Khi nhắc đến mụn bọc ở má, nhiều người không khỏi liên tưởng đến những nốt mụn lớn, gây đau nhức và dễ để lại sẹo. Đây là loại mụn không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn để lại nhiều lo lắng về biến chứng sau khi lành. Hôm nay, cùng Doctor Acnes khám phá kỹ hơn về loại mụn gây phiền toái này, tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị để có làn da khỏe mạnh, mịn màng!
Có mấy loại mụn bọc ở má?
Mụn bọc là tình trạng mụn nặng được xếp vào cấp độ 4 hoặc 5 đặc trưng bởi những nốt sần sưng đỏ và viêm với đường kính > 1cm và thường gặp ở các vị trí như má, cằm hoặc cổ.
Mụn bọc ở má rất đa dạng về hình thái, hiện nay được chia thành ba nhóm chính gồm:
- Mụn trứng cá kết cụm (acne conglobata): đặc trưng bởi các áp xe dạng nang, mọc thành cụm, tạo thành lỗ dò, khi lành để lại sẹo rất xấu.
- Mụn trứng cá bộc phát (acne fulminans): tổn thương dạng viêm có thể dẫn đến hoại tử, thường gây sốt, tăng bạch cầu và không đáp ứng với các chất kháng khuẩn.
- Viêm da hoại thư sinh mủ (pyoderma faciale): ít gặp nhất, triệu chứng điển hình là các nốt mụn sưng đỏ, kết cụm lại với nhau và rỉ dịch, gây hoại tử da nghiêm trọng.
Nguyên nhân gây nên mụn bọc ở má
Tương tự như mụn bọc ở cằm, mụn bọc ở má cũng là kết quả của các yếu tố sau đây:
- Thay đổi nồng độ hormone: sự biến động nồng độ hormone androgen khiến cơ thể tăng sản xuất bã nhờn, tăng sừng hóa cổ nang lông, tăng sinh vi khuẩn C. acnes và sau cùng gây khởi phát viêm.
- Di truyền: Các nghiên cứu còn cho thấy những trường hợp bị mụn nặng như mụn bọc ở má đều có xu hướng di truyền trong gia đình.
- Chu kỳ sinh học: mụn bọc ở má có thể tái đi tái lại theo chu kỳ như trước kỳ kinh nguyệt, mang thai, mãn kinh hoặc do ảnh hưởng của một số loại thuốc kháng viêm như corticosteroid.
- Chế độ sinh hoạt không khoa học: việc ăn uống, nghỉ ngơi không khoa học dễ khiến cơ thể rơi vào trạng thái lo âu và stress. Những thực phẩm chứa nhiều đường, dầu mỡ, thức ăn cay nóng cũng kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh ở vùng da hai bên má và gây nên mụn bọc, làm cho stress nặng hơn.
- Không giữ vệ sinh đồ cá nhân: việc chăm sóc da sai cách hoặc không vệ sinh và giặt định kỳ các vật dụng cá nhân như khẩu trang, bao gối cũng góp phần khiến những nốt mụn bọc ở má trở nên nghiêm trọng hơn.
Điều trị mụn bọc ở má như thế nào?
Mụn bọc là loại mụn viêm nặng và dễ để lại sẹo. Điều trị không đúng cách sẽ khiến mụn kéo dài dai dẳng và tái phát. Việc tự ý nặn mụn hoặc lấy tay sờ nắn sẽ làm lây lan viêm và tăng nguy cơ sẹo lõm.
Do vậy, khi cần điều trị mụn bọc ở má, bệnh nhân cần tìm đến những Phòng khám Da liễu hoặc các cơ sở khám chữa bệnh uy tín, không tự ý sử dụng các sản phẩm trị mụn để tránh hậu quả đáng tiếc về sau.
Với mụn bọc ở má dạng nhẹ, Bác sĩ thường kê đơn retinoid dạng bôi đơn trị hoặc kết hợp với benzoyl peroxide, kháng sinh, acid azelaic hoặc dapsone. Ở trường hợp nặng, Bác sĩ sẽ phối hợp thêm kháng sinh hoặc retinoid dạng uống vào phác đồ.
Ngoài ra, tiêm corticoid trực tiếp vào những nốt mụn bọc ở má giúp cũng ức chế C. acnes và giảm viêm. Isotretinoin là thành phần duy nhất có khả năng tác động vào hầu như toàn bộ cơ chế bệnh sinh của mụn, giảm sản xuất bã nhờn và hạn chế sự phát triển của C. acnes, điều chỉnh quá trình sừng hóa ở cổ nang lông và kháng viêm.
Trị liệu toàn thân
- Kháng sinh đường uống: doxycycline, minocycline.
- Isotretinoin đường uống.
- Spironolactone đơn trị hoặc kết hợp với thuốc tránh thai/kháng sinh đường uống.
- Thuốc tránh thai dạng uống kết hợp với thuốc kháng androgen hoặc retinoid dạng uống.
Trị liệu tại chỗ
- Retinoid dạng bôi: retinol, isotretinoin.
- Kháng sinh dạng bôi: clindamycin, erythromycin.
- Acid azelaic (15 – 20%), dapsone (5%), BPO (2,5 – 10%).
Trị liệu hỗ trợ
- Liệu pháp ánh sáng: laser, ánh sáng xanh và đỏ, ánh sáng xung cường độ cao (IPL), laser nhuộm xung (PDL) và liệu pháp quang động (PDT) thường được sử dụng để điều trị hỗ trợ cho các tình trạng mụn bọc ở má vì thời gian điều trị ngắn nên bệnh nhân dễ tuân thủ phác đồ của Bác sĩ hơn. Nghiên cứu cho thấy PDT cải thiện 68% tình trạng mụn viêm còn ánh sáng xanh và đỏ mang lại nhiều lợi ích khác nhau trên mụn. Ngoài ra, các loại laser xâm lấn và không xâm lấn giúp hồi phục đến 83% tình trạng sẹo lõm gây ra do mụn bọc ở má.
- Thay da sinh học: acid glycolic (30, 35, 50 và 70%), acid salicylic (20 – 30%) và dung dịch Jessner được sử dụng rộng rãi để điều trị mụn nhẹ tới vừa ở người trưởng thành.
- Mỹ phẩm: các loại mỹ phẩm như sữa rửa mặt, kem dưỡng ẩm, kem chống nắng cũng góp phần hỗ trợ điều trị tình trạng mụn bọc ở má. Tuy vậy, cần lưu ý lựa chọn các sản phẩm dành riêng cho da dầu mụn với nhãn “non comedogenic”, “oil free” hoặc “for acne skin” để hạn chế tình trạng kích ứng xảy ra làm tăng thêm các tổn thương sẵn có.
Hậu quả của mụn bọc ở má
Một nghiên cứu thực hiện tại Pháp (2015 – 2016) trên các bệnh nhân bị mụn bọc từ trước nhưng không được điều trị cho thấy, mụn có thể chuyển thành mụn mủ (papules), sẹo lõm hoặc tăng sắc tố sau viêm, đôi khi sẽ hết hoàn toàn. Quá trình lành mụn liên quan đến sự tổng hợp collagen. Khi collagen quá ít, sẹo lõm dễ hình thành.
Nghiên cứu này chỉ ra rằng 77,3% mụn bọc gây sẹo lõm trong vòng 4 tuần, với hai diễn tiến chính: mụn bọc chuyển thành mụn mủ rồi hình thành sẹo lõm hoặc trực tiếp thành sẹo lõm. Sẹo lõm có thể là sẹo đáy nhọn, đáy tròn hoặc đáy vuông.
- Sẹo đáy nhọn (icepick scar): là những sẹo hẹp < 2 mm dạng hình chữ V, đường kính thu nhỏ dần từ bề mặt đến đỉnh sâu nhất của sẹo, dễ bị nhầm lẫn với lỗ chân lông to.
- Sẹo đáy tròn (rolling scar): đường kính từ 4 – 5 mm, nền sẹo giống màu da bình thường, bờ sẹo nông và dốc, hình thành sau khi bị mụn nặng và kéo dài, gặp nhiều hơn ở nam giới.
- Sẹo đáy vuông (boxcar scar): bờ thẳng đứng với dạng hình chữ U, đường kính từ 1 – 4 mm, sâu 0,1 – 0,5 mm, phổ biến nhất và gặp ở cả nam và nữ.
Xem thêm các bài viết liên quan
Ngăn ngừa sẹo lõm do mụn bọc ở má như thế nào?
Sẹo lõm là biến chứng nặng và khó khắc phục nhất của mụn bọc ở má. Vì vậy, thay vì ngồi đợi mụn qua để lại sẹo, sau đó đi trị sẹo thì chúng ta nên chủ động phòng tránh sẹo lõm ngay khi nốt mụn vừa hình thành. Áp dụng các phương pháp sau để ngăn ngừa mụn bọc ở má tiến triển nặng hơn:
- Không tự ý sờ mó hay cố gắng nặn các nốt mụn bọc trên má để tránh viêm nhiễm lan rộng.
- Skincare khoa học với các sản phẩm phù hợp với làn da, vệ sinh da sạch sẽ, hạn chế trang điểm trong thời gian dùng thuốc, tránh sử dụng các sản phẩm hoạt tính mạnh hoặc có dầu, gây bít tắc lỗ chân lông làm tình trạng mụn nặng hơn.
- Thường xuyên thay mới khẩu trang y tế, định kỳ giặt khẩu trang vải, bao gối và các vật dụng cá nhân có tiếp xúc với da mặt để hạn chế tình trạng nhiễm khuẩn cho da, nhất là vùng da hai bên má.
- Kiên trì với liệu trình điều trị được chỉ định, tuân thủ phác đồ, tái khám đúng hạn và liên hệ ngay với Bác sĩ nếu quá trình sử dụng thuốc và mỹ phẩm gặp bất cứ vấn đề nào.
- Bổ sung ẩm cho da với những sản phẩm nền nước, ít dầu, chống nắng kĩ, sử dụng các sản phẩm tẩy tế bào chết nhẹ dịu để tránh gây tổn thương da, làm tăng nguy cơ để lại sẹo lõm ở vùng da hai bên má.
- Luôn giữ tâm thái vui vẻ, hạn chế stress, thực hiện chế độ ăn ít đường, ít dầu mỡ và thức ăn cay nóng, có thể tham khảo ý kiến Bác sĩ để sử dụng thêm các dưỡng chất giúp nâng cao sức đề kháng cho da như vitamin C, vitamin E hay kẽm.
Mụn bọc ở má là tình trạng da liễu phổ biến hiện nay, thường do thói quen sinh hoạt chưa lành mạnh hoặc việc không vệ sinh các vật dụng cá nhân đúng cách, đặc biệt khi phải đeo khẩu trang thường xuyên.
Nếu bạn đang gặp phải vấn đề này mà chưa tìm ra giải pháp hiệu quả, hãy liên hệ Doctor Acnes để được tư vấn cụ thể. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên hành trình khôi phục làn da khỏe mạnh và rạng rỡ.
Tài liệu tham khảo
- A Khammari, S Blanchet-Réthoré, V Bourdès, C Marty. “Evolution and duration of nodules in severe nodular acne on the back: results from a four-week non-interventional, prospective study”. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2019 Mar;33(3):601-607
- B Dréno, A Layton, C C Zouboulis, J L López-Estebaranz. ” Adult female acne: a new paradigm”. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2013 Sep;27(9):1063-70
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
