Mụn bọc ở cằm: nguyên nhân và cách điều trị

Mụn bọc (nodules) là một trong những thể mụn nặng, gây ảnh hưởng nhiều đến làn da và có nguy cơ để lại sẹo cao chỉ sau mụn nang (cysts). Mụn bọc thường có kích thước lớn, nằm ở sâu và tồn tại lâu dưới bề mặt da, không hở đầu và không thể nặn vì càng nặn tình trạng viêm nhiễm sẽ càng nghiêm trọng. Mủ bị giữ lại trong da gây sưng đỏ, đau và khó chịu, kéo dài từ vài tuần đến hàng tháng.

Mụn bọc thường xuất hiện ở các vị trí như má, cằm và cổ, nhưng mụn bọc ở cằm thường có kích thước lớn hơn, nếu không được điều trị đúng cách sẽ rất lâu khỏi. Hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu nguyên nhân nào gây ra mụn bọc ở cằm và điều trị mụn bọc ở cằm chuẩn y khoa là như thế nào nhé!

Nguyên nhân nào gây ra mụn bọc ở cằm?

Nguyên nhân mụn bọc ở cằm - Doctor Acnes — Nguyên nhân gây ra mụn bọc ở cằm?

Mụn bọc được xếp vào mụn trứng cá cấp 4 hoặc 5 theo thang điểm đánh giá thống kê toàn cầu của điều tra viên (Investigator’s Static Global Assessment scale), đặc trưng bởi những nốt sần sưng đỏ và viêm với đường kính > 1cm. Nhìn chung, những tác nhân sinh ra mụn đều có thể sinh ra mụn bọc ở cằm, bao gồm:

Nồng độ hormone androgen trong cơ thể có sự thay đổi khi bước vào tuổi dậy thì khiến các tuyến bã nhờn trên da tăng hoạt động quá mức. Lượng dầu sinh ra không thoát được hết lên bề mặt da mà bị ứ đọng lại trong lỗ chân lông. Bên cạnh đó, cổ nang lông tăng sừng hóa khiến các tế bào chết liên tục bị bong tróc và bịt kít miệng lỗ chân lông, làm cho lượng dầu bị giữ lại ngày một nhiều và hình thành nhân mụn. Vi khuẩn P. acnes vốn là vi khuẩn yếm khí thường trú trên da, gặp điều kiện phát triển thuận lợi đã sử dụng dầu làm thức ăn, phát triển mạnh và gây hóa ứng động bạch cầu, tạo nên mụn viêm. Quá trình viêm diễn tiến nghiêm trọng khiến lượng mủ bị tích tụ càng nhiều, kích thước mụn càng tăng, cuối cùng tạo thành những nốt mụn bọc to ở cằm gây khó chịu và mất thẩm mỹ.
Yếu tố di truyền: tuy vẫn chưa có bằng chứng cụ thể nhưng những tình trạng bị mụn nặng như mụn bọc ở cằm thường có xu hướng xuất hiện trong cùng gia đình.
Sự mất thăng bằng hormone như cortisol, estrogen, progesterone và testosterone trong cơ thể đều có thể dẫn đến mụn bọc. Những hormone này thường bị tác động bởi stress, cân nặng, chế độ luyện tập, chu kì kinh nguyệt, mang thai, mãn kinh và một vài loại thuốc như corticosteroid. Trước khi bước vào chu kì kinh nguyệt, nữ giới dễ bị bùng phát mụn, nhẹ thì mụn ẩn hoặc mụn đầu đen, nặng hơn có thể là mụn bọc và những nốt mụn này chủ yếu xuất hiện ở cằm.
Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da không đúng cách hoặc làm sạch da không kỹ dễ làm bít tắc lỗ chân lông và sinh ra mụn.
Các vật dụng như nón bảo hiểm, khăn choàng cổ, khẩu trang, bao gối nếu không được vệ sinh kỹ sẽ là ổ tích tụ vi khuẩn, khi tiếp xúc với da dễ gây mụn. Từ sau khi dịch Covid-19 bùng phát, chúng ta phải thường xuyên đeo khẩu trang y tế khi ở chỗ làm việc hoặc nơi công cộng, khiến cho vùng da ở cằm không được thoáng khí, dễ bị đổ mồ hôi, kết hợp với lớp make up càng làm cho da bị bí hơi và sinh mụn. Một số người còn có thói quen không thay khẩu trang mỗi ngày, dẫn đến tích tụ vi khuẩn trên khẩu trang và gây nên mụn bọc ở cằm. Thêm vào đó, các loại khẩu trang y tế kém chất lượng, không đảm bảo vệ sinh còn làm cho tình trạng mụn càng diễn tiến nặng và để lại biến chứng. Cần thường xuyên vệ sinh các vật dụng cá nhân như nón bảo hiểm, khăn choàng cổ và bao gối ít nhất mỗi tháng một lần, giữ vệ sinh da mặt và đặc biệt là vùng da cằm để hạn chế tình trạng phát sinh mụn bọc.
Nón bảo hiểm, khăn choàng cổ, khẩu trang, bao gối nếu không được vệ sinh kỹ sẽ là ổ tích tụ vi khuẩn, khi tiếp xúc với da dễ gây mụn

Điều trị mụn bọc ở cằm như thế nào?

Mụn bọc ở cằm khi không được điều trị đúng cách sẽ có nguy cơ cao để lại sẹo, gây nên những tác động tiêu cực và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, vì vậy những ai đang gặp phải tình trạng này cần sớm tìm đến với các cơ sở điều trị mụn như Bệnh viện hoặc Phòng khám Da liễu để được tư vấn liệu trình phù hợp nhằm hạn chế mụn diễn tiến nặng hơn gây nên sẹo lõm hay sẹo rỗ, rất khó khắc phục về sau.

Để điều trị tình trạng mụn bọc ở cằm, các Bác sĩ thường linh hoạt sử dụng những loại thuốc khác nhau phù hợp với từng tình trạng bệnh, tối ưu hiệu quả và giảm thiểu tác dụng phụ có hại. Bệnh nhân bị mụn trứng cá nặng sẽ được chỉ định dùng kháng sinh đường uống phối hợp với một số thành phần diệt khuẩn, kháng viêm khác như benzoyl peroxide (BPO). Isotretinoin đường uống cũng được sử dụng rộng rãi nhờ khả năng điều trị mụn bọc ở cằm nhanh chóng. Bên cạnh đó, những hoạt chất dùng ngoài da cũng được phối hợp vào liệu trình để tác động vào các giai đoạn khác nhau trong quá trình phát sinh mụn, đảm bảo hiệu quả điều trị là tốt nhất.

Điều trị mụn bọc ở cằm - Doctor Acnes — Điều trị mụn ở thanh thiếu niên và người trưởng thành

Kháng sinh đường uống

Thường được chỉ định ở những bệnh nhân bị mụn viêm từ vừa đến nặng, không đáp ứng với điều trị tại chỗ và gặp vấn đề về rối loạn sắc tố. Kháng sinh dùng nhiều trong nhóm này gồm doxycycline và minocycline.

Tác dụng phụ phổ biến nhất là rối loạn tiêu hóa và tăng nhạy cảm ánh sáng. Kháng sinh nhóm cycline nên uống lúc bụng rỗng, vì thức ăn (đặc biệt là thực phẩm từ sữa) có thể làm giảm sự hấp thu hoạt chất. Việc sử dụng kháng sinh trong điều trị mụn bọc ở cằm cần theo chỉ định của Bác sĩ, đảm bảo đúng liều lượng và đủ phác đồ, hạn chế tình trạng đề kháng với kháng sinh của vi khuẩn P. acnes.

Kháng sinh đường uống - Doctor Acnes — Sử dụng kháng sinh trong điều trị mụn bọc ở cằm cần theo chỉ định của Bác sĩ, đảm bảo đúng liều lượng và đủ phác đồ, hạn chế tình trạng đề kháng với kháng sinh của vi khuẩn P. acnes

Isotretinoin dạng uống

Isotretinoin là một loại retinoid dạng uống đã được phê duyệt ở Hoa Kỳ từ năm 1982 để điều trị các tình trạng mụn bọc nặng, sẹo mụn, mụn trứng cá kết cụm, mụn trứng cá bộc phát. Isotretinoin làm giảm kích thước của tuyến bã nhờn và hạn chế tiết dầu, ngăn chặn sự phát triển của mụn trứng cá, giảm sự xâm nhập của P. acnes và kháng viêm.

Các Bác sĩ khi sử dụng hoạt chất này trên bệnh nhân thường bắt đầu với liều thấp, tùy theo thể trạng và đáp ứng mà có sự điều chỉnh tăng dần đến khi đạt nồng độ 1 mg/kg/ngày. Nồng độ sử dụng càng cao, tác dụng phụ gặp phải càng nhiều, thường gặp nhất là khô môi, da, khô niêm mạc mũi và kết mạc.

Tỉ lệ gây quái thai ở người mẹ có sử dụng isotretinoin có thể lên đến 30%, vì vậy đối tượng là phụ nữ cần tham khảo ý kiến Bác sĩ trước khi bước vào liệu trình để tránh làm ảnh hưởng đến thai nhi sau này.

Ngoài ra trong quá trình điều trị cần định kỳ theo dõi các công thức máu và lipid máu đồng thời đánh giá chức năng gan trong vòng 2 tháng đầu. Nếu phát hiện bất thường, Bác sĩ sẽ tư vấn bệnh nhân để dừng việc điều trị và thay bằng một phương pháp khác thích hợp hơn, nếu sau 2 tháng mọi chỉ số đều bình thường thì liệu trình có thể tiếp tục.

Isotretinoin dạng uống - Doctor Acnes — Isotretinoin là một loại retinoid dạng uống điều trị các tình trạng mụn bọc nặng, sẹo mụn, mụn trứng cá kết cụm, mụn trứng cá bộc phát

Retinoid dùng ngoài

Retinoid dùng ngoài thường được sử dụng kết hợp với kháng khuẩn đường uống và BPO dạng bôi. Thoa một lớp mỏng sản phẩm lên những nốt mụn bọc ở cằm, bắt đầu ở nồng độ nhỏ để da thích ứng và sau đó tăng dần. Hạn chế dùng retinoid vào ban ngày vì có thể làm tăng nhạy cảm với ánh nắng. Các hoạt chất thường gặp trong nhóm là tretinoin, tazarotene và adaplene. Tương tự như dạng uống, retinoid khi bôi tại chỗ có thể gây đỏ và khô da, châm chích, bong tróc và tăng sắc tố.

Benzoyl peroxide

Thành phần thường được sử dụng kết hợp với kháng sinh hoặc retinoid nhờ tính kháng khuẩn mạnh và hạn chế tình trạng đề kháng. BPO có thể dùng ở dạng đơn trị hoặc phối hợp, có khả năng gây ly giải nhân mụn và kháng viêm, thường dùng ở nồng độ 2,5 – 10%.

Liệu pháp hormone

Liệu pháp hormone được sử dụng đơn trị hoặc phối hợp với isotretinoin ở nữ giới, dùng phổ biến ở Mỹ và châu Âu, giúp làm giảm nội tiết tố androgen, ức chế quá trình sản xuất bã nhờn và giảm mụn. Các hoạt chất thường gặp là spironlactone và cyproterone acetate dạng phối hợp với ethinylestradiol.

Corticosteroid

Liều thấp của corticosteroid ức chế sự sản xuất nội tiết tố androgen của tuyến thượng thận và làm giảm tiết bã nhờn. Ở các bệnh nhân bị mụn bọc ở cằm, corticosteroid có thể tiêm trực tiếp vào nốt mụn để cho hiệu quả giảm sưng viêm tức thì, thường dùng triamcinolone acetonide ở nồng độ 2,5 mg/ml. Tác dụng phụ của phương pháp này là gây teo da cục bộ, có thể bị hấp thu vào máu và tích lũy gây ngộ độc.

Phương pháp điều trị này còn được gọi là tiêm vi điểm hay mesotherapy. Liệu trình tiêm phụ thuộc vào từng tình trạng mụn cụ thể, cần được Bác sĩ Da liễu trực tiếp thăm khám, tư vấn và chỉ định. Ngoài corticorsteroid, một số hoạt chất khác cũng được sử dụng trong tiêm mesotherapy để trị mụn là dẫn xuất của vitamin A, retinol, các nguyên tố vi lượng (kẽm, đồng, selen, crom, mangan), vitamin E, vitamin C, acid hyaluronic và hỗn hợp các acid amin.

Mesotherapy trong điều trị mụn bọc ở cằm - DOctor Acnes — Mesotherapy có thể đưa corticosteroid trực tiếp vào nốt mụn để cho hiệu quả giảm sưng viêm tức thì

Mụn bọc được xếp vào nhóm những mụn nặng, đặc biệt khi xuất hiện ở cằm nếu không điều trị sẽ rất lâu khỏi và khi khỏi dễ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như sẹo rỗ hay sẹo lõm, ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống về sau.

Việc điều trị mụn bọc ở cằm tuy không mất nhiều chi phí nhưng đòi hỏi bệnh nhân phải kiên trì và tuân thủ phác đồ điều trị của Bác sĩ đồng thời thay đổi lối sống, không bia rượu, không thức khuya và không ăn thức ăn nhiều đường hay dầu mỡ.

Ngoài ra, trong quá trình điều trị, người bệnh cần lưu ý lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da phù hợp, không quá mạnh hay có hoạt tính làm sạch cao, chống nắng cẩn thận, giữ vệ sinh cho những vật dụng cá nhân như khẩu trang, khăn choàng, bao gối để tránh tình trạng nhiễm khuẩn ngày càng nặng hơn. Nếu còn bất kì thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay với Doctor Acnes để được tư vấn cụ thể hơn nhé!

Tài liệu tham khảo