Trong quá trình mang thai, bà bầu có thể gặp phải một số vấn đề về da như rạn da, da sần sùi, nổi mẩn, mề đay gây khó chịu. Trong đó, mụn là tình trạng rất hay gặp trong thai kỳ. Mụn không chỉ xuất hiện trên mặt mà có thể xuất hiện bất kì vị trí nào trên cơ thể có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như ngực, vai và đặc biệt là ở lưng.
Trong đa số trường hợp bà bầu bị mụn lưng, chỉ trong vòng vài tháng sau khi sinh con, tình trạng này sẽ tự nhiên chấm dứt mà không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bị mụn lưng nặng, bà bầu vẫn cần đến một vài biện pháp can thiệp. Hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu nguyên nhân và cách điều trị mụn lưng cho bà bầu ở bài viết dưới đây!
Nguyên nhân bà bầu bị mụn lưng
Mụn lưng trong thai kỳ là tình trạng phổ biến. Tình trạng này có thể xuất phát từ một số nguyên nhân sau:
Hormone: trong giai đoạn 3 tháng đầu và 3 tháng giữa thai kỳ, nồng độ hormone trong cơ thể bà bầu sẽ tăng cao dẫn đến gia tăng sự tiết bã nhờn và gia tăng nguy cơ bít tắc lỗ chân lông. Cộng với bụi bẩn, da chết kèm với sự khó vệ sinh của vùng da lưng, bà bầu sẽ rất dễ nổi mụn lưng.
Vệ sinh vùng lưng chưa đủ sạch: vị trí lưng là vị trí khó vệ sinh và làm sạch nhất trên cơ thể, cùng với sản phẩm chăm sóc da cho vùng lưng cũng rất ít cho nên bà bầu rất dễ nổi mụn trên vùng này khi mang thai.
Hệ thống miễn dịch: trong quá trình mang thai, hệ miễn dịch và sức đề kháng của bà bầu đều bị suy yếu, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây mụn ở những phần da nhạy cảm, đặc biệt là vùng lưng.
Chế độ ăn uống và sinh hoạt: chế độ ăn với nhiều thức ăn cay nóng, dầu mỡ, ít rau xanh kèm tình trạng ốm nghén khi mang thai có thể khiến cho bà bầu bị mụn lưng. Ngoài ra, chế độ sinh hoạt không tốt, hay thức khuya, căng thẳng mệt mỏi kéo dài cũng làm cho gan hoạt động quá tải dẫn đến mụn.
Mỹ phẩm chăm sóc da dùng ngoài: một số loại kem hay lotion có thể gây bít lỗ chân lông dẫn đến tình trạng mụn lưng cho bà bầu.
Mồ hôi: khi ra mồ hôi, áo quần sẽ dính sát vào da làm cho các lỗ chân lông bị bịt kín. Do đó, bà bầu ra mồ hôi quá nhiều sẽ có nhiều nguy cơ bị mụn lưng.
Cách trị mụn lưng cho bà bầu hiệu quả, an toàn
Mụn lưng thai kỳ thông thường có thể sẽ tự khỏi vài tháng sau khi sinh con mà không cần điều trị. Tuy nhiên, nếu bà bầu không muốn trải qua sự khó chịu về tâm trạng do mụn mang lại hoặc tình trạng mụn diễn tiến theo chiều hướng xấu, bà bầu có thể tham khảo một số phương pháp điều trị sau, trong đó khuyến cáo nên ưu tiên sử dụng các phương pháp có nguồn gốc tự nhiên vì bà bầu cần có sự an toàn cao trong suốt thai kỳ.
Các phương pháp tự nhiên
Chanh: thành phần của chanh bao gồm acid citric và vitamin C (acid ascorbic), trong đó acid citric đóng vai trò chất chống oxy hóa để tẩy tế bào chết, loại bỏ bã nhờn dư thừa trên da và vitamin C giúp kích thích sản sinh collagen, giảm mụn viêm.
Ngoài ra, nước chanh còn có tác dụng diệt khuẩn. Bà bầu có thể thoa nước cốt chanh lên lưng sau khi tắm và xoa bóp nhẹ nhàng sau đó rửa lại bằng nước ấm.
Hỗn hợp mật ong – sữa: mật ong có nhiều lợi ích cho bà bầu trong thai kỳ. Ngoài tác dụng kháng khuẩn, kìm khuẩn, mật ong còn có tác dụng dưỡng ẩm cho da.
Cách dùng như sau: thoa đều mật ong lên vùng da bị mụn, để yên 20-30 phút sau đó rửa sạch với nước ấm, ngoài ra có thể pha 3 muỗng cà phê mật ong vào 1 cốc sữa, nhúng miếng bông gòn rồi đắp lên vùng da bị tổn thương, để yên 10 phút rồi rửa sạch với nước ấm.
Giấm táo: dù chưa có nghiên cứu khoa học cụ thể nào về tác dụng trị mụn của giấm táo, tuy nhiên trong giấm táo có chứa acid acetic có tác dụng kháng khuẩn và loại bỏ lớp sừng. Ngoài ra, giấm táo còn chứa các thành phần chống oxy hóa giúp loại bỏ tình trạng viêm da và cân bằng lại pH của da để cải thiện và ngăn ngừa mụn lưng cho bà bầu.
Cách dùng là pha giấm táo với nước theo tỉ lệ 1:4 sau đó xoa nhẹ lên vùng da bị mụn, đợi khoảng 15-20 phút sau đó rửa sạch.
Đắp bùn: liệu pháp bùn đã được biết đến với khả năng kích thích hoạt động kháng viêm và có tác động lên hệ thống chống oxy hóa của cơ thể, do đó có thể giảm mụn và làm cho da trở nên mịn màng hơn. Có thể nhờ bạn bè hay người thân đắp bùn lên vùng da mụn, đây là một cách an toàn cho bà bầu để loại bỏ mụn và làm khô nhân mụn.
Nha đam: bóc vỏ một lá nha đam và nạo lấy phần gel bằng muỗng, sau đó đặt gel vừa nạo vào tủ lạnh ít nhất 1 giờ. Chà xát nhẹ nhàng phần gel lạnh đó lên vùng da tổn thương ít nhất 20 phút, sau đó rửa sạch với nước. Phương pháp này không chỉ để trị mụn mà còn là một phương pháp hiệu quả giúp giảm ngứa cho bà bầu trong thai kỳ.
Chiết xuất trà xanh: polyphenol có trong trà có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm do đó có tiềm năng giúp giảm mụn và giảm tiết bã nhờn trên da. Các sản phẩm bôi da chứa chiết xuất trà xanh có thể được dùng để điều trị mụn lưng cho bà bầu vì sự an toàn cho sản phụ.
Dược mỹ phẩm
Ngoài các sản phẩm từ thiên nhiên, các bà bầu có thể tìm đến các loại dược mỹ phẩm như sữa tắm hay kem bôi để cải thiện tình trạng mụn lưng của mình. Nên chọn các sản phẩm dùng cho da mụn chứa các hoạt chất an toàn cho bà bầu được đề cập ngay sau đây.
Các sản phẩm dạng bôi có chứa kháng sinh như erythromycin, clindamycin được xem là an toàn cho phụ nữ mang thai khi điều trị mụn. Khi dùng đường uống, ngoài erythromycin và clindamycin, có thể cân nhắc sử dụng thêm amoxicillin hoặc cephalexin.
Cả 4 kháng sinh vừa đề cập đều được FDA phân loại B thai kỳ, nghĩa là chưa có các dữ liệu trên người nhưng nghiên cứu trên động vật cho thấy không gây quái thai. Cần lưu ý rằng, các kháng sinh này chỉ nên sử dụng khi mụn ở tình trạng viêm vừa hoặc nặng và cần kết hợp với benzoyl peroxide để tăng hiệu quả điều trị đồng thời giảm đề kháng kháng sinh.
Benzoyl peroxide dạng bôi cũng thường được sử dụng trong điều trị mụn. Đây là tác nhân có tính oxy hóa mạnh, tạo ra các oxy tự do tại nang lông, từ đó tiêu diệt vi khuẩn gây mụn P. acnes. Mặc dù được phân loại C thai kỳ, chỉ có 5% benzoyl peroxide bôi ngoài da hấp thu vào cơ thể, sau đó được chuyển hóa và đào thải nhanh do đó nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi là rất thấp.
Azelaic acid dạng bôi ngoài da có tác dụng làm thông thoáng lỗ chân lông, kháng khuẩn và chống viêm. Ngoài ra, azelaic acid cũng giúp làm sáng da và hỗ trợ điều trị các rối loạn sắc tố sau viêm do mụn trứng cá. Đối với phụ nữ mang thai, azelaic acid được phân loại B thai kỳ, nghĩa là sử dụng được trong thời gian mang thai.
Các hoạt chất trị mụn cần tránh sử dụng trong thai kỳ
Một số hoạt chất trị mụn được đánh giá là không an toàn cho phụ nữ có thai, trong đó nhiều loại thuốc không kê đơn dùng để trị mụn có nhiều chống chỉ định ở các cấp độ khác nhau đối với phụ nữ có thai vì có liên quan đến nguy cơ gây quái thai, rối loạn hormone và khuyết tật. Bảng phân loại dưới đây sẽ tổng quát tính an toàn trong thai kỳ của từng hoạt chất điều trị mụn.
Bảng phân loại theo FDA của một số sản phẩm trị mụn dùng cho bà bầu
| Nhóm thuốc | Loại thuốc | Phân loại | Ghi chú |
| Dùng ngoài | Acid azelaic | B | Tương đối an toàn, ít hấp thu qua da |
| Benzoyl peroxide | C | An toàn ở phạm vi hạn chế | |
| Acid salicylic | C | Có thể cân nhắc khi bôi diện tích nhỏ trong thời gian ngắn | |
| Clindamycin | B | An toàn | |
| Erythromycin | B | An toàn | |
| Adapalene | C | Không khuyến cáo | |
| Tretinoin | C | Không khuyến cáo | |
| Tazarotene | X | Chống chỉ định | |
| Đường uống | Tetracycline | D | Tránh sử dụng, đặc biệt đối với thai trên 15 tuần |
| Erythromycin Azithromycin | B | Tương đối an toàn | |
| Cephalexin | B | An toàn | |
| Trimethoprim + Sulfamethoxazole | C | Hạn chế sử dụng | |
| Isotretinoin | X | Chống chỉ định |
>>> Xem thêm: Điều trị mụn cho bà bầu: Kiến thức từ Bác sĩ Da liễu dành cho các mẹ bầu
Điều chỉnh lối sống sinh hoạt
Để giảm bớt tình trạng khó chịu do mụn lưng gây ra, bên cạnh các phương pháp trị mụn có thể áp dụng trong thai kỳ như đề cập ở trên, bà bầu còn cần phải thay đổi một số hành vi trong sinh hoạt hằng ngày của mình, có thể kể đến như:
Giữ vệ sinh cơ thể, quần áo: nguyên tắc cơ bản là tránh đổ mồ hôi nhiều do đó cần chọn trang phục rộng rãi, thoáng mát, thấm hút mồ hôi tốt. Khi đổ mồ hôi cần giặt quần áo và thay đồ thường xuyên, điều này có thể giúp cải thiện tình trạng mụn lưng.
Nên hạn chế để tóc xõa trên lưng vì nếu tóc dài xõa xuống lưng có thể làm bẩn da và tăng tiết dầu tạo điều kiện cho mụn phát triển.
Đảm bảo gội đầu thường xuyên và cột tóc thành búi hay đuôi ngựa khi đổ mồ hôi. Tránh để dầu gội và dầu dưỡng tóc chảy xuống phần lưng bị mụn do các sản phẩm này đều có chứa các thành phần gây bít lỗ chân lông.
Làm sạch da nhẹ nhàng: khi tắm hay khi bôi thuốc trị mụn, cần nhẹ nhàng với vùng da lưng đang bị thương tổn, tránh chà xát mạnh vì có thể khiến mụn lưng trở nên tồi tệ hơn. Ngoài ra, nên tránh dùng các loại mỹ phẩm hay xà phòng chứa nhiều hóa chất.
Xà phòng diệt khuẩn hay tẩy da chết loại mạnh có thể làm tình trạng mụn lưng tồi tệ hơn. Tương tự, các loại xơ mướp, đồ chà lưng cũng có thể làm da bị tổn thương. Nên sử dụng các sản phẩm chăm sóc da nhẹ nhàng, không chứa hương liệu nhân tạo.
Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời: tia UV từ ánh nắng mặt trời có thể làm mụn thâm hơn và gây kéo dài tình trạng mụn và gia tăng mức độ trầm trọng của mụn trên lưng. Do đó, các bà bầu nên sử dụng kem chống nắng để bảo vệ da khỏi các tia UV.
Nên chọn kem chống nắng không gây mụn, SPF30, phổ rộng giúp chống nắng tốt hơn, đặc biệt đối với vùng lưng nên sử dụng loại kem chống nắng có thêm tính năng chống nước để tránh bị mồ hôi rửa trôi từ đó giảm được nguy cơ bị mụn lưng.
Vị trí bôi kem là tất cả vùng da mà chưa được áo quần che phủ như trên mặt, tay chân và kể cả ở vùng lưng nếu bà bầu mặc trang phục hở lưng khi đi ra ngoài.
Điều chỉnh chế độ ăn uống có ảnh hưởng đến mụn lưng: trong thai kỳ, nên tuân thủ chế độ ăn uống hợp lý bao gồm các thành phần như các thực phẩm giàu acid béo, omega-3, omega-6, omega-9.
Các sản phẩm probiotic chứa các vi khuẩn có lợi như sữa chua, socola đen; các loại trái cây, rau củ quả nhất là các loại rau màu xanh đậm và nên uống nhiều nước.
Bên cạnh đó, cần hạn chế các loại thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng; đồ uống chứa nhiều đường như nước ngọt, sữa bò, nước tăng lực; đồ uống chứa caffein và các chất kích thích.
Tóm lại, trong thời gian mang thai, bà bầu thường gặp nhiều vấn đề về da khác nhau, trong đó có mụn lưng. Tuy không gây nguy hiểm nhưng mụn lưng để lại nhiều phiền toái khó chịu cho bà bầu.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mụn lưng trong thai kỳ, nhưng chủ yếu xoay quanh vấn đề bít tắc lỗ chân lông do tăng tiết bã nhờn thai kỳ kèm theo sự khó vệ sinh của vùng lưng.
Mụn lưng có thể tự khỏi vài tháng sau khi kết thúc thai kỳ, nhưng để giải quyết sự khó chịu do mụn lưng mang lại, bà bầu có thể áp dụng các phương pháp trị mụn tự nhiên, sử dụng mỹ phẩm cùng với việc điều chỉnh lối sống sinh hoạt.
Dù theo phương pháp nào các bà bầu cũng nên cần được tư vấn bởi các Bác sĩ Da liễu nhằm tìm ra phương pháp tối ưu và an toàn nhất cho bà bầu và thai nhi.
Trên đây là những chia sẻ về việc điều trị mụn lưng khi mang thai, các mẹ có thể tham khảo để áp dụng cho chính mình. Chúc các mẹ bầu luôn khỏe mạnh và tươi vui. Trong trường hợp mẹ bầu cần tư vấn cụ thể cho trường hợp da mụn của mình, có thể liên hệ với đội ngũ Bác sĩ Da liễu tại Phòng khám Doctor Acnes.
Tài liệu tham khảo
- Megha Trivedi, Jenny Murase, “Safety of acne medications during pregnancy and lactation“,
- Bozzo P., Chua-Gocheco A., Einarson A. (2011), “Safety of skin care products during pregnancy“, Can Fam Physician, 57(6):665-7.
- Chien AL, Qi J, Rainer B, Sachs DL, Helfrich YR. (2016), “Treatment of Acne in Pregnancy“, J Am Board Fam Med, 29(2):254-62.
- Ly S, Kamal K, Manjaly P, Barbieri JS, Mostaghimi A. (2023), “Treatment of Acne Vulgaris During Pregnancy and Lactation“: A Narrative Review, Dermatol Ther (Heidelb), 13(1):115-130.
