Sẹo rỗ là tên gọi chung của các tổn thương da có dạng lõm so với bề mặt da với kích thước và hình dạng không đồng đều. Đây là kết quả của quá trình đáp ứng của cơ thể để làm lành các tổn thương nhưng không thể phục hồi hoàn toàn collagen bị phá hủy ở lớp thượng bì và trung bì của da gây ra bởi tình trạng viêm, từ đó hình thành các vết lõm trên bề mặt. Bệnh lý gây ra các tổn thương dạng viêm, từ đó hình thành sẹo rỗ thường gặp nhất tại mặt chính là mụn.

Theo một nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí y khoa “Lâm sàng và Thẩm mỹ Da liễu” vào năm 2015, sẹo rỗ gặp phải ở 95% những người bị mụn và khiến bệnh nhân kém tự tin trong giao tiếp xã hội, gây ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống.

Một tính chất quan trọng của sẹo rỗ là đa hình tức có nhiều hình thái khác nhau và các loại sẹo rỗ khác nhau có thể xảy ra ở cùng một bệnh nhân. Hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu về phân loại sẹo và phương pháp điều trị cho từng loại sẹo trong bài viết dưới đây.

Phân loại sẹo rỗ

Sẹo là kết quả của quá trình lành thương tự nhiên dẫn đến sự hình thành mô sợi thay thế mô bình thường. Sự hình thành sẹo có thể tạo thành sẹo lồi do tăng sinh quá mức mô sợi hoặc sẹo rỗ do quá trình giảm hay mất mô tại chỗ tổn thương. Các thống kê cho thấy 80-90% sẹo hình thành sau mụn là sẹo rỗ, chỉ một phần nhỏ có biểu hiện sẹo lồi. Do đó, bài viết sau đây chỉ đề cập đến phân loại sẹo rỗ cũng như các phương pháp điều trị loại sẹo này.

Theo hình thái học, sẹo rỗ được phân thành 3 loại chính bao gồm: sẹo đáy nhọn (ice pick scar), sẹo đáy vuông (box scar) và sẹo đáy tròn (rolling scar). Trong số 3 loại sẹo vừa nêu kể trên, sẹo đáy nhọn là phổ biến nhất tức thường gặp nhất, chiếm tỉ lệ khoảng 60-70%, sẹo đáy vuông chiếm 20-30% và sẹo đáy tròn vào khoảng 15-25%.

Dưới đây là đặc điểm của từng loại sẹo:

Đặc điểm các loại sẹo - Doctor Acnes — Bảng phân loại và đặc điểm các loại sẹo rỗ

Quy trình điều trị sẹo rỗ

Theo thống kê từ các y văn, rất nhiều trường hợp mắc sẹo rỗ có hơn một hình thái sẹo cùng hiện diện đồng thời. Do vậy, phác đồ điều trị sẹo rỗ cần được thiết lập theo hướng cá thể hóa để có thể điều trị tất cả các loại sẹo mà bệnh nhân đang mắc phải.

Xác định đúng loại sẹo rỗ là yếu tố quyết định để Bác sĩ Da liễu có thể đưa ra phác đồ điều trị phối hợp tối ưu nhất cho từng bệnh nhân. Bên cạnh đó, dù hình thái sẹo là gì, quy trình điều trị sẹo rỗ lý tưởng cần bao gồm đầy đủ 3 bước như sau:

Quy trình điều trị sẹo rỗ - Docotor Acnes — Quy trình điều trị sẹo rỗ cơ bản chuẩn y khoa tại Phòng khám Doctor Acnes

Từng bước trong quy trình điều trị sẹo rỗ sẽ được phân tích chi tiết trong các phần tiếp theo của bài viết này.

Điều trị sẹo đỏ hiện hữu và những vết sẹo riêng lẻ

Sẹo đỏ làm vết sẹo trở nên nổi bật với các vùng da xung quanh; do vậy, việc điều trị sẹo đỏ giúp cải thiện vẻ ngoài của sẹo ngay cả khi không cải thiện được cấu trúc của sẹo rỗ. Theo y văn, pulse-dye laser (laser nhuộm xung) hiện là phương pháp hữu hiệu để điều trị sẹo đỏ với số lần thực hiên trung bình từ 3-4 lần. Ngoài ra, xung ánh sáng cực mạnh IPL cũng đã được chứng minh giúp giảm sẹo đỏ hiệu quả với chi phí tiết kiệm hơn nhiều so với pulse-dye laser.

Ở bước đầu tiên của quy trình điều trị sẹo rỗ, bên cạnh sẹo đỏ, các Bác sĩ Da liễu cũng tập trung điều trị các vết sẹo riêng lẻ nhiều khả năng không đáp ứng với quy trình tái tạo bề mặt da trên diện rộng như là sẹo đáy nhọn, sẹo đáy vuông hay sẹo đáy tròn có đáy sẹo bị xơ gây co kéo. Đối với những loại sẹo đặc biệt này, cần sử dụng các liệu pháp can thiệp ngay tại vị trí vết sẹo bao gồm CROSS TCA và bóc tách đáy sẹo.

Cross TCA, bóc tách đáy sẹo- Doctor Acnes — Phương pháp cross TCA và bóc tách đáy sẹo tại Doctor Acnes

CROSS TCA: sử dụng cho sẹo đáy nhọn và sẹo đáy vuông hẹp. CROSS TCA thực hiện bằng cách dùng một dụng cụ chuyên biệt để đưa TCA nồng độ đậm đặc đến vị trí đáy sẹo nhằm phá hủy biểu mô sẹo, thúc đẩy sự hình thành lớp da mới.
Bóc tách đáy sẹo: sử dụng cho trường hợp sẹo đáy tròn. Thủ thuật này thực hiện bằng cách đưa một kim vào vị trí chân đáy sẹo, cắt đứt các sợi xơ gây co kéo, giải phóng bề mặt da khỏi chân đáy sẹo. Phương pháp bóc tách đáy sẹo có thể thực hiện nhiều lần để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu.

Tái tạo bề mặt da bằng cách kích thích tăng sinh collagen nội sinh từ chính cơ thể

Sẹo rỗ là hậu quả của quá trình lành thương sau các tổn thương dạng viêm mà trong đó sự tăng sinh collagen từ lớp trung bì bị thiếu hụt. Do đó, việc điều trị sẹo rỗ chắc chắn sẽ bao gồm các kỹ thuật tái tạo bề mặt có cơ chế kích thích tăng sinh collagen nội sinh từ chính cơ thể như laser bóc tách truyền thống, laser phân đoạn (fractional), laser không bóc tách, peel da, lăn kim hay lăn kim RF siêu vi điểm.

ca lâm sàng điều trị sẹo thành công tại DA — Ca lâm sàng điều trị sẹo rỗ thành công tại Doctor Acnes

Laser

Laser là liệu pháp điều trị hữu hiệu cho trường hợp sẹo đáy vuông và sẹo đáy tròn. Tùy theo mức độ xâm lấn và gây ra tổn thương, laser sẽ được phân loại thành 2 loại: laser bóc tách (phá hủy cả thượng bì và lớp bì) và laser không bóc tách (tác động lớp bì mà không ảnh hưởng lớp thượng bì phía trên). Cả 2 loại laser này đều kích thích sự tăng sinh collagen nội sinh và làm bền chặt các bó sợi collagen giúp săn chắc da.

Laser bóc tách truyền thống (ablative laser, bao gồm Er-YAG và laser CO2) là các phương pháp rất hiệu quả để điều trị sẹo rỗ. Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi thời gian phục hồi dài và không phải tất cả các bệnh nhân đều dung nạp được nên hiện nay các Bác sĩ Da liễu ít khi chọn lựa laser bóc tách truyền thống như là điều trị đầu tay cho các trường hợp sẹo rỗ.

Gần đây, tái tạo bề mặt da bằng laser phân đoạn (fractional) đã được ứng dụng một cách rộng rãi trên lâm sàng để điều trị sẹo rỗ. Trong kỹ thuật laser fractional, chỉ một phần nhỏ của da bị tia laser tác động tạo thành các tổn thương theo chiều dọc đồng thời để lại các vùng da không bị tổn thương nằm xem kẽ. Chính nhờ vậy mà so với laser bóc tách truyền thống, laser fractional có thời gian lành thương ngắn hơn.

Trong các loại laser phân đoạn (fractional) thì laser fractional CO2 là một đại diện nổi bật, và đang được coi là lựa chọn điều trị sẹo rỗ hiệu quả nhất hiện nay. Ngoài cơ chế kích thích tăng sinh collagen thông qua quá trình lành thương, laser fractional CO2 còn kích thích sự tăng sinh nguyên bào sợi và các protein cấu trúc khác như acid hyaluronic giúp trẻ hóa làn da.

Với laser fractional CO2, có thể thấy được hiệu quả điều trị chỉ sau 1 lần sử dụng. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chứng minh rằng điều trị sẹo rỗ bằng laser fractional CO2 nhiều lần sẽ mang lại kết quả làm đầy sẹo rỗ tốt hơn. Một liệu trình điều trị với laser fractional CO2 có thể thực hiện từ 6-10 lần, mỗi lần cách nhau 1-2 tháng tùy theo tình trạng sẹo và đáp ứng của bệnh nhân.

Laser fractional CO2 mang lại hiệu quả điều trị cao; tuy nhiên cũng có thể gặp phải tác dụng phụ tăng sắc tố da, nhất là ở những người có làn da sậm màu như các dân tộc ở châu Á. Do đó, việc điều trị với laser fractional CO2 cần phải được thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu đã được đào tạo về laser thẩm mỹ nhằm đảm bảo thiết lập mức năng lượng và mật độ chiếu phù hợp với tình trạng da mỗi người.

Fractional CO2 - Doctor Acnes — Laser fractional CO2 trị sẹo tại Doctor Acnes

Laser không bóc tách (nonablative resurfacing laser): đã được chứng minh là ít tác dụng phụ hơn và cần thời gian hồi phục ngắn hơn so với laser bóc tách. Tuy nhiên, hiệu quả tăng sinh collagen của laser không bóc tách kém hơn nhiều so với laser xâm lấn nên hiệu quả điều trị thường kém và cần số lần điều trị nhiều hơn.

Peel da

Tương tự như phương pháp tái tạo da bằng laser, peel da bằng acid hữu cơ gây nên các tổn thương một cách có chủ đích, kích thích quá trình lành thương với sự tăng sinh collagen đi kèm.

Peel da bằng các acid hữu cơ được phân thành 3 mức độ: nông, trung bình và sâu tùy theo độ sâu của tổn thương.

Peel nông: bao gồm các tác nhân là acid salicylic, glycolic, lactic, dung dịch Jessner và acid trichloroacetic nồng độ thấp 10-25%. Do chỉ tác động đến lớp thượng bì, đối với sẹo rỗ, peel nông chỉ cải thiện vẻ ngoài của các vết sẹo rất nông nên ít khi sử dụng đơn độc mà thường kết hợp với các phương pháp khác như lăn kim. Peel nông thường được sử dụng hơn trong điều trị các vết thâm sau mụn.

Peel trung bình: thường sử dụng phối hợp dung dịch Jessner với acid trichloroacetic 35-50%. Peel trung bình tạo ra các thương tổn đến lớp trung bì nông với thời gian hồi phục thường vào khoảng 7-10 ngày. Trong điều trị sẹo rỗ, peel trung bình kết hợp dung dịch Jessner và acid trichloroacetic được áp dụng cho trường hợp sẹo đáy tròn và sẹo đáy vuông nông.

Peel sâu: sử dụng phenol là hóa chất peel với độ sâu của tổn thương vào tận lớp trung bì sâu. Peel da với phenol có nguy cơ hấp thu vào tuần hoàn cơ thể gây độc tính trên tim nên hiện ít được các Bác sĩ Da liễu lựa chọn.

Peel da sâu trị sẹo phương pháp — Peel da bằng acid hữu cơ gây nên các tổn thương một cách có chủ đích, kích thích quá trình lành thương với sự tăng sinh collagen đi kèm

Lăn kim

Tương tự như laser fractional, lăn kim tạo nên các tổn thương nhỏ hình cột nằm kề bên những vùng da không bị tổn thương. Các tổn thương này có độ xâm lấn đến lớp trung bì nông hoặc sâu tùy vào độ dài kim được lựa chọn. Quá trình lành thương tự nhiên của cơ thể tiếp nối sau đó sẽ kích thích sự tân tạo collagen giúp làm đầy dần vết sẹo.

Các nghiên cứu cho thấy sẹo đáy tròn và sẹo đáy vuông nông cho đáp ứng với liệu pháp lăn kim, trong khi đó, sự cải thiện với sẹo đáy nhọn là rất ít.

Lăn kim trị sẹo - Doctor Acnes — Phương pháp lăn kim trị sẹo tại Phòng khám Doctor Acnes

Ưu điểm của lăn kim là chi phí thấp, ít nguy cơ gây tăng sắc tố, thời gian hồi phục ngắn (2-3 ngày); tuy nhiên có thể gây phù nề và nguy cơ nhiễm khuẩn da mặt. Do đó, việc điều trị sẹo bằng lăn kim cần thiết phải được thực hiện tại các Phòng khám Da liễu có quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ để hạn chế rủi ro này.

Lăn kim RF siêu vi điểm

RF siêu vi điểm là phương pháp lăn kim siêu vi điểm tích hợp sóng RF. Sóng điện từ RF sẽ cung cấp năng lượng đi sâu vào dưới da (đến 20 mm), từ đó cải thiện các cấu trúc mô da, se nhỏ miệng sẹo và kích thích tăng sinh collagen, làm da săn chắc.

Công nghệ này sử dụng thiết bị có nhiều mũi kim giống phương pháp lăn kim nhưng điểm khác biệt là các mũi kim sẽ được tích hợp sóng RF. Do đó, khi đâm sâu vào da, sóng RF này sẽ đến được mô đích (thường là lớp cơ dưới da) để phát huy tác dụng.

RF needle sử dụng đầu kim siêu nhỏ đi xuyên qua da vào lớp bì để đưa năng lượng lưỡng cực kích thích da sản sinh collagen — Lăn kim RF siêu vi điểm tại Phòng khám Doctor Acnes

Các phương pháp bổ sung để điều trị các vết sẹo chưa đáp ứng

Sau khi thực hiện các liệu trình tái tạo bề mặt kích thích sự tăng sinh collagen, bệnh nhân cần tái khám để theo dõi đáp ứng điều trị và lựa chọn thêm các phương pháp bổ sung trong trường hợp cần thiết.

Cần lưu ý rằng, một khi đã lựa chọn phác đồ phù hợp thì bệnh nhân cần thực hiện trọn phác đồ, không nên ngưng đột ngột rồi chuyển sang phác đồ khác. Lý do là vì sự tăng sinh collagen thường chậm và có thể tiếp diễn sau khi ngưng các liệu pháp can thiệp nên cần khoảng thời gian vài tháng để đánh giá hoàn toàn kết quả sự tăng sinh collagen trước khi chuyển sang phác đồ điều trị mới.

Nếu trong quá trình thực hiện tái tạo bề mặt bằng laser có xuất hiện ban đỏ kéo dài, có thể sử dụng thêm các liệu pháp ánh sáng để giảm tình trạng này.

Trong trường hợp bệnh nhân được can thiệp bằng laser bóc tách mà tình trạng sẹo vẫn còn, có thể cân nhắc thêm laser không bóc tách cho bệnh nhân sau 6 tháng ngừng laser bóc tách.

Đối với sẹo đáy tròn có diện tích rộng, cấu trúc mềm và vẫn chưa đáp ứng với các phương pháp tái tạo bề mặt bằng cách kích thích collagen nội sinh, tiêm filler mô mềm có thể được cân nhắc để cải thiện vẻ ngoài của sẹo. Tuy nhiên, đây là lựa chọn sau cùng; về mặt bằng chứng, vẫn cần nhiều các nghiên cứu hơn nữa để khẳng định hiệu quả của phương pháp tiêm filler mô mềm trong điều trị sẹo.

Bảng giá dịch vụ điều trị sẹo rỗ tại Phòng khám Doctor Acnes

✅ Phương pháp	✅ Giá	✅ Giá HSSV
⭐Cross TCA (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	500.000	450.000
⭐RF microneedle Sylfirm X chuẩn FDA	2.500.000	2.400.000
⭐Bóc tách đáy sẹo nặng (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.500.000	1.400.000
⭐Bóc tách đáy sẹo trung bình (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.200.000	1.100.000
⭐Bóc tách đáy sẹo nhẹ (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.000.000	900.000
⭐Lăn kim trị sẹo mụn (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.100.000	1.000.000
⭐Laser fractional Nd:YAG chuẩn FDA (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.500.000	1.400.000
⭐Laser fractional eCO2 Lutronic chuẩn FDA (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.500.000	1.400.000
⭐Peel trị sẹo rỗ – trẻ hóa – sáng da TCA	1.100.000	1.000.000

Tóm lại, sẹo rỗ là hậu quả phổ biến của tình trạng mụn viêm với ba hình thái điển hình là sẹo đáy nhọn, sẹo đáy và sẹo đáy tròn. Ba loại sẹo này có các đặc điểm hoàn toàn khác nhau và kỹ thuật điều trị cũng không giống nhau cho từng loại sẹo. Đối với sẹo đáy nhọn và sẹo đáy vuông sâu, CROSS TCA là liệu pháp được chọn lựa.

Đối với sẹo đáy tròn có đáy sẹo xơ và co kéo, cần thực hiện bóc tách đáy sẹo để giải phóng bề mặt sẹo khỏi chân đáy sẹo. Sau khi điều trị các nốt sẹo riêng lẻ, bước tiếp theo sẽ là các liệu pháp tái tạo bề mặt da trên diện rộng cho toàn bộ gương mặt bao gồm laser, peel da hay lăn kim. Bước cuối cùng trong quy trình điều trị sẹo rỗ bao gồm các liệu pháp điều trị bổ sung nhằm vào các vết sẹo chưa đáp ứng.

Nếu không may mắc phải sẹo rỗ, bạn cần đến các Phòng khám Da liễu uy tín như Phòng khám Doctor Acnes để được Bác sĩ Da liễu tại đây thăm khám và thiết lập phác đồ điều trị sẹo cá thể hóa với hình thái sẹo mắc phải cùng với quy trình trị sẹo đầy đủ ba bước để đạt được hiệu quả điều trị sẹo tối ưu.