Có nên uống isotretinoin để điều trị mụn

Isotretinoin là một trong những thuốc điều trị mụn trứng cá nặng phổ biến trên thị trường và được mọi người truyền tai nhau là “thần dược điều trị mụn trứng cá”. Chúng ta dễ dàng tìm mua thuốc này ở các bệnh viện, Phòng khám Da liễu hay cả nhà thuốc tây thông thường. Tuy nhiên, isotretinoin có thể gây hại đến sức khỏe của bệnh nhân nếu điều trị không đúng cách. Hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu những lưu ý trước khi uống isotretinoin điều trị mụn trứng cá này nhé.

Isotretinoin là gì?

Isotretinoin là một dẫn xuất vitamin A thuộc nhóm retinoid, hoạt chất giúp điều trị mụn trứng cá rất hiệu quả từ nặng đến rất nặng hoặc khi bệnh nhân không đáp ứng các phương pháp điều trị thông thường.

Khi isotretinoin được đưa vào cơ thể qua đường uống, hoạt chất sẽ tác động lên nhiều cơ chế sinh mụn, làm giảm kích thước và ức chế hoạt động của tuyến bã nhờn vượt trội so với các phương pháp khác. Khi tuyến bã nhờn được điều tiết, độ ẩm trên da được ổn định từ đó lỗ chân lông thông thoáng và ngăn ngừa hình thành nhân mụn mới.

Ngoài ra, isotretinoin còn có tác dụng kháng viêm trên da khi kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn gây mụn C. acnes. Nhờ vào khả năng ức chế sừng hoá của lỗ chân lông, bã nhờn, bụi bẩn và tế bào chết trên da giảm đồng nghĩa với việc cắt đứt nguồn “lương thực” của vi khuẩn C. acnes, khiến chúng không thể sinh trưởng và phát triển gây hại cho da.

Đa phần bệnh nhân đều cải thiện rõ rệt tình trạng mụn sau 15-20 tuần sử dụng isotretinoin. Tuy nhiên isotretinoin lại gây nhiều tác dụng phụ như khô môi, khô mắt, chảy máu cam, tăng nhạy cảm với ánh nắng, đau nhức xương khớp, đau đầu dai dẳng, mất thính lực tạm thời, rụng tóc, tăng men gan, rối loạn lipid máu. Vì thế, chúng ta cần cẩn trọng trước khi bắt đầu tiến hành điều trị với isotretinoin.

Những lưu ý khi sử dụng isotretinoin

Liều lượng và cách dùng

Nếu được dùng với liều lượng chính xác trong khoảng thời gian trị liệu phù hợp, isotretinoin giải quyết được 85% tình trạng mụn và có thể làm cho mụn không quay trở lại. Tuy nhiên vẫn có khoảng 15% bệnh nhân bị tái phát mụn ngay cả khi tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị do Bác sĩ kê đơn.

Liều dùng thông thường ở người lớn và thanh niên là 0.5-1 mg/kg/ngày trong 15-20 tuần.

Liều tối đa là 2 mg/kg ngày được áp dụng cho những bệnh nhân bị mụn trứng cá rất nặng hoặc mụn ban đầu xuất hiện ở ngực hay lưng thay vì mặt.

Để có hiệu quả tối ưu và kết quả lâu dài, liều tích lũy nên nằm trong khoảng 120-150 mg/kg. Thường mất khoảng 5-6 tháng để đạt được hiệu quả trị liệu, tuỳ thuộc vào liều hàng ngày mà bệnh nhân có thể dung nạp. Nếu không sử dụng đủ liều tích lũy thì nguy cơ tái phát mụn trứng cá là rất cao.

Theo thống kê có khoảng 20-30% người dùng isotretinoin sẽ có tình trạng bùng phát mụn lại. Nhưng hiện tượng này chỉ xuất hiện trong khoảng thời gian nhất định sau đó dần được kiểm soát và tình trạng tái phát được hạn chế tối đa.

Phụ nữ có thai và cho con bú

Isotretinoin không được phép sử dụng cho phụ nữ có thai hoặc chuẩn bị mang thai vì nguy cơ rất cao gây quái thai, dù thai phụ dùng thuốc ở bất kỳ liều nào ngay cả khi chỉ điều trị trong một thời gian ngắn. Những dị tật bất thường về thai nhi có liên quan đến isotretinoin bao gồm não úng thuỷ, tật đầu nhỏ, các bất thường ở tai, tim mạch và các dị dạng về não.

Phải sử dụng các biện pháp tránh thai 1 tháng trước khi bắt đầu điều trị, trong suốt thời gian điều trị và 1 tháng sau khi điều trị. Nếu có thai trong thời gian dùng thuốc, phải hỏi ý kiến Bác sĩ về việc có nên tiếp tục quá trình mang thai hay không. Isotretinoin còn có tính ưa lipid nên dễ bài tiết vào sữa mẹ vì vậy cũng không sử dụng hoạt chất này khi đang cho con bú, do có nguy cơ gây tác dụng phụ cho trẻ.

Theo dõi điều trị (bao gồm xét nghiệm và tác dụng phụ)

Isotretinoin được chuyển hoá chủ yếu ở gan và bài tiết qua mật gây tăng men gan tạm thời và có thể hồi phục, đôi khi có trường hợp bị viêm gan. Nên trước khi bắt đầu điều trị, Bác sĩ sẽ chỉ định làm một số xét nghiệm bao gồm kiểm tra chức năng gan, triglyceride và cholesterol, thử thai qua nước tiểu. Sau khi kết thúc liệu trình, nồng độ isotretinoin vẫn còn tồn đọng trong cơ thể, nếu gặp phải một số dấu hiệu bất thường xét nghiệm cần được lặp lại.

Những thận trọng khi bắt đầu sử dụng isotretinoin

• Chỉ sử dụng isotretinoin theo chỉ định của Bác sĩ Da liễu có kinh nghiệm điều trị và hiểu rõ về những nguy cơ mà thuốc có thể mang lại.
• Sau 1 tháng ngừng sử dụng isotretinoin bệnh nhân mới có thể mang thai.
• Thuốc không phù hợp để điều trị mụn trứng cá ở trẻ em dưới 12 tuổi.
• Không hiến máu khi đang điều trị với isotretinoin.
• Khi có vấn đề về thị lực hoặc cảm thấy khó chịu khi đeo kính áp tròng phải báo ngay cho Bác sĩ điều trị.
• Thận trọng đánh giá giữa lợi ích và nguy cơ có thể xảy ra khi sử dụng isotretinoin và chỉ dùng hoạt chất này cho những trường hợp mụn nặng, không đáp ứng kháng sinh điều trị.
• Khi sử dụng isotretinoin để điều trị mụn, da sẽ bị tăng nhạy cảm ánh sáng, vì vậy cần tăng cường chống nắng, che chắn khi ra ngoài.
• Tránh bôi kết hợp các loại kem trị mụn khác khi không có chỉ định của Bác sĩ vì điều này có thể làm tăng tình trạng khô da, đỏ da, nóng rát.
• Bổ sung đủ 2 lít nước mỗi ngày để da không bị khô, thiếu nước.
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm hoặc sản phẩm chiết xuất vitamin A để tránh nguy cơ quá liều.

Vì sao cần tham khảo ý kiến Bác sĩ?

Isotretinoin có thể mang lại kết quả tuyệt vời trong việc điều trị mụn trứng cá, nhưng cũng đi kèm với một số tác dụng phụ và rủi ro sức khỏe. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe và xác định liệu pháp điều trị phù hợp nhất.

Quá trình chuẩn bị và tiến hành kê đơn isotretinoin khá chi tiết, cần sự giúp đỡ từ Bác sĩ trước khi tiến hành điều trị. Vì tác dụng phụ của thuốc còn liên quan đến tiền sử bệnh của bệnh nhân, đặc biệt là các vấn đề về gan, thận và hệ tim mạch.

Bác sĩ cũng sẽ hỏi về tình trạng tâm lý của bệnh nhân, vì một số tác dụng phụ của isotretinoin liên quan đến tâm lý. Có nhiều báo cáo cho thấy bệnh nhân xuất hiện trầm cảm, ảo thanh, ảo thị và có ý nghĩ tự sát trong thời gian điều trị với isotretinoin.

Bác sĩ cần biết về tất cả các loại thuốc, vitamin và thực phẩm chức năng mà bệnh nhân đang sử dụng. Đặc biệt là vitamin A vì có thể gây dư thừa vitamin A.

Mỗi cơ thể sẽ có những phản ứng khác nhau đối với isotretinoin và có thể xuất hiện những tình trạng không mong muốn. Bác sĩ sẽ theo dõi các biểu hiện và điều chỉnh liều lượng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bệnh nhân.

>>> xem thêm: Dịch vụ trị mụn chuẩn y khoa cùng Doctor Acnes

Có nên uống isotretinoin để điều trị mụn?

Isotretinoin đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt dưới dạng viên nang uống vào tháng 5 năm 1982 để điều trị mụn nặng, dai dẳng và khó chữa. Theo thời gian, isotretinoin đã được chứng minh là một bước đột phá lớn để điều trị các trường hợp mụn viêm nghiêm trọng.

Nhiều nghiên cứu đã minh chứng rằng isotretinoin mang lại hiệu quả trị mụn cao và làm trì hoãn thời gian tái phát mụn. Trong đó, một nghiên cứu được thực hiện bởi Elham Behrangi và cộng sự đã ghi nhận có đến 96,4% trong 146 người tham gia sử dụng isotretinoin được trị khỏi mụn hoàn toàn và tỉ lệ tái phát sau 5 năm chỉ có 7,9%.

Mặc dù mang lại những hiệu quả tích cực trong điều trị, nhưng việc sử dụng isotretinoin không nên được xem nhẹ và quyết định sử dụng nó cần được thảo luận và tham khảo ý kiến của Bác sĩ. Vì vậy, khi có ý định sử dụng isotretinoin để điều trị mụn, bệnh nhân nên tìm đến các trung tâm da liễu như bệnh viện hay Phòng khám uy tín để được tư vấn và chỉ định từ các Bác sĩ.

Tài liệu tham khảo

1. Changqiang Li, Jianmei Chen, Wo Wang, Ming Ai, Qi Zhang, Li Kuang. “Use of isotretinoin and risk of depression in patients with acne: a systematic review and meta-analysis“. NIH
2. Duygun Altıntaş Aykan, Yusuf Ergün. “Isotretinoin: Still the cause of anxiety for teratogenicity“. NIH
3. D Lehucher-Ceyrac 1, P de La Salmonière, C Chastang, P Morel. “Predictive factors for failure of isotretinoin treatment in acne patients: results from a cohort of 237 patients“. NIH
4. Yu-Chen Huang, Ying-Chih Cheng. “Isotretinoin treatment for acne and risk of depression: A systematic review and meta-analysis“. NIH