Điều trị mụn cho da khô cần lưu ý gì?

Thông thường đi kèm với da mụn là một làn da dầu, da hỗn hợp thiên dầu hay da nhạy cảm. Song vẫn có một số người bị mụn khi sở hữu làn da khô. Vấn đề mụn ở da khô có thể khó điều trị hơn vì nhiều sản phẩm trị mụn có xu hướng làm trầm trọng hơn tình trạng da khô đã có sẵn. Vậy vì sao da khô lại xuất hiện mụn và cần lưu ý gì khi điều trị mụn cho da khô? Cùng tìm hiểu kỹ hơn về tình trạng mụn ở da khô với Doctor Acnes nhé.

Mụn có thể xuất hiện trên làn da khô không?

Tuy không phổ biến như vấn đề mụn trứng cá trên da dầu hay da hỗn hợp nhưng việc xuất hiện mụn trên da khô cũng làm nhiều người đau đầu. Mụn ở da khô cũng bắt nguồn từ các tuyến bã nhờn nhỏ gần bề mặt da. Lượng dầu tích trữ dư thừa dẫn đến tắc nghẽn nang lông và kích thích sự phát triển của mụn đầu trắng, mụn đầu đen và các loại mụn khác.

Ngoài ra, một trong những đặc điểm của da khô là thiếu độ ẩm trên da, đặc điểm này làm da khô và dễ bong tróc. Để khắc phục tình trạng này, các tuyến bã nhờn sẽ tăng hoạt động để tạo ra lớp dầu tự nhiên và giữ lại độ ẩm. Tuy nhiên lượng dầu dư thừa kết hợp với da chết lại tạo điều kiện cho các vi khuẩn ký sinh và gây ra mụn trứng cá.

Bên cạnh đó, đặc điểm chung của da khô và da mụn là lượng ceramide (lipid) trong lớp biểu bì thấp hơn bình thường. Đặc điểm này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc hình thành hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, chính vì vậy hàng rào bảo vệ không đủ mạnh để giữ độ ẩm và ngăn chặn các loại vi khuẩn, nấm… tạo điều kiện cho mụn phát triển và làm trầm trọng tình trạng khô da.

Nguyên nhân da khô bị mụn

Mặc dù mụn không xuất hiện phổ biến ở da khô nhưng có nhiều lý do có thể dẫn đến tình trạng da khô bị mụn. Những lý do phổ biến nhất là:

• Da quá khô, không được cung cấp đủ độ ẩm có thể dẫn đến nứt nẻ hoặc bong tróc da. Thông thường, làn da của mọi người luôn được bảo vệ bằng một lớp màng lipid. Lớp màng này có nhiệm vụ giúp ngăn ngừa vi khuẩn, virus, nấm, giúp phục hồi tế bào và bảo vệ độ ẩm của da. Nhưng khi da bị khô, nứt nẻ hay bong tróc, lớp màng lipid này bị phá vỡ, không còn khả năng bảo vệ da hay sản sinh tế bào mới khiến da bị ngứa, viêm nhiễm và dễ gây mụn.
• Sử dụng sai kem dưỡng ẩm cũng có thể khiến da khô bị mụn. Nếu lựa chọn kem dưỡng ẩm không thích hợp, các thành phần trong kem dưỡng ẩm có thể khiến lỗ chân lông bị bít tắc và gây mụn. Một trong các thành phần có thể gây ra tình trạng này là mineral oil (dầu khoáng), thường gặp ở các loại kem dưỡng ẩm.
• Lạm dụng kem dưỡng ẩm quá mức không chỉ làm giảm công dụng của việc dưỡng ẩm mà còn khiến da dễ nổi mụn. Với kem dưỡng ẩm hay các sản phẩm đặc trị khác, không nên sử dụng quá nhiều mà chỉ cần bôi một lớp mỏng lên vùng da cần điều trị.
• Những căng thẳng, lo lắng từ cuộc sống sẽ làm tăng hoạt động của cortisol và androgen. Các loại hormone này thích thích hoạt động của tuyến bã nhờn, từ đó, lỗ chân lông dễ bít tắc, tạo điều kiện cho các loại vi khuẩn phát triển và gây mụn.
• Mụn nội tiết không phụ thuộc vào loại da, nguyên nhân chính của loại mụn này xuất phát từ bên trong, do hormone androgen tăng cao. Khi nội tiết tố thay đổi, các tuyến bã nhờn trên da tiết nhiều dầu hơn, kết hợp với bụi bẩn, tế bào chết có thể gây tắc nghẽn lỗ chân lông.

Điều trị mụn cho da khô cần lưu ý gì?

Đưa AHA/BHA vào chu trình chăm sóc da

Mụn là kết quả của tình trạng bít tắc lỗ chân lông. Với làn da khô thì tế bào chết và bụi bẩn là nguyên nhân chính gây bít tắc lỗ chân lông thay vì bã nhờn như da dầu hay da hỗn hợp. AHA (alpha hydroxy acid) và BHA (beta hydroxy acid) đều là hoạt chất tẩy da chết, phối hợp các thành phần này vào chu trình chăm sóc da giúp cải thiện kết cấu da, loại bỏ tế bào chết và làm thông thoáng lỗ chân lông, từ đó, giảm thiểu khả năng xuất hiện mụn trứng cá.

Tuy nhiên, BHA là một acid tan trong dầu, nên hầu như trên một làn da khô thì AHA vẫn là loại tẩy tế bào chết được ưu tiên. AHA là nhóm các acid tan trong nước bao gồm glycolic acid, lactic acid, citric acid, mandelic acid… Ngoài khả năng làm sạch, còn có tác dụng dưỡng ẩm, mờ thâm và tác động đến sự tăng sinh collagen dưới da. Chính vì vậy, đưa AHA vào quy trình skincare cho da khô là một sự lựa chọn khoa học và an toàn.

Chú trọng dưỡng ẩm cho da

Đối với làn da khô, việc dưỡng ẩm vô cùng quan trọng. Ngoài việc cung cấp độ ẩm cho da, việc dưỡng ẩm còn cần thiết cho việc điều tiết bã nhờn và giảm tác động khô da của một số hoạt chất điều trị mụn như benzoyl peroxide, retinoid, AHA, BHA… tránh tình trạng da khô, bong tróc. Ngoài ra, một số thành phần dưỡng ẩm có vai trò kháng viêm, kháng khuẩn, làm dịu da và hỗ trợ điều trị mụn.

Tuy nhiên, việc lựa chọn sản phẩm dưỡng ẩm cũng nên được cân nhắc kỹ càng. Đặc tính sinh nhân mụn (comedogenicity) là mối quan tâm hàng đầu để cân nhắc lựa chọn sản phẩm. Một số cách lựa chọn kem dưỡng ẩm thích hợp cho da mụn như sau:

• Sản phẩm dưỡng ẩm dịu nhẹ, không gây kích ứng, tránh sử dụng các sản phẩm đặc, có thể gây nhờn rít và tăng khả năng lên mụn.
• Sản phẩm dưỡng ẩm không chứa dầu (oil-free), không gây bít tắc lỗ chân lông, không có tính sinh nhân mụn (non-comedogenic) như glycerin, hyaluronic acid, glycol… Nên tránh các thành phần có tính sinh nhân mụn như dầu khoáng (mineral oil), bơ cacao (cocoa butter)…
• Sản phẩm có bảng thành phần chứa các hoạt chất có tính kháng khuẩn, hỗ trợ điều trị mụn như benzoyl peroxide, salicylic acid…

>>> Xem thêm: Da bị mụn có cần dưỡng ẩm không

Tránh các loại sản phẩm trị mụn có thành phần cồn, hương liệu

Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại sản phẩm trị mụn có thành phần cồn, hương liệu vì cồn thúc đẩy quá trình khô cồi mụn và giúp sát khuẩn. Cồn được sử dụng trong mỹ phẩm thường được chia thành hai loại là cồn béo (fatty alcohol) và cồn khô (drying alcohol), mỗi loại có tính chất và tác dụng khác nhau. Cồn khô được sử dụng phổ biến nhất và có công dụng như chất bảo quản, dung môi hòa tan, se cồi mụn và giảm nhờn trên da. Tuy nhiên, chính vì công dụng này mà cồn khô có thể khiến da bị căng và khô sau khi sử dụng, đặc biệt đối với da khô, thành phần này làm tình trạng khô da trầm trọng hơn đi kèm với kích ứng da. Trong khi đó, cồn béo trong mỹ phẩm là loại cồn được cho là có nhiều công dụng và an toàn hơn cồn khô. Cồn béo thường an toàn và lành tính, có công dụng dưỡng ẩm, làm dịu và làm mềm da.

Khi bao bì sản phẩm đính kèm dòng chữ “sản phẩm không chứ cồn (alcohol-free)” có nghĩa là sản phẩm không chứa cồn khô và cồn biến tính – thành phần cồn gây ảnh hưởng xấu lên da khô. Vì vậy, khi lựa chọn sản phẩm chăm sóc da, hãy ưu tiễn những sản phẩm có dòng chữ “alcohol-free” nhé.

Tóm lại, thay vì điều trị mụn, thành phần cồn khô trong sản phẩm trị mụn không những làm da trở nên khô, nhạy cảm, bong tróc mà còn làm suy giảm hàng rào bảo vệ của da. Vậy nên khi lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da, nên xem xét bảng thành phần kỹ lưỡng và không nên sử dụng các sản phẩm chứa cồn khô, hương liệu.

Các lưu ý khác khi điều trị mụn cho da khô

Vì làn da khô có tính chất khác biệt so với các loại da dầu hay da hỗn hợp, nếu sở hữu làn da khô, cần phải cân nhắc bảng thành phần của các sản phẩm chăm sóc da trước khi sử dụng. Điều này vô cùng cần thiết bởi sử dụng đúng sản phẩm mới có thể củng cố hàng rào bảo vệ da và cải thiện tình trạng mụn.

Mặc khác, số lần sử dụng cũng như thời điểm sử dụng sản phẩm skincare trong ngày cũng rất quan trọng vì một vài sản phẩm sẽ làm tăng mức độ nhạy cảm ánh sáng của da và không thể sử dụng vào buổi sáng. Bên cạnh đó, nếu sử dụng một lượng sản phẩm quá nhiều so với lượng cần thiết, làn da có thể bị ảnh hưởng bởi các hoạt chất, có thể làm da bong tróc, kích ứng (retinol, tretinol, AHA, BHA…) hay làm lỗ chân lông bít tắc gây mụn trứng cá (như các loại kem dưỡng).

Nếu xuất hiện tình trạng mụn ở da khô, hãy thăm khám với Bác sĩ Da liễu để được tư vấn các loại sản phẩm chăm sóc da phù hợp nhất và hướng dẫn cách sử dụng chi tiết. Lưu ý các loại thuốc bôi thoa hoặc uống cần tuân thủ theo chỉ định Bác sĩ Da liễu để đạt hiệu quả điều trị nhanh nhất.

Như vậy, tuy không phổ biến như tình trạng mụn ở da dầu nhưng mụn ở da khô cũng tồn tại và cần được lưu ý để lựa chọn các sản phẩm chăm sóc da thích hợp, giúp cải thiện làn da. Để điều trị mụn ở da khô, cần lưu ý đưa hoạt chất AHA vào chu trình chăm sóc da để làm sạch lỗ chân lông, đồng thời chú trọng việc dưỡng ẩm cho da để tạo hàng rào bảo vệ da và không sử dụng các sản phẩm chứa cồn, hương liệu. Nếu còn thắc mắc nào khác, hãy liên hệ với Phòng khám chuyên khoa Da liễu Doctor Acnes để được tư vấn ngay nhé.

Tài liệu tham khảo

1. “Dry skin and acne: Causes, treatment, and prevention“. Medical News Today
2. “Ceramides and Skin Function“. Springer Link
3. Yamamoto A, Takenouchi K, Ito M. “Impaired water barrier function in acne vulgaris“. Arch Dermatol Res. 1995;287(2):214-8. doi: 10.1007/BF01262335. PMID: 7763094
4. “AHA vs BHA: What’s the Difference?“. Healthline