Cách nhận biết da nhạy cảm để chăm sóc hiệu quả

Được đăng bởi Doctor Acnes vào ngày 07/11/2022

Khi nhắc đến da nhạy cảm, nhiều người thường nghĩ rằng đây là vấn đề da liên quan chủ yếu đến việc sử dụng mỹ phẩm. Tuy nhiên, khái niệm da nhạy cảm không chỉ dừng lại ở đó, da nhạy cảm là tình trạng da dễ bị kích ứng bởi các yếu tố môi trường nói chung hoặc cảm xúc.

Chỉ cần một chút thay đổi về thời tiết, tiếp xúc với khói bụi, thay đổi mỹ phẩm chăm sóc da hay căng thẳng cũng có thể khiến làn da gặp vấn đề. Vì vậy, hiểu về da nhạy cảm để chăm sóc đúng cách là rất quan trọng. Hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu về cách nhận biết da nhạy cảm để chăm sóc đúng cách trong bài viết dưới đây!

Định nghĩa da nhạy cảm

Thuật ngữ da nhạy cảm đã xuất hiện từ lâu tuy nhiên định nghĩa thống nhất về da nhạy cảm chỉ mới được đưa ra gần đây. Vào năm 2017, các chuyên gia châu Âu đã họp bàn và đưa ra định nghĩa da nhạy cảm là sự xuất hiện cảm giác khó chịu (châm chích, bỏng rát, đau, ngứa và ngứa ran) khi tiếp xúc với các kích thích vốn không gây ra các ảnh hưởng này lên làn da khỏe mạnh.

Lưu ý rằng những cảm giác khó chịu nói trên không phải do bất kỳ bệnh lý da nào. Da nhạy cảm có thể biểu hiện bình thường hoặc kèm theo nổi ban đỏ và có thể xuất hiện ở tất cả các vùng da trên cơ thể, đặc biệt là vùng mặt.

Định nghĩa da nhạy cảm - Doctor Acnes
Da nhạy cảm có thể biểu hiện bình thường hoặc kèm theo nổi ban đỏ và có thể xuất hiện ở tất cả các vùng da trên cơ thể, đặc biệt là vùng mặt

Theo thống kê, da nhạy cảm gặp ở khoảng 38% dân số trong đó nữ có tỷ lệ cao hơn nam giới. Các nghiên cứu cũng cho thấy tỷ lệ mắc các bệnh về da như viêm da dị ứng, mụn trứng cá và bệnh vẩy nến cao hơn từ 2 – 4 lần ở những đối tượng có làn da nhạy cảm hoặc rất nhạy cảm.

Dấu hiệu của da nhạy cảm

Sau đây là một số dấu hiệu thường thấy để nhận biết người có làn da nhạy cảm:

  • Hàng rào bảo vệ da bị suy yếu: những người có làn da nhạy cảm thường có lớp hàng rào bảo vệ da mỏng hơn hoặc bị tổn thương tạo điều kiện các chất kích ứng dễ xâm nhập và độ ẩm dễ bị mất hơn. Hàng rào bảo vệ da bị suy yếu khó nhận biết bằng mắt thường nhưng có thể dễ dàng cảm nhận được khi da bị khó chịu, châm chích hoặc bỏng rát do sử dụng các chế phẩm không dành cho da nhạy cảm.
  • Kích ứng: kích ứng là dấu hiệu thường gặp nhất và gây nhiều khó chịu cho những người có làn da nhạy cảm với các biểu hiện da mẩn đỏ, ngứa, rát, châm chích.
  • Da sần sùi: kết cấu da bong tróc, xỉn màu, loang lỗ và không đồng đều là dấu hiệu dễ nhận thấy của làn da nhạy cảm. Da sần sùi thường đi kèm theo đó là tình trạng khô da.
  • Căng da: cảm giác căng da khó chịu là cảm giác mà những người có làn da nhạy cảm đều biết rõ. Da căng là dấu hiệu cho thấy làn da đang thiếu độ ẩm và cần sử dụng chế phẩm chăm sóc da phù hợp.
  • Khô da: tình trạng khô da có thể dễ dàng nhìn thấy cũng như cảm nhận được. Hàng rào bảo vệ da suy yếu tạo ra một lớp bao phủ không hiệu quả, khiến độ ẩm nhanh chóng bị mất đi.

Cơ chế của da nhạy cảm

Da nhạy cảm có thể khởi phát từ các yếu tố nội sinh (stress, rối loạn cảm xúc) hay ngoại sinh do tiếp xúc môi trường hoặc liên quan đến lối sống (mỹ phẩm, nhiệt độ, thời tiết, tia cực tím, bụi bẩn, chế độ ăn uống, rượu, bia). Tình trạng da nhạy cảm có thể được giải thích bằng 3 cơ chế chính bao gồm (1) tăng nhạy cảm thần kinh ở da, (2) tăng đáp ứng miễn dịch và (3) giảm chức năng hàng rào bảo vệ da.

Tăng nhạy cảm thần kinh ở da: các nghiên cứu cho thấy những người có làn da nhạy cảm có sự gia tăng hoạt động của thụ thể TRPV1 (transient receptor potential vanilloid 1) là thụ thể điều hòa cảm nhận đau, ngứa, nóng ở da. TRPV1 bị kích hoạt bởi capsaicin, pH thấp, tia UV và nhiệt. Đây là những tác nhân thường gặp gây tình trạng nhạy cảm ở da.

Bên cạnh gia tăng hoạt động của thụ thể, những người da nhạy cảm cũng có sự tăng mật độ các sợi thần kinh cảm giác ở thượng bì, kéo theo tăng dẫn truyền các cảm giác nóng và ngứa khi tiếp xúc với các kích thích.

Tăng đáp ứng miễn dịch: hoạt hóa thụ thể TRPV1 sẽ làm tăng phóng thích các cytokin tiền viêm, kích thích gia tăng đáp ứng miễn dịch và thu hút nhiều tế bào miễn dịch đến da. Kết quả là gây ra cảm giác ngứa và bỏng rát đặc trưng của da nhạy cảm.

Giảm chức năng hàng rào bảo vệ da: tính toàn vẹn của hàng rào bảo vệ da là cực kỳ quan trọng để duy trì làn da khỏe đẹp. Các nghiên cứu đã chứng minh khi hàng rào da bị mỏng hoặc tăng tính thấm, các yếu tố kích thích từ môi trường sẽ dễ dàng xâm nhập vào da, các đầu mút thần kinh ít được bảo vệ, đi kèm với tình trạng mất độ ẩm sẽ gây ra tình trạng da nhạy cảm.

Cách nhận biết da nhạy cảm

Vì triệu chứng của tình trạng da nhạy cảm không quá đặc trưng và mang tính chủ quan qua lời khai người bệnh, các Bác sĩ Da liễu cần loại trừ các bệnh lý da khác trước khi đưa ra chẩn đoán da nhạy cảm. Dưới đây là một số ví dụ về chẩn đoán cách nhận biết da nhạy cảm với các bệnh lý khác trên da.

Một số chẩn đoán phân biệt da nhạy cảm với các bệnh lý về da khác - Doctor Acnes
Một số chẩn đoán phân biệt da nhạy cảm với các bệnh lý về da khác

Sau khi đã loại trừ các bệnh lý da có biểu hiện tương đồng với da nhạy cảm, Bác sĩ Da liễu sẽ tiếp tục dùng các bảng câu hỏi chuyên biệt để nhận diện tình trạng da nhạy cảm ví dụ như bảng 13 câu hỏi gồm 3 nhóm câu hỏi sau đây:

Nhóm I (mức độ nhạy cảm của da)

  1. Bạn có nghĩ rằng da mình là da nhạy cảm không?
  2. Bạn có thấy da mình dễ bị kích ứng không?
  3. Da bạn có bị bỏng rát, châm chích, hoặc ngứa, kèm/hoặc không kèm theo đỏ da không?
  4. Bạn có thấy da mặt mình nhạy cảm hơn so với các vùng da khác trên cơ thể không?

Nhóm II (phản ứng của da khi dùng mỹ phẩm)

  1. Da của bạn có phản ứng nhanh với mỹ phẩm hoặc đồ dùng chăm sóc cá nhân không?
  2. Có loại mỹ phẩm nào khiến da bạn bị ngứa, châm chích, hoặc bỏng rát không?
  3. Bạn đã từng bị tác dụng phụ khi dùng mỹ phẩm hoặc đồ dùng chăm sóc cá nhân chưa?

Nhóm III (phản ứng của da với các yếu tố môi trường)

  1. Bạn có thấy da mình nhạy cảm với nhiệt độ lạnh không?
  2. Bạn có thấy da mình nhạy cảm với nhiệt độ nóng không?
  3. Da bạn có nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ hay không?
  4. Khi tiếp xúc với gió, da bạn có cảm giác ngứa hoặc bỏng rát không?
  5. Phơi nắng có khiến da bạn cảm giác ngứa, bỏng rát, châm chích không?
  6. Bụi bẩn trong không khí có gây ra dị ứng trên da mặt của bạn không?

Nếu câu trả lời “có” chiếm ít nhất 2/4 câu hỏi nhóm I, 3/3 câu hỏi nhóm II và 3/6 câu hỏi nhóm III thì được xem là có tình trạng da nhạy cảm.

Trường hợp sau khi bệnh nhân trả lời bảng câu hỏi vẫn chưa xác định được tình trạng da nhạy cảm, Bác sĩ Da liễu có thể thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu hơn như sử dụng các yếu tố có khả năng gây kích ứng (acid lactic 10%, capsaicin, nicotin, nhiệt độ) hoặc đo các thông số về cấu trúc và sinh lý da (độ mất nước của da, độ dày thượng bì, pH da) để khẳng định chẩn đoán da nhạy cảm.

Một số lời khuyên để chăm sóc da nhạy cảm

Da nhạy cảm là vấn đề da thuộc về cơ địa và có cơ chế bệnh sinh phức tạp, đa yếu tố; do vậy, điều trị và chăm sóc da nhạy cảm hiện nay vẫn là thách thức không chỉ với người bệnh mà còn đối với cả Bác sĩ Da liễu.

Các bệnh nhân cần hiểu rằng chăm sóc và điều trị da nhạy cảm là quá trình lâu dài; tình trạng bệnh có thể tái phát ngay cả khi đã sử dụng những sản phẩm chăm sóc da chuyên biệt do da còn bị kích ứng bởi những yếu tố không kiểm soát được như căng thẳng, rối loạn cảm xúc, thời tiết, nhiệt độ…

Điều trị da nhạy cảm cũng cần sự đồng hành từ phía Bác sĩ Da liễu để lựa chọn được các chế phẩm điều trị và chăm sóc da phù hợp nhất cho từng cá thể. Dưới đây là một số tóm tắt về điều trị và chăm sóc da nhạy cảm.

Điều trị da nhạy cảm với Bác sĩ Da liễu _ Doctor Acnes
Điều trị da nhạy cảm cần sự đồng hành từ phía Bác sĩ Da liễu để lựa chọn được các chế phẩm điều trị và chăm sóc da phù hợp nhất cho từng cá thể

Điều trị da nhạy cảm

Trong đợt cấp, Bác sĩ Da liễu có thể dùng thuốc ức chế miễn dịch dạng bôi pimecrolimus hay tacrolimus.

Các chuyên gia hiện cũng đang nghiên cứu các phân tử tác dụng chuyên biệt hơn lên thụ thể TRPV1 như trans-4-tert-butylcyclohexanol, furocoumarin. Tuy nhiên hiệu quả và độ an toàn của những phân tử này vẫn cần phải theo dõi thêm.

Chăm sóc da nhạy cảm

Nguyên tắc chung cho chăm sóc da nhạy cảm:

  • Ngừng các chế phẩm chăm sóc da có khả năng gây kích ứng da, đặc biệt là các sản phẩm chứa tretinoin, cồn, benzoyl peroxide, acid glycolic.
  • Nếu vùng da nhạy cảm là vùng da cơ thể, cần mặc quần áo mềm và rộng để hạn chế sự ma sát đồng thời giảm sự tác động của các yếu tố vật lý hóa học bên ngoài làm nặng thêm tình trạng kích ứng.
  • Hạn chế make-up trong thời gian da mặt đang bị kích ứng. Trường hợp cần make-up, lựa chọn các sản phẩm trang điểm chuyên dùng cho da nhạy cảm.
Hạn chế makup - Doctor Acnes
Hạn chế make-up trong thời gian da mặt đang bị kích ứng
  • Khi da đang bị kích ứng, hạn chế số lượng các chế phẩm chăm sóc da. Các sản phẩm sử dụng cần có thành phần đơn giản, ít chất bảo quản, không chứa cồn và hương liệu. Không sử dụng các chế phẩm có thành phần tẩy tế bào chết hoặc có khả năng làm bong da.
  • Sử dụng các sản phẩm làm sạch da có pH sinh lý (từ 5,5 – 6), không màu và hương liệu. Vệ sinh da nhẹ nhàng bằng nước ấm nhẹ.

Các thành phần thích hợp cho da nhạy cảm

Da nhạy cảm cần được dưỡng ẩm đầy đủ nhằm phục hồi sự toàn vẹn của hàng rào bảo vệ và giảm sự nhạy cảm đối với các tác nhân gây kích thích. Sản phẩm dưỡng ẩm dành cho da nhạy cảm cần bao gồm cả 3 thành phần:

  • Chất dưỡng ẩm “thụ động” như là dầu thực vật, silicon: giảm mất nước cho da.
  • Chất dưỡng ẩm “chủ động” như hyaluronic acid, glycerol: giữ nước trong da.
  • Hoạt chất giúp phục hồi hàng rào lipid cho da: ceramide, pseudo-ceramide, dầu thực vật.
Một số thành phần cần tránh trong các sản phẩm dùng cho da nhạy cảm - Doctor Acnes
Một số thành phần cần tránh trong các sản phẩm dùng cho da nhạy cảm

Da nhạy cảm tuy không nghiêm trọng nhưng rất hay gặp và gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Với những hiểu biết từ y học hiện đại, khái niệm da nhạy cảm hiện nay không chỉ gói gọn do các kích thích liên quan đến mỹ phẩm mà còn bao gồm cả các yếu tố môi trường và kích thích từ bên trong cơ thể.

Chẩn đoán da nhạy cảm cần được thực hiện cẩn thận bởi Bác sĩ Da liễu qua khai thác thông tin bệnh sử và loại trừ các bệnh lý da khác. Để kiểm soát tình trạng da nhạy cảm, cơ bản cần tránh các tác nhân gây kích ứng kết hợp với chế độ điều trị và chăm sóc da phù hợp theo hướng dẫn của Bác sĩ Da liễu.

banner gruop facebook

Tài liệu tham khảo

  1. Le Hanh Dung Do, Nazanin Azizi, Howard Maibach . “Sensitive Skin Syndrome: An Update”. Am J Clin Dermatol. 2020 Jun;21(3):401-409
  2. Berardesca E, Farage M, Maibach H. “Sensitive skin: an overview”. Int J Cosmet Sci. 2013 Feb;35(1):2-8
  3. A Guerra-Tapia, E Serra-Baldrich, L Prieto Cabezas, E González-Guerra, J L López-Estebaranz. “Diagnosis and Treatment of Sensitive Skin Syndrome: An Algorithm for Clinical Practice”. Actas Dermosifiliogr (Engl Ed). 2019 Dec;110(10):800-808
  4. L Misery, K Loser, S Ständer. “Sensitive skin”. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2016 Feb;30 Suppl 1:2-8
  5. “20 Common Questions About Sensitive Skin”. Webmd.com
Share DMCA.com Protection Status

PHẢN HỒI

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

+84