Đẩy mụn là gì? Quá trình đẩy mụn diễn ra như thế nào?

Đẩy mụn là một hiện tượng không hiếm gặp khi bắt đầu sử dụng một sản phẩm hoặc khởi động một liệu trình điều trị mụn mới. Tuy nhiên do không hiểu rõ quá trình này mà nhiều người đã lầm tưởng rằng da bị dị ứng và cho rằng bản thân không phù hợp với sản phẩm. Trong bài viết này, Doctor Acnes sẽ giúp các bạn làm rõ hơn hiện tượng đẩy mụn khi sử dụng các sản phẩm trị mụn, cũng như những lưu ý chăm sóc da trong giai đoạn này để quá trình điều trị mụn diễn ra một cách tốt nhất.

Đẩy mụn là gì?

Đẩy mụn được xem như một phản ứng tạm thời, kết quả từ sự tương tác của các chất có hoạt tính mạnh ví dụ như retinoid, AHA, BHA… với làn da. Những hoạt chất này giúp đẩy nhanh tốc độ gom cồi mụn thông qua các biện pháp kích thích bong sừng, tẩy tế bào chết, mang đến làn da mịn màng, sạch mụn.

Thông thường, quá trình gom cồi mụn tự nhiên sẽ diễn ra trong thời gian dài, sự bít tắc nang lông bởi các nhân mụn sẽ tạo cảm giác khó chịu và mất thẩm mỹ. Khi đó, đẩy mụn sẽ giúp cho quá trình này diễn ra nhanh hơn.

Đẩy mụn bản thân nó không phải là một phương pháp điều trị, mà là một quá trình đáp ứng của da, thường là những làn da có nhiều mụn ẩn, với các sản phẩm điều trị mụn. Thông qua quá trình này, mụn ẩn sẽ được đẩy lên bề mặt da và dễ dàng lấy đi bằng các phương pháp phù hợp.

Tình trạng đẩy mụn có lợi không?

Đầu tiên ta cần biết rằng, hầu hết các loại mụn xuất hiện khi các ống tuyến bã bên dưới làn da khi mà da sản xuất quá nhiều dầu hay bã nhờn, kết hợp với các tế bào da chết làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Lỗ chân lông bị tắc nghẽn tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh mẽ, kích thích các đáp ứng viêm, từ đó dần hình thành mụn.

Các sản phẩm điều trị mụn như retinoid, AHA, BHA… không trực tiếp đẩy vi khuẩn ra khỏi các lỗ chân lông đang tắc nghẽn, mà thay vào đó, các hoạt chất này sẽ thúc đẩy quá trình làm mới tế bào da, tăng tốc độ tái tạo tế bào.

Điều này giúp lấy đi lớp tế bào chết bên trên và kích thích tạo lớp tế bào mới từ bên dưới, qua đó gián tiếp làm thông thoáng các lỗ chân lông và đẩy lớp mụn đang nằm bên dưới làn da đưa lên bề mặt. Đây là cách mà hiện tượng đẩy mụn diễn ra khi sử dụng sản phẩm trị mụn.

Có thể thấy, hiện tượng đẩy mụn là có lợi cho quá trình điều trị mụn, có thể gây ra những khuyết điểm trên da nhưng đây là một tình trạng tạm thời và làn da sẽ sớm trở nên sạch mụn, mịn màng hơn.

Sản phẩm nào thường gây ra tình trạng đẩy mụn?

Hầu hết các sản phẩm điều trị mụn đều có thể gây ra tình trạng đẩy mụn. Tuy nhiên còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng da của người sử dụng, loại sản phẩm và nồng độ hoạt chất mà tình trạng đẩy mụn là khác nhau ở mỗi người. Dưới đây là một vài sản phẩm thông dụng trong việc điều trị mụn, có thể gây đẩy mụn:

• AHA (ví dụ như acid glycolic, acid citric, acid lactic, acid mandelic…): cùng với BHA, AHA được xếp vào nhóm acid tẩy tế bào chết. AHA thường giới hạn tác động ở phía trên bề mặt da hay còn gọi là lớp thượng bì, nhanh chóng loại bỏ các lớp sừng và tế bào chết, kích thích các tế bào già cỗi bong ra nhanh chóng, thúc đẩy quá trình thay da tự nhiên, giúp cho làn da trở nên mềm mịn, sáng hồng hơn. Với đặc tính tan trong nước nên AHA phù hợp với làn da khô, lão hoá, da không đều màu, xỉn màu.
• BHA (ví dụ như acid salicylic): trong khi AHA tác động chủ yếu phía trên bề mặt da thì BHA với đặc tính tan trong dầu nên có tác động sâu hơn, hoạt động sâu vào các lỗ chân lông để loại bỏ bụi bẩn, bã nhờn và lớp dầu thừa gây bít tắc. Do đó BHA sẽ có hiệu quả đẩy nhân mụn ẩn tốt phù hợp cho làn da dầu, lỗ chân lông to, từ đó ngăn ngừa mụn hiệu quả. Vì thế BHA thường có mặt trong các sản phẩm điều trị mụn. Cả AHA và BHA đều làm kích thích sản sinh tế bào mới, loại bỏ tác nhân gây mụn, giúp làn da sạch và láng mịn .
• Retinoid (ví dụ như retinol, tretinoin, adapalene, tazarotene, retinyl palmitate): đây là dẫn xuất của vitamin A, giúp làm tăng tốc độ chu chuyển tế bào thượng bì, kiểm soát quá trình sừng hoá nang lông, giảm liên kết tế bào sừng, giảm bít tắc lỗ chân lông, giúp đẩy nhân mụn ra ngoài và hạn chế hình thành mụn mới. Ngoài ra còn có khả năng chống lão hoá da, làm mờ các vết nhăn, làm mờ các đốm tăng sắc tố, cải thiện kết cấu da và kiểm soát mụn trứng cá.
• Benzoyl peroxide: chủ yếu có vai trò kháng khuẩn mạnh, giảm đáng kể số lượng vi khuẩn gây mụn, ngoài ra cũng có tác động kháng viêm và ly giải lớp sừng nhẹ, vì thế cũng có hiệu quả điều trị mụn, tẩy tế bào chết, thay mới da.

Các hoạt chất trên đây có thể rút ngắn thời gian thay mới của tế bào da, từ khoảng 4 tuần xuống còn khoảng 1-2 tuần, tuỳ từng loại hoạt chất và nồng độ trong sản phẩm, cũng như tình trạng da và độ tuổi của người sử dụng.

Phân biệt đẩy mụn và bùng phát mụn (break out)

Khác với đẩy mụn, bùng phát mụn hay đẩy mụn không kiểm soát là một tình trạng xấu, phản ánh da bị kích ứng và không phù hợp với sản phẩm đang sử dụng.

Bùng phát mụn có thể xuất hiện khi sử dụng bất cứ sản phẩm nào, không nhất thiết phải là các sản phẩm điều trị mụn kể trên. Cần phân biệt hai quá trình này để quyết định tiếp tục hoặc ngưng sử dụng sản phẩm hiện tại.

Ban đầu, đẩy mụn và bùng phát mụn có thể trông khá giống nhau, biểu hiện bằng việc tăng số lượng mụn trên bề mặt. Tuy nhiên đẩy mụn thường biểu hiện mụn đầu trắng và các mụn sẩn đỏ nhỏ không gây đau, trong khi bùng phát mụn sẽ gây ra những nốt sẩn to hơn, sưng viêm, gây đau.

Đẩy mụn thường xuất hiện ở những vị trí da mà trước đó thường nổi mụn như trán, má, cằm, còn bùng phát mụn có thể gây nổi mụn ở nhiều vị trí và cả những nơi trước đây hiếm khi có mụn.

Thời gian kéo dài của hai quá tình trạng này cũng hoàn toàn khác nhau. Đẩy mụn thường kéo dài khoảng từ 2-6 tuần, tuỳ vào từng tuýp da và hoạt độ của sản phẩm điều trị, sau thời gian này thì sẽ tự giới hạn và làn da mịn màng hơn.

Ngược lại, bùng phát mụn khó dự đoán thời gian hơn và thường kéo dài hàng tháng, cho đến khi được can thiệp phù hợp để ngăn chặn tình trạng kích ứng. Ngoài ra, đẩy mụn thường chỉ xảy ra một lần khi ta bắt đầu sử dụng một sản phẩm điều trị mới và trong giai đoạn khởi động điều trị. Còn đối với kích ứng thì mụn mới có thể nổi lên liên tục.

Quá trình đẩy mụn diễn ra như thế nào?

Đẩy mụn là một quá trình kéo dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Quá trình này diễn ra như sau:

• Sử dụng sản phẩm điều trị mụn có khả năng đẩy mụn

Đầu tiên lựa chọn một sản phẩm điều trị mụn phù hợp để thoa lên mặt, đó có thể là BHA, AHA hay retinol, tuỳ vào mục đích và từng loại da. Trong giai đoạn này, nhiều khả năng làn da sẽ bị kích ứng do da còn chưa thích nghi được với những hoạt chất mạnh mẽ trong sản phẩm. Do có thể sẽ ửng đỏ hoặc bong da, đây thường là phản ứng bình thường và thường sẽ tự hồi phục khi da dần thích nghi.

• Giai đoạn làn da bắt đầu đẩy mụn

Quá trình đẩy mụn thực chất đã được xem như bắt đầu ngay khi các hoạt chất được sử dụng trên làn da, tuy nhiên các phản ứng ban đầu chưa đủ để tạo nên nhưng hiệu quả nhìn thấy bằng mắt thường. Sau một thời gian, thường là 1-2 tuần, làn da bắt đầu nổi nhiều mụn hơn, các nốt mụn ban đầu gom cồi dần, còn mụn ẩn sẽ dần được đẩy lên thông qua sự thay mới da như đã đề cập. Trong giai đoạn này, làn da thường yếu và rất dễ bị kích ứng nên cần cung cấp đủ độ ẩm và chống nắng đầy đủ.

• Quá trình đẩy mụn dần kết thúc và làn da hồi phục

Sau một khoảng thời gian khá dài, có thể từ 2-6 tuần tuỳ vào nhiều yếu tố khác nhau, những nốt mụn bắt đầu được loại bỏ và da dần được hồi phục. Nếu được chăm sóc kỹ lưỡng và đúng cách, làn da nhanh chóng trở nên mịn màng và trắng sáng hơn do lớp tế bào mới đã thay thế lớp tế bào chết ban đầu và những nốt mụn ẩn cũng đã được loại bỏ. Giai đoạn này da vẫn cần được chăm sóc bằng những dòng sản phẩm lành tính, dịu nhẹ để hạn chế kích ứng.

Chăm sóc làn da trong quá trình đẩy mụn

Dù cho đẩy mụn là một quá trình xem như có lợi khi bắt đầu một liệu trình điều trị mụn, thì việc chăm sóc làn da đang đẩy mụn là hết sức cần thiết để quá trình này diễn ra thuận lợi cũng như hạn chế những khó chịu mà những nốt mụn mang đến.

• Sử dụng những sản phẩm tẩy rửa nhẹ nhàng để vệ sinh da mặt và hạn chế kích ứng.
• Bôi những loại kem dưỡng ẩm nhẹ, không dầu để giúp cung cấp độ ẩm cho da và không gây tắc lỗ chân lông.
• Bảo vệ da bằng kem chống nắng phù hợp, nên chọn loại kem chống nắng vật lý và SPF khoảng từ 30+, hạn chế ra đường khi không cần thiết.
• Hạn chế chạm tay vào mặt và không dùng tay nặn mụn để tránh lây nhiễm vi khuẩn.
• Tránh dụng sản phẩm tẩy rửa có hạt vật lý, sản phẩm có chứa cồn hay hương liệu vì có thể gây châm chích và kích ứng da.
• Thường xuyên thay vỏ gối, ga giường và khăn mặt.
• Hạn chế tối đa việc trang điểm, nếu cần trang điểm thì tẩy trang kĩ với sản phẩm dịu nhẹ để không làm bít tắc lỗ chân lông và hạn chế kích ứng da.

Đẩy mụn là một phản ứng của làn da với những sản phẩm điều trị mụn khi mới sử dụng. Đẩy mụn góp phần thúc đẩy quá trình điều trị mụn diễn ra thuận lợi và cần phân biệt với tình trạng kích ứng gây bùng phát mụn. Chăm sóc da kĩ lưỡng và nhẹ nhàng trong quá trình đẩy mụn để hạn chế những khó chịu của mụn cũng như giúp việc điều trị thuận lợi hơn. Nếu mụn nổi lên nhiều, gây khó chịu và không kiểm soát được, hãy đến các Phòng khám và bệnh viện chuyên khoa da liễu để được các Bác sĩ tư vấn và can thiệp phù hợp nhất.

Hy vọng qua bài viết này, Doctors Acnes đã cung cấp cho các bạn những kiến thức cần thiết về đẩy mụn để không còn lo ngại trong quá trình điều trị mụn. Nếu thấy hay và bổ ích hãy chia sẻ cho bạn bè và người thân nhé!

Tài liệu tham khảo

1. “How to Tell if Skin Purgin Worked”. Verywellhealth
2. “Beginner’s Guidebook to Chemical Exfoliation”. Sublimelife
3. eng, George Agak. Acne Vulgaris. Sewon Kang, Masayuki Amagai, Anna L.Bruckner. Fitzpatrick’s Dermatology. 9th ed. McGraw-Hill;2019: 1391-1418
4. “What is skin purging and how long does skin purging last?”. Nivea
5. “Acne Purging vs Breakout: Know The Difference”. TheIndependentPharmacy