Có nên nặn mụn trứng cá không? Lời khuyên từ Bác sĩ Da liễu

Mụn trứng cá là một căn bệnh mãn tính về da thường gặp nhất ở mọi khu vực trên toàn thế giới. Bệnh thường xuất hiện ở lứa tuổi dậy thì, tuy nhiên cũng có thể gặp ở nhiều lứa tuổi khác. Căn bệnh này ảnh hưởng rất nhiều đến vẻ thẩm mỹ bên ngoài của làn da, khiến người bệnh cảm thấy tự ti và nôn nóng tìm kiếm các phương pháp điều trị mụn cấp tốc.

Vì thế, một trong những băn khoăn thường gặp nhất của những người đến điều trị với các Bác sĩ tại Phòng khám Da liễu Doctor Acnes là câu hỏi: “Bác sĩ ơi, em có nên nặn mụn cho nhanh hết không?”. Tất cả các sẽ được giải thích trong bài viết hôm nay.

Nặn mụn là gì?

Nặn mụn (lấy nhân mụn) hay nói đúng hơn là xử lí loại bỏ nhân mụn (comedo extraction hay comedo removal) là biện pháp cơ học sử dụng lực từ bên ngoài của tay hoặc các vật hỗ trợ như tăm bông, cây nặn mụn, kim nhọn… để loại bỏ nhân mụn và chất nhờn ra khỏi bề mặt da. Đối với mụn viêm, biện pháp này còn loại bỏ thêm cả phần mủ đang mưng tại các nốt mụn. Hành động này sẽ tức thời giảm tải cho các lỗ chân lông, mang đến cảm giác dễ chịu ngay lập tức cho người mắc phải các tình trạng mụn khác nhau.

Vai trò của nặn mụn trong điều trị mụn trứng cá

Vai trò của nặn mụn trong điều trị mụn vẫn còn là một vấn đề tồn tại nhiều ý kiến khác nhau trong cộng đồng da liễu. Một số các chuyên gia cho rằng việc nặn mụn chứa đựng những nguy cơ gây hại cho da như gây tổn thương cho da hoặc có thể dẫn tới bị bội nhiễm vi khuẩn, viêm hay mưng mủ nhiều hơn nếu vấn đề sát khuẩn không được đảm bảo trong quá trình lấy nhân mụn. Một số trường hợp nhân mụn không được xử lý trọn sẽ gây sưng đỏ và chuyển mụn từ trạng thái không viêm thành viêm, từ viêm ít thành viêm nhiều, nguy cơ để lại sẹo rỗ cao hơn.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu khác lại cho thấy việc xử lí loại bỏ nhân mụn giúp mang lại tác dụng hỗ trợ điều trị mụn trứng cá khá tốt, đặc biệt đối với các trường hợp nhân trứng cá lớn (macrocomedone), tình trạng mụn kéo dài, không đáp ứng với điều trị kể cả đã uống isotretinoin và thoa retinoid. Một số guideline hướng dẫn điều trị mụn trứng cá của Hoa Kỳ hiện cũng ghi nhận hiệu quả của phương pháp xử lý loại bỏ nhân mụn trong hỗ trợ điều trị các trường hợp mụn trứng cá không đáp ứng với các điều trị thông thường.

Bác sĩ Da liễu nói gì về nặn mụn – phương pháp hỗ trợ trong điều trị mụn trứng cá

Tổng hợp từ các nghiên cứu hiện có, có thể đúc kết rằng việc xử lý loại bỏ nhân mụn đúng cách có thể được xem là một phương pháp hỗ trợ điều trị mụn trứng cá hiệu quả. Lấy nhân mụn giúp loại bỏ môi trường cho vi khuẩn gây mụn sinh sôi, đồng thời giải phóng nút sừng nang lông tắc nghẽn và giúp cho việc lưu thông của tuyến bã nhờn tốt hơn.

Ngoài ra, việc loại bỏ nhân mụn còn giúp giảm phản ứng viêm ở mụn vì các yếu tố tiền viêm như IL-1α cũng được ghi nhận xuất hiện trong nhân mụn với tỉ lệ khá cao lên tới 76%, từ đó giảm nguy cơ mụn diễn tiến nặng hơn và tạo điều kiện cho làn da phục hồi nhanh hơn.

Tuy nhiên, để thực hiện lấy nhân mụn đúng cách, trước tiên cần xác định thời điểm thích hợp cho thủ thuật này. Theo các nghiên cứu mới nhất, các nhân mụn chuyển sang giai đoạn đầu đen (blackhead) là thời điểm tốt nhất để lấy nhân mụn, vì lúc này lỗ mở của nhân mụn đã lộ ra ngoài, do đó người thực hiện lấy nhân mụn không cần dùng lực nhiều mà chỉ cần một áp lực vừa phải đủ để đẩy nhân mụn ra ngoài, rất thuận lợi cho việc xử lí.

Trường hợp các nhân mụn đầu trắng (chưa có lỗ mở ra trên da), người thực hiện có thể dùng các dụng cụ để tạo lỗ mở ở đầu mụn như đầu kim 18G hay 23G, kim lancet, hoặc lưỡi dao tiểu phẫu nhỏ số 11 (tất cả đều bắt buộc phải vô trùng theo đúng chuẩn y khoa). Sau đó, dùng tăm bông hoặc dụng cụ lấy mụn, ấn lên vùng da xung quanh với một áp lực vừa phải, từ nhẹ đến mạnh, làm sao vừa đủ áp lực để nhân mụn trồi ra ngoài qua lỗ mở mà không gây tổn thương hay viêm nhiễm.

Đối với các trường hợp mụn đang sưng viêm, mưng mủ, thường sẽ được Bác sĩ chỉ định điều trị trước với các loại thuốc thoa, thuốc uống phù hợp hoặc thực hiện một số thủ thuật như peel da, quang động liệu pháp, ánh sáng xung mạnh… trước khi thực hiện xử trí loại bỏ nhân mụn vài tuần. Sau khi tình trạng mụn đã ổn định, thủ thuật lấy nhân mụn sẽ được tiến hành, điều này mang lại thuận lợi cho quá trình điều trị và kết quả tốt hơn.

Nên “đi nặn mụn” ở đâu?

Toàn bộ quy trình xử trí loại bỏ nhân mụn cần phải được đảm bảo nghiêm ngặt về vấn đề vô trùng vì có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị mụn. Nếu làn da hoặc các dụng cụ tiếp xúc với da không được sát trùng kỹ, đây có thể là nguyên nhân đưa vi khuẩn vào trong da, gây nhiễm trùng và viêm nhiễm nặng hơn sau khi thực hiện thủ thuật.

Các trường hợp làn da bị viêm nhiễm nặng sau khi lấy nhân mụn và không được can thiệp điều trị kịp thời thường dẫn đến hình thành sẹo rỗ sau đó, gây mất thẩm mỹ và tốn kém để phục hồi làn da hơn cả tình trạng mụn lúc ban đầu.

Vì vậy, lời khuyên của Bác sĩ Da liễu là không nên tự ý nặn mụn tại nhà hoặc những nơi không đảm bảo vệ sinh, vô trùng để tránh nguy cơ bị bội nhiễm và các biến chứng như nhọt, áp xe, sẹo lồi, sẹo lõm… Thực tế, Phòng khám Doctor Acnes đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân đến thăm khám trong tình trạng áp xe nhiễm trùng và mưng mủ khá nặng do quá trình lấy nhân mụn ở các cơ sở không uy tín.

Do đó, bệnh nhân cần cân nhắc chọn lựa các cơ sở có đầy đủ chuyên môn, kỹ thuật để đảm bảo những người thực hiện điều trị phải là những người có đầy đủ kiến thức và kĩ năng (thông qua các chứng chỉ, chứng nhận ở các cơ sở, bệnh viện uy tín).

Tuyệt đối tránh xa các nơi không có Bác sĩ Da liễu tham gia vào hoạt động khám chữa bệnh như các spa vì tại đây, tất cả khách hàng bị mụn dù đang ở bất kỳ giai đoạn nào đều “bị” nặn mụn nhưng spa thường thực hiện sai phương pháp và kỹ thuật nặn mụn như dùng ống tre hay điều kiện thực hiện thủ thuật không đảm bảo vô khuẩn, gây ra các biến chứng như bỏng da, nhiễm trùng hay để lại sẹo rỗ.

Khi nào gọi nặn mụn là xử trí loại bỏ nhân mụn chuẩn y khoa

Xử trí loại bỏ nhân mụn chuẩn y khoa đồng thời phải đạt 2 tiêu chí đó là giúp loại bỏ trọn nhân mụn ngay tức thời và an toàn tức không gây lây nhiễm chéo giữa các khách hàng, hạn chế đến mức tối thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn, không để lại sẹo thâm hay sẹo rỗ sau mụn.

Để đạt 2 tiêu chí này, quy trình xử lý loại bỏ nhân mụn phải được thực hiện tại các cơ sở y tế nơi áp dụng các tiêu chuẩn tiệt trùng khử khuẩn theo hướng dẫn tại thông tư 16/2018/TT-BYT quy định các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát nhiễm khuẩn ở các cơ sở khám chữa bệnh… bởi các điều dưỡng và kỹ thuật viên được đào tạo kỹ lưỡng về kỹ thuật xử trí loại bỏ nhân mụn. Chi tiết về các đặc điểm của quy trình xử lý loại bỏ nhân mụn có thể được mô tả như sau:

• Dụng cụ lấy nhân mụn phải được tiệt trùng khử khuẩn theo đúng chuẩn y khoa theo hướng dẫn của Bộ Y tế.
• Tay của nhân viên y tế thực hiện thao tác lấy nhân mụn phải đảm bảo vô khuẩn và lực dùng để lấy nhân mụn phải vừa phải, tránh gây trầy xước vùng da bị mụn. Nhân viên y tế phải thay găng vô khuẩn trước và sau khi lấy nhân mụn.

• Tùy tính chất và kích thước nốt mụn mà nhân viên y tế sẽ sử dụng dụng cụ lấy nhân mụn phù hợp (đầu kim 18G, đầu kim 23G, kim lancet, lưỡi dao tiểu phẫu nhỏ số 11 hay tăm bông). Phải lấy được trọn nhân mụn, thậm chí là các nhân mụn ẩn và mụn viêm nằm sâu dưới da.
• Đối với các trường hợp mụn đang viêm nặng hoặc mưng mủ, tuyệt đối không được thực hiện lấy nhân mụn lúc này vì có thể làm tình trạng viêm nhiễm tồi tệ hơn và nguy cơ hình thành sẹo rỗ rất cao.
• Vùng da cần lấy nhân mụn được sát khuẩn với dung dịch sát trùng và rửa lại bằng nước muối sinh lý trước và sau khi lấy nhân mụn, tránh được tối đa nguy cơ nhiễm trùng da.
• Ngoài ra, quy trình lấy nhân mụn tại các cơ sở y tế còn thường đi kèm với việc chăm sóc da mụn giúp làm sạch sâu bụi bẩn, lấy đi lớp tế bào chết trên bề mặt da, giảm bít tắc lỗ chân lông nhờ đó giúp ngăn ngừa hình thành nhân mụn mới.

Quy trình lấy nhân mụn chuẩn y khoa tại Phòng khám Da liễu Doctor Acnes

Hiểu được vai trò và tầm quan trọng của bước xử trí loại bỏ nhân mụn trong quá trình điều trị mụn, các Bác sĩ Da liễu và kỹ thuật viên tại Phòng khám Da liễu Doctor Acnes đã nghiên cứu và hoàn thiện quy trình lấy nhân mụn “chuẩn y khoa”, gồm các bước cơ bản như sau:

Bước 1: làm sạch da mặt giúp làm tẩy sạch lớp trang điểm, làm sạch sâu và tẩy tế bào chết.

Bước 2: xông hơi nóng làm mềm da, giãn nở lỗ chân lông, tạo điều kiện cho việc lấy nhân mụn dễ dàng hơn, giúp giảm thiểu tối đa cảm giác đau cũng như tổn thương trên da.

Bước 3: hút chất nhờn và các nhân mụn mở trên bề mặt da.

Bước 4: sát khuẩn và loại bỏ nhân mụn theo đúng chuẩn y khoa, đảm bảo tiêu chí an toàn và không để lại sẹo thâm. Sát khuẩn lần nữa sau khi lấy nhân mụn để hạn chế vi khuẩn xâm nhập vào các vùng da đang có tổn thương.

Bước 5: sử dụng tia điện tím diệt khuẩn vùng da vừa lấy nhân mụn, ngay cả những vi khuẩn nằm sâu bên dưới lỗ chân lông, hiệu quả trên mụn đang có và ngăn chặn sự hình thành nhân mụn mới.

Bước 6: đắp mặt nạ trị mụn giúp giảm viêm, thu nhỏ lỗ chân lông và làm sáng da sau lấy nhân mụn.

Ngoài những bước lấy nhân mụn nêu trên, tùy theo tình trạng da của mỗi người, Bác sĩ Da liễu sẽ chỉ định thêm các liệu pháp trị mụn khác như chiếu ánh sáng sinh học, sử dụng xung ánh sáng mạnh IPL, quang động trị liệu hay điện di tinh chất trị mụn giúp tiêu diệt vi khuẩn gây mụn và giảm viêm triệt để hơn.

Tóm lại, xử trí loại bỏ nhân mụn là phương pháp hỗ trợ điều trị mụn trứng cá rất hiệu quả nếu được thực hiện đúng kỹ thuật và đúng thời điểm. Tuy nhiên, một điều cần đặc biệt  lưu ý là việc lấy nhân mụn không thể là một phương pháp điều trị đơn độc trong điều trị mụn.

Chỉ xử trí loại bỏ nhân mụn mà không phối hợp điều trị nội khoa (thuốc uống, thuốc thoa) cần thiết sẽ không đạt được hiệu quả điều trị mụn như mong đợi, thậm chí có thể làm mụn trở nên nặng hơn, nguy cơ để lại sẹo cao hơn.

Vì vậy, khi bị mụn, cần nên đến khám và tư vấn với Bác sĩ Da liễu để thông qua thăm khám lâm sàng, Bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp với tình trạng mụn của từng người mà trong đó có thể có chỉ định xử trí loại bỏ nhân mụn. Nói là “có thể có” vì không phải lúc nào trị mụn cũng phải cần phải lấy nhân mụn.

Hy vọng với các thông tin và bằng chứng về xử trí loại bỏ nhân mụn trên, các bạn sẽ có đầy đủ kiến thức để biết phải làm gì khi bị mụn. Nếu còn thêm bất kỳ câu hỏi hay thắc mắc xung quanh vấn đề nặn mụn, hãy liên hệ với đội ngũ Bác sĩ tại Phòng khám Da liễu Doctor Acnes nhé, chúng tôi rất luôn sẵn lòng tư vấn cho từng trường hợp da mụn cụ thể của bạn!

Tài liệu tham khảo

1. Gollnick H., Cunliffe W., Berson D. “Management of acne: a report from a Global Alliance to Improve Outcomes in Acne”. J Am Acad Dermatol. 2003, 49: S1–37
2. Wise EM, Graber EM. “Clinical pearl: comedone extraction for persistent macrocomedones while on isotretinoin therapy”. J Clin Aesthet Dermatol. 2011;4(11):20-21
3. Zaenglein, A. L., Pathy, A. L., Schlosser, B. J., Alikhan, A., Baldwin, H. E., Berson, D. “Guidelines of care for the management of acne vulgaris”. Journal of the American Academy of Dermatology, 74(5), 945-973
4. Eileen I., E Anne E., Christina E G., Jonathan H C., William J C. “Pro-Inflammatory Levels of interleukin -1 alpha – like Bioactivity Are Present in the Majority of Open Comedones in Acne Vulgaris”. Journal of Investigative Dermatology,1992 Jun;98(6):895-901