Tretinoin có đẩy mụn không? Cách xử lý khi da bị đẩy mụn

Tretinoin là retinoid, nguồn gốc từ vitamin A có hiệu lực mạnh nhất so với các hoạt chất cùng nhóm. Được sử dụng khá phổ biến trong điều trị mụn, tretinoin còn hiệu quả trong điều trị nhiều tình trạng da khác nhau như tăng sắc tố, nám và chống lão hóa. Tuy vậy việc sử dụng tretinoin không đúng cách có thể gây nhiều tác dụng phụ. Một trong số tác dụng phụ phổ biến nhất khi sử dụng tretinoin là tình trạng đẩy mụn khi mới bắt đầu sử dụng. Để sử dụng tretinoin một cách hiệu quả và hạn chế tình trạng đẩy mụn, bạn có thể tham khảo bài viết sau đây.

Tretinoin có đẩy mụn không?

Tretinoin trị mụn thông qua nhiều cơ chế như ly giải tế bào sừng, giảm tiết dầu (bã nhờn) trên da nhờ đó làm giảm hoạt động của vi khuẩn C. acnes và giảm tình trạng viêm do vi khuẩn này gây ra.

Tuy nhiên khi sử dụng tretinoin, làn da sẽ trải qua quá trình thanh lọc thường đi kèm hiện tượng đẩy mụn. Đây là tác dụng phụ xảy ra khi tretinoin làm tăng tốc độ chu chuyển tế bào da. Tốc độ sản sinh tế bào mới tăng lên trong khi tế bào chết, bụi bẩn, bã nhờn gây bít tắc lỗ chân lông vẫn còn tồn tại sẽ sinh ra mụn trên bề mặt da. Theo thời gian, khi quá trình thanh lọc kết thúc, tình trạng mụn sẽ dần biến mất.

Bên cạnh đó, người dùng cũng có thể gặp phải một số tác dụng khác trong giai đoạn thích nghi với tretinoin như:

• Da nóng rát hoặc châm chích.
• Da bị tăng sắc tố.
• Da bị mẩn đỏ, bong tróc.
• Sưng, phồng rộp hoặc đóng vẩy.
• Da khô bất thường, đau, rát ở vùng điều trị.

Những phản ứng này không xảy ra với tất cả người dùng và tùy thuộc tình trạng da, tần suất và nồng độ sử dụng của mỗi người. Sau khi được điều chỉnh, tác dụng phụ này thường giảm dần. Nếu da gặp phải những triệu chứng nghiêm trọng hoặc bất thường, hãy liên hệ với Bác sĩ Da liễu để được hướng dẫn các biện pháp điều chỉnh.

Việc bùng phát mụn khi mới bắt đầu sử dụng tretinoin thường kéo dài từ 2 đến 3 tuần đầu tiên. Để tretinoin bắt đầu thể hiện tác dụng tích cực trên da cần 6 đến 12 tuần điều trị. Khi mụn đã được kiểm soát, tretinoin bắt đầu phát huy tác dụng trên da như trị mụn, giảm thâm và chống lão hóa.

Cần làm gì sau khi da bị đẩy mụn?

Các biện pháp chăm sóc da khi da bị đẩy mụn do sử dụng tretinoin

• Khi dùng tretinoin, da thường trở nên khô và bong tróc. Vì vậy, sử dụng kem dưỡng ẩm là cần thiết để giảm khô và kích ứng da. 
• Cần hạn chế sử dụng các sản phẩm có chứa hoạt chất gây kích ứng da khác như AHA, BHA trừ khi được chỉ định bởi Bác sĩ Da liễu. Lưu ý tránh sử dụng các sản phẩm có chứa retinoid khác cùng lúc như retinol hoặc isotretinoin vì sẽ làm tăng tác dụng phụ do retinoid gây ra.
• Nên gặp Bác sĩ Da liễu nếu có dấu hiệu nằm ngoài tầm kiểm soát, cân nhắc giảm tần suất sử dụng, nồng độ hoạt chất tretinoin hoặc tạm ngưng sử dụng trong một thời gian, sau đó thảo luận với Bác sĩ Da liễu để được đánh giá lại lộ trình điều trị và điều chỉnh phác đồ phù hợp với tình trạng da.

>>> Xem thêm: Các nguyên tắc chăm sóc da mụn tại nhà chuẩn y khoa

Lưu ý rằng mỗi người có thể có phản ứng da khác nhau khi sử dụng tretinoin. Nếu gặp phải những triệu chứng quá nghiêm trọng hoặc bất thường, hãy liên hệ với Bác sĩ Da liễu để xem xét các triệu chứng có nằm trong phạm vi bình thường hay không và được hướng dẫn hướng xử lý phù hợp.

Ngoài ra, đối với mụn viêm hoặc mụn mủ sẽ được chỉ định một số phương pháp bổ trợ khác để xử lý tình trạng đẩy mụn như:

• Sử dụng các loại thuốc chấm mụn có khả năng diệt khuẩn và kháng viêm (nên thảo luận với Bác sĩ để lựa chọn các loại thuốc chấm mụn không có tương tác với tretinoin để tránh kích ứng da).
• Tiêm meso mụn là phương pháp sử dụng kim tiêm để đưa thuốc điều trị trực tiếp vào tầng trung bì của da giúp giảm viêm nhanh chóng và gom cồi mụn.
• Laser Nd:YAG 1064nm là loại laser có bước sóng trong vùng hồng ngoại, hiệu quả nhất trong điều trị mụn do có bước sóng dài nên có khả năng xâm nhập sâu vào lớp bì. Laser Nd:YAG điều trị mụn trứng cá thông qua một số cơ chế như phá hủy tuyến bã nhờn, làm giảm lớp sừng quanh nang lông, đồng thời tia laser làm giảm sản xuất các cytokine gây viêm như IL-8, MMP-9, TLR-2, TNF-α.
• Lựa chọn phương pháp điều trị nội khoa. Đây là phương pháp hiệu quả với chi phí thấp.

>>> Xem thêm: Cần làm gì khi dùng retinol bị đẩy mụn?

Hướng dẫn dùng tretinoin an toàn

Các sản phẩm chứa tretinoin trên thị trường có nhiều nồng độ khác nhau. Khi mới sử dụng tretinoin, hãy bắt đầu bằng cách chọn các loại sản phẩm có nồng độ thấp (0,025%). Sau đó, tùy theo đáp ứng của da mà có thể tăng nồng độ dần sau khi da đã quen với tretinoin. Điều này có thể giúp hạn chế phản ứng nghiêm trọng đối với tretinoin.

Khi sử dụng tretinoin hằng ngày, có thể thực hiện theo những bước đơn giản như sau:

• Rửa tay sạch, tẩy trang, rửa mặt và lau khô da. 
• Để da khô hoàn toàn trong 20 đến 30 phút trước khi sử dụng tretinoin.
• Thoa tretinoin bằng đầu ngón tay sạch và khô, tránh những vùng da nhạy cảm như vùng da quanh mắt, khóe mũi, môi và vết thương hở.
• Chỉ bôi một lượng vừa đủ, tránh sử dụng quá nhiều.

Để ngăn ngừa tình trạng khô da, khi sử dụng tretinoin nên sử dụng thêm kem dưỡng ẩm. Ngoài ra, tretinoin có thể làm làn da nhạy cảm hơn với ánh sáng nên chỉ nên bôi tretinoin vào buổi tối.

Một số lưu ý khác để phòng ngừa việc kích ứng khi sử dụng tretinoin:

• Tretinoin không được khuyến cáo cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú.
• Tretinoin có thể làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh sáng tự nhiên hoặc ánh sáng nhân tạo, khiến da dễ bị tổn thương và tăng sắc tố. Vì vậy, việc sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF cao, đủ lượng và thường xuyên là vô cùng quan trọng, đồng thời nên kết hợp các biện pháp chống nắng vật lý khác như kính râm, khẩu trang chống nắng đầy đủ khi tiếp xúc với ánh nắng. Nếu làn da bị cháy nắng, hãy ngừng điều trị bằng tretinoin cho đến khi da hồi phục. 
• Tránh môi trường lạnh và khô vì có thể làm nặng thêm tình trạng khô da do tretinoin, khiến da dễ bị tổn thương hơn. Bạn có thể sử dụng các biện pháp dưỡng ẩm để giúp bảo vệ da trong môi trường lạnh và khô.
• Tretinoin có thể tương tác với một số hoạt chất khác gây kích ứng da hoặc làm nặng thêm tác dụng phụ như benzoyl peroxide, acid salicylic, các sản phẩm có chứa cồn, bạc hà, lưu huỳnh. Ngoài ra cũng nên tránh các sản phẩm làm khô da khi đang sử dụng tretinoin.

Nếu sau 12 tuần sử dụng tretinoin mà không cải thiện tình trạng mụn, hãy thăm khám với Bác sĩ Da liễu để được hướng dẫn kịp thời về việc điều chỉnh phác đồ sử dụng tretinoin hoặc lựa chọn các phương pháp điều trị khác.

Tretinoin dạng bôi có thể vừa là giải pháp ngắn hạn vừa là lựa chọn điều trị lâu dài trong việc điều trị mụn. Tuy nhiên, khi mới bắt đầu sử dụng tretinoin có thể xảy ra tình trạng đẩy mụn. Để phòng ngừa tác dụng phụ do tretinoin nói chung và tình trạng đẩy mụn nói riêng, bạn nên bắt đầu với nồng độ và tần suất thấp và sử dụng đầy đủ kem dưỡng ẩm. Nếu tình trạng đẩy mụn xảy ra vừa phải và không nghiêm trọng bạn cần kiên nhẫn và chăm sóc da đúng cách để vượt qua giai đoạn này, tuy nhiên nếu tình trạng mụn nặng hơn và vượt ngoài khả năng kiểm soát, bạn nên gặp Bác sĩ Da liễu để được tư vấn phương pháp xử lý và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.

Tài liệu tham khảo

1. “Tretinoin Precautions: What To Expect When Taking Tretinoin“. UK Meds
2. “Tretinoin Topical“. Medline Plus
3. “What Are the Benefits and Side Effects of Using Tretinoin?“. Healthline
4. “What to Expect When Treating Acne with Tretinoin (Retin-A)“. Healthline
5. “The Secrets to Deciphering — and Stopping — Skin Purging“. Healthline
6. “Is it advisable to use moisturizers with tretinoin?“. Medical News Today
7. Schmidt N, Gans EH. “Tretinoin: A Review of Its Anti-inflammatory Properties in the Treatment of Acne“. J Clin Aesthet Dermatol. 2011 Nov;4(11):22-9. PMID: 22125655; PMCID: PMC3225141