Sử dụng thuốc tránh thai hằng ngày là một trong những biện pháp tránh thai phổ biến đối với chị em phụ nữ hiện nay. Thuốc tránh thai khá dễ dàng mua được tại các nhà thuốc, tuy nhiên việc lựa chọn loại thuốc phù hợp với sức khỏe sinh sản của chị em và hạn chế tác dụng phụ thì không đơn giản.

Trên thực tế, có những trường hợp bị nám và nổi mụn sau một thời gian sử dụng thuốc tránh thai. Như vậy việc uống thuốc tránh thai hàng ngày có phải là nguyên nhân gây ra nám da và mụn hay không? Hãy cùng tìm hiểu về chủ đề này trong bài viết ngay sau đây của Phòng khám Da liễu Doctor Acnes.

Phân loại thuốc tránh thai hiện nay

Có 2 nhóm thuốc tránh thai chính là thuốc tránh thai kết hợp (combination pill) và thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (progestin-only pill). Trong đó, loại thuốc tránh thai kết hợp khá phong phú về hàm lượng và hoạt chất, được sử dụng phổ biến hơn cả.

Thuốc tránh thai kết hợp

Thuốc tránh thai kết hợp thường chứa hai loại hormone sinh dục nữ là estrogen và progestin.

Thành phần

Các thành phần estrogen: estradiol, ethinylestradiol hoặc estetrol.
Progestin thế hệ thứ nhất: norethindrone acetate, ethynodiol diacetate, lynestrenol, norethynodrel.
Progestin thế hệ thứ hai: levonorgestrel, dl-norgestrel.
Progestin thế hệ thứ ba: norgestimate, gestodene, desogestrel.
Progestin chưa được phân loại: drospirenone, cyproterone acetate.

Ngoài tác dụng tránh thai, thuốc còn mang lại các tác dụng khác

Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.
Giảm đau bụng kinh.
Giảm mụn nội tiết tố.
Giảm nguy cơ ung thư tử cung, ung thư buồng trứng, ung thư đại trực tràng.
Giảm các triệu chứng của hội chứng tiền kinh nguyệt và rối loạn khí sắc tiền kinh nguyệt.
Hỗ trợ điều trị lạc nội mạc tử cung.
Giảm các triệu chứng đau nửa đầu có liên quan chu kỳ kinh.
Giảm nguy cơ bị thiếu máu.

Các nghiên cứu cho thấy rằng thuốc tránh thai kết hợp làm tăng khả năng bị huyết khối (cục máu đông). Những phụ nữ dùng thuốc tránh thai có nguy cơ hình thành cục máu đông cao hơn từ 2 – 6 lần so với những phụ nữ không dùng.

Đặc biệt, phụ nữ trên 35 tuổi có hút thuốc nên cẩn trọng khi sử dụng thuốc tránh thai, vì có thể làm tăng nguy cơ bị đau tim, đột quỵ, đặc biệt là huyết khối tĩnh mạch sâu (hiện tượng hình thành cục máu đông bên trong lòng tĩnh mạch).

Thuốc tránh thai chỉ có progestin

Thuốc tránh thai chỉ có progestin hay còn gọi là mini-pill, là loại thuốc tránh thai chỉ chứa duy nhất hormone progestin. Mỗi viên thuốc tránh thai chỉ chứa một lượng rất nhỏ progestin – dạng tổng hợp của hormone progesterone.

Khả năng gây ra huyết khối của loại thuốc tránh thai này là thấp, vì vậy thuốc tránh thai chỉ chứa progestin thường được dùng cho người có nguy cơ huyết khối hay phụ nữ cho con bú vì nó không ảnh hưởng đến sữa mẹ.

Hiệu quả ngừa thai của thuốc tránh thai chỉ chứa progestin thấp hơn so với thuốc kết hợp nên thuốc phải được uống vào cùng một thời điểm mỗi ngày để tối đa hóa hiệu quả tránh thai.

Tại sao uống thuốc tránh thai hằng ngày lại bị nám và nổi mụn?

Nám da

Theo một nghiên cứu, 25% phụ nữ cho biết tình trạng nám da của họ xuất hiện sau khi bắt đầu dùng thuốc tránh thai nội tiết tố. Sử dụng nội tiết tố thay thế là một trong những nguyên nhân chính gây ra nám.

Hiện vẫn chưa rõ cơ chế gây ra nám của thuốc tránh thai. Tuy nhiên, biện pháp tránh thai nội tiết tố hoạt động bằng cách làm tăng nồng độ estrogen trong cơ thể. Trong khi đó, thống kê cho thấy những phụ nữ có triệu chứng nám da có tình trạng tăng estradiol (là dạng chính của hormone estrogen).

Nổi mụn

Mụn trứng cá xảy ra do sự sản xuất quá nhiều bã nhờn dưới sự kích thích của hormone androgen. Cùng với các yếu tố khác như bụi bẩn và tế bào chết, bã nhờn sẽ góp phần làm tắc nghẽn lỗ chân lông và thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn gây ra mụn trứng cá.

Trên thực tế, thuốc tránh thai chỉ chứa progestin thực sự có thể làm cho mụn trứng cá trở nên tồi tệ hơn.

Dùng thuốc tránh thai gây nổi mụn - Doctor Acnes — Thuốc tránh thai chỉ chứa progesterone có thể làm cho mụn trứng cá trở nên tồi tệ hơn

Nguyên nhân là khi không sử dụng thuốc tránh thai, buồng trứng và tuyến thượng thận thường sản xuất ra một lượng androgen thấp. Việc sử dụng thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (vốn có tác dụng như hormone androgen) khiến da tăng sản xuất bã nhờn, gây nên mụn.

Ngược lại, khi sử dụng thuốc tránh thai phối hợp chứa cả estrogen và progestin có thể làm giảm lượng androgen, từ đó làm da tiết ít bã nhờn và mụn trứng cá ít nghiêm trọng hơn.

Có nhiều loại thuốc tránh thai mới xuất hiện và bùng nổ trong thập niên vừa qua. Nhưng cho đến nay, chỉ có ba loại thuốc tránh thai được FDA chấp thuận để điều trị mụn trứng cá. Cả ba loại thuốc này đều là thuốc tránh thai kết hợp có chứa cả estrogen và progestin.

Xử trí tình trạng bị nám và nổi mụn

Khi gặp tình trạng bị nám và nổi mụn do dùng thuốc tránh thai hằng ngày, không nên tự ý ngừng thuốc tránh thai đột ngột. Hãy tham khảo ý kiến Bác sĩ để tránh bị rối loạn chu kỳ kinh nguyệt. Có thể cân nhắc sử dụng một biện pháp tránh thai an toàn khác như đặt vòng hoặc dùng bao cao su.

Thông thường, tình trạng nám do tác dụng phụ của thuốc tránh thai gây ra sẽ giảm đáng kể sau khi ngưng dùng thuốc. Thời gian cải thiện tình trạng nám phụ thuộc vào cơ địa của mỗi người.

Để phòng ngừa nám da, sạm da, đồng thời bảo vệ da khỏi bị nám giúp cho vết nám có thể mờ đi nhanh hơn, phụ nữ cần chú ý 3 điều sau:

Thay đổi loại thuốc tránh thai sau khi tư vấn với Bác sĩ.
Tạo thói quen dùng kem chống nắng hằng ngày.
Che chắn khi ra nắng.

Hướng dẫn uống thuốc tránh thai hàng ngày đúng cách

Đối với vỉ 28 viên

Uống 1 viên mỗi ngày trong 28 ngày (4 tuần) liên tiếp, sau đó bắt đầu vỉ mới vào ngày 29.

Trong vỉ 28 viên sẽ có 7 viên giả dược có màu khác với 21 viên còn lại, không chứa hormone. Mục đích là nhắc nhở bạn uống thuốc mỗi ngày và bắt đầu vỉ tiếp theo đúng giờ. 7 viên thuốc này có thể chứa sắt hoặc các chất bổ sung khác.

Đối với vỉ 21 viên

Uống 1 viên mỗi ngày trong 21 ngày (3 tuần) liên tiếp. Sau đó, không uống bất kỳ viên thuốc nào trong bảy ngày (tuần 4).

Kinh nguyệt sẽ có vào tuần thứ tư khi đang ngưng thuốc. Quan trọng là phải uống từng viên thuốc đối với vỉ 21 ngày vì không có viên thuốc giả dược nào. Bắt đầu uống vỉ 21 viên tiếp theo sau khi ngưng uống thuốc trong 7 ngày.

Nên uống thuốc tránh thai kết hợp vào cùng một thời điểm mỗi ngày và tránh dùng thuốc cách nhau hơn 24 giờ vì điều này có thể ảnh hưởng đến hiệu quả.

Một số lời khuyên khi dùng thuốc tránh thai

Hãy liên hệ Bác sĩ để được tư vấn khi muốn sử dụng thuốc tránh thai.
Sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của Bác sĩ.
Uống thuốc vào một thời điểm cố định trong ngày.
Thuốc tránh thai kết hợp chống chỉ định trên những phụ nữ có nguy cơ huyết khối cao như trên 35 tuổi có hút thuốc lá, người có nguy cơ cao bị đông máu, người mắc bệnh tim mạch, người bị ung thư gan, ung thư vú.
Thận trọng khi dùng thuốc tránh thai kết hợp với các loại thuốc khác.

Ngoài ra, người dùng có thể gặp một số tác dụng phụ như liệt kê bên dưới trong những tuần, tháng đầu tiên sau khi bắt đầu sử dụng thuốc tránh thai.

Các tác dụng phụ phổ biến nhất của thuốc tránh thai

Đau đầu: thay đổi nồng độ hormone là nguyên nhân phổ biến gây đau đầu, thỉnh thoảng bị đau đầu trong khi cơ thể đang quen với nồng độ hormone mới.
Buồn nôn: uống thuốc cùng bữa ăn hoặc trước khi đi ngủ có thể giúp giảm buồn nôn và đau bụng.
Băng huyết: là tác dụng phụ phổ biến của thuốc tránh thai trong những tháng đầu tiên uống thuốc. Nếu tình trạng này không cải thiện sau ba đến bốn tháng, hãy liên hệ với Bác sĩ để được tham vấn ý kiến.
Đau tức ngực: nội tiết tố gia tăng có thể làm cho ngực nhạy cảm hơn, khi cơ thể đã quen với hormone của viên thuốc, cảm giác đau sẽ hết.

Nếu tác dụng phụ không cải thiện hoặc nặng hơn sau ba đến bốn tháng dùng thuốc, hãy liên hệ với Bác sĩ để quyết định có nên tiếp tục sử dụng thuốc này hay đổi sang biện pháp tránh thai khác.