Tretinoin là gì? Cách dùng tretinoin cho người mới bắt đầu

Tretinoin hiện nay đã không còn xa lạ với các tín đồ “skincare” nhờ những công dụng mà nó mang lại trong điều trị mụn, trẻ hóa làn da, làm mờ các vết nám, thông thoáng lỗ chân lông. Tuy nhiên nếu không biết sử dụng tretinoin đúng cách thì có thể gây bong tróc da, đẩy mụn hoặc kích ứng. Trên thực tế có rất nhiều người, đặc biệt là những người mới bắt đầu dùng tretinoin còn nhiều điều chưa rõ về cách dùng tretinoin sao cho hiệu quả. Bài viết sau đây, Doctor Acnes sẽ cung cấp kiến thức về cách dùng tretinoin cho người mới bắt đầu sử dụng hoạt chất này nhé.

Tretinoin là gì?

Tretinoin hay all-trans retinoic acid là dẫn xuất của vitamin A thuộc thế hệ đầu tiên của nhà retinoid. Tất cả các hoạt chất như là tretinoin, retinol, isotretinoin, adapalene đều được gọi chung là retinoid. Tretinoin là retinoid đầu tiên được Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ – FDA chấp thuận dùng trong điều trị mụn trứng cá vào năm 1971. Nó có tác dụng rất mạnh, mang lại hiệu quả trên da cao nhưng điều này cũng đồng nghĩa sẽ dễ gây kích ứng hơn so với các retinoid khác. Do đó, cần nắm rõ các lưu ý để sử dụng đúng cách để tránh kích ứng.

Tretinoin được phân loại là thuốc, không phải là mỹ phẩm để có thể sử dụng tùy ý mà cần phải được tư vấn và chỉ định của Bác sĩ.

Lý do tretinoin là “cứu tinh” cho da mụn và lão hóa

Tretinoin đã được các chuyên gia thực hiện các cuộc nghiên cứu toàn diện và được kết luận có 3 công dụng chính nổi bật như dưới đây:

Chống lão hóa cho da

Da ở sau độ tuổi 30 bắt đầu lão hóa, xuất hiện nếp nhăn, đồi mồi, da mỏng, khô, kém đàn hồi hơn. Do đó, tretinoin có tác dụng thúc đẩy tăng sinh collagen và elastin, tái tạo tế bào mới, ức chế men phân hủy collagen, từ đó giúp da săn chắc, đàn hồi, làm sáng da và mờ đốm nâu.

Điều trị mụn

Mụn được xem là một dạng bệnh viêm tại các nang lông của da. Có 4 yếu tố quan trọng góp phần cho sự hình thành và phát triển mụn bao gồm:

• Tăng sản xuất bã nhờn.
• Sừng hóa nang lông bất thường.
• Vi khuẩn gây mụn Propionibacterium acnes.
• Phản ứng viêm tại chỗ.

Tretinoin tác động lên tất cả các yếu tố này để điều trị mụn, cụ thể như sau

• Giảm tăng sinh tế bào sừng: tretinoin giúp làm giảm việc tăng sinh tế bào sừng, nguyên nhân gây tắc nghẽn lỗ chân lông. Từ đó hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây mụn Propionibacterium acnes.
• Thu nhỏ lỗ chân lông: tretinoin giảm tăng tiết bã nhờn trên da, hạn chế tắc nghẽn các lỗ chân lông.
• Kháng viêm, kháng khuẩn: tretinoin giúp giảm viêm nhiễm và ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn gây mụn.

Tác dụng mờ thâm, sáng da

Tretinoin có tác dụng làm sáng da và giảm vết thâm thông qua hai cơ chế chính: 

• Tăng tốc quá trình sừng hóa da: tretinoin giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo tế bào da, giúp tế bào chết trên da nhanh bong tróc, giúp bề mặt da trở nên mềm mịn hơn.
• Ức chế tế bào sắc tố melanocyte: tretinoin làm chậm hoạt động của các tế bào sắc tố melanocyte từ lớp da sâu lên lớp bề mặt, giúp làm sáng da và cải thiện các vấn đề về thâm, nám, và đốm nâu.

Đối tượng nên và không nên sử dụng tretinoin

Tretinoin là hoạt chất khá mạnh, vì vậy hãy xem xét các yếu tố dưới đây xem làn da mình có phù hợp để sử dụng tretinoin không nhé:

Đối tượng nên sử dụng tretinoin

• Người có vấn đề về mụn trứng cá.
• Người muốn cải thiện vấn đề về da như sẹo, tàn nhang và vết thâm do mụn gây ra.
• Da có các nếp nhăn nhỏ.

Đối tượng không nên sử dụng tretinoin

• Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú.
• Người có làn da quá nhạy cảm.
• Người có bệnh lý về da như chàm,  rosacea (tình trạng ửng đỏ da).
• Người đang sử dụng thuốc trị mụn khác.

Xem thêm các bài viết liên quan

Các mẹo dùng tretinoin cho người mới bắt đầu

Lựa chọn nồng độ tretinoin phù hợp

Tretinoin thường có rất nhiều nồng độ khác nhau và thường gặp nhất đó là tretinoin 0,025%, tretinoin 0,05% và tretinoin 0,1%. Hiệu quả của tretinoin tăng khi nồng độ tăng, tuy nhiên tác dụng phụ cũng tăng theo. Đối với da lão hóa không có khác biệt đáng kể giữa hai nồng độ 0,025% và 0,1%. Tuy nhiên ở nồng độ 0,1% thì mức độ kích ứng da ghi nhận cao hơn, vì vậy đối với người mới sử dụng có thể bắt đầu với nồng độ 0,025%.

Trên thị trường, tretinoin có ở cả dạng cream hoặc gel nên khi sử dụng tretinoin cần lưu ý lựa chọn kết cấu.

Dạng gel

• Dạng gel thích hợp sử dụng vào mùa hè hoặc cho những làn da mụn và da dầu.
• Dạng gel nồng độ 0,05% của tretinoin tương đương hiệu quả với dạng cream ở nồng độ 0,1%.

Dạng cream

• Ưu tiên lựa chọn dạng cream vào mùa đông hoặc cho những làn da khô, vì nó giúp giảm khả năng kích ứng so với dạng gel.

Bắt đầu với tần suất và liều lượng thấp

• Tần suất sử dụng: ban đầu nên bôi/thoa khoảng 2 lần/tuần. Sau khoảng 2 – 3 tuần nếu da không bị kích ứng, đỏ da hoặc khó chịu thì có thể nâng lên 3 lần/tuần và thậm chí là hàng ngày.
• Liều lượng dùng: thường tuân theo hướng dẫn sử dụng của hãng, hầu hết tretinoin ở dạng kem hay gel đều sẽ được khuyên dùng bắt đầu lượng bằng 1 hạt đậu hoặc 1/4 đốt ngón tay.

Sử dụng tretinoin vào buổi tối

Tretinoin sẽ không hoạt động hiệu quả khi tiếp xúc với ánh sáng. Do đó, nên sử dụng tretinoin vào buổi tối trước khi đi ngủ để đạt hiệu quả tốt nhất và hạn chế kích ứng da. Ngoài ra, vào ban ngày, cần ưu tiên tối đa việc bảo vệ da, chống nắng bằng kem chống nắng và che chắn cẩn thận khi hoạt động ngoài trời.

Dưỡng ẩm đủ cho da

Phần lớn người sử dụng tretinoin trong tuần đầu đều nhận thấy hiện tượng da khô, bong tróc, đỏ rát, đặc biệt khu vực quanh miệng.  Hiện tượng này là do thiếu hụt ceramide. Do đó việc bổ sung kem dưỡng ẩm giàu ceramide là vô cùng cần thiết để giảm cảm giác khó chịu, hỗ trợ phục hồi lớp màng lipid và giữ da khỏe mạnh ổn định.

>>> Xem thêm: Ceramide là gì? Tác dụng của ceramide đối với làn da

Chống nắng kỹ

Da khi được tretinoin tác động sẽ khiến lớp sừng mỏng đi, làm da dễ bị tổn thương và nhạy cảm hơn rất nhiều với ánh nắng mặt trời. Vì vậy, trong thời gian điều trị bằng tretinoin nên chú ý sử dụng kem chống nắng đủ mạnh, phù hợp với da.

Sau khi da mặt đã được tẩy trang, rửa sạch bằng sữa rửa mặt và để khô ráo hoàn toàn thì bắt đầu các bước “skincare” buổi tối như sau:

• Tretinoin dạng gel: bôi tretinoin trước kem dưỡng ẩm.
• Tretinoin dạng cream: có thể bôi trước hay sau kem dưỡng ẩm đều được.

Những thành phần gây kích ứng không nên kết hợp tretinoin

Tretinoin là một hoạt chất mạnh, vì vậy khi muốn kết hợp nó với vitamin C, BHA, AHA hoặc các sản phẩm khác, hãy tuân theo các nguyên tắc sau:

• Kết hợp cách ngày hoặc cách buổi: nhằm hạn chế da bị tác động quá đà, gây đỏ, khô và bong tróc do bản thân tretinoin là một hoạt chất mạnh.
• Tránh kết hợp với benzoyl peroxide: dùng tretinoin cùng lúc với các sản phẩm chăm sóc da chứa hoạt chất benzoyl peroxide sẽ làm vô hiệu hóa cả hai hoạt chất. 

Để làn da làm quen dần với tretinoin: đối với làn da nhạy cảm hoặc chưa từng sử dụng tretinoin, hãy bắt đầu bằng việc sử dụng tretinoin trong vài tuần để làn da thích nghi, trước khi thêm vào chu trình chăm sóc da các sản phẩm khác như vitamin C, BHA hoặc AHA.

Kết hợp với niacinamide để tăng hiệu quả

Tretinoin và niacinamide là hai thành phần có thể kết hợp để cải thiện làn da. Dưới đây là lợi ích của việc kết hợp hai hoạt chất này.

Dưỡng ẩm, làm sáng da và chống lão hóa

• Khi kết hợp tretinoin và niacinamide (vitamin B3), da sẽ trở nên sáng hơn và giảm tình trạng lão hóa.
• Niacinamide giúp cung cấp độ ẩm cho da và làm giảm tình trạng kích ứng, khô da, và bong tróc do thiếu hụt ceramide.

Hỗ trợ điều trị mụn

• Niacinamide có tính kháng viêm và kháng khuẩn, giúp hỗ trợ điều trị mụn.
• Cùng với tretinoin, niacinamide cung cấp độ ẩm cho da, hỗ trợ phục hồi lớp màng lipid, bảo vệ da khỏi các tác nhân gây hại.

Bài viết trên đã cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về tretinoin cũng như cách sử dụng chúng để mang lại kết quả tốt nhất. Dù tretinoin được xem là một thành phần khá hoàn hảo trong việc chăm sóc da nhưng đối với những người mới bắt đầu vẫn nên thận trọng trong quá trình sử dụng. Nếu có bất cứ thắc mắc nào trong quá trình sử dụng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Doctor Acnes để được tư vấn từ các Bác sĩ Da liễu nhé!

Tài liệu tham khảo

1. Siddharth Mukherjee, Abhijit Date, Vandana Patravale, Hans Christian Korting. “Retinoids in the treatment of skin aging: an overview of clinical efficacy and safety”. Clin Interv Aging. 2006;1(4):327-48
2. “Skin Care and Aging”. National Institute on Aging. 2017. 10/09/2022
3. “Do retinoids really reduce wrinkles?”. Health.harvard.edu
4. Zasada M, Budzisz E. “Retinoids: active molecules influencing skin structure formation in cosmetic and dermatological treatments”. Postepy Dermatol Alergol. 2019 Aug; 36(4): 392–397
5. Zaenglein AL. “Acne Vulgaris”. N Engl J Med. 2018 Oct 4;379(14):1343-1352
6. Callender VD, Baldwin, Andrew F. Alexis. “Effects of Topical Retinoids on Acne and Post-inflammatory Hyperpigmentation in Patients with Skin of Color: A Clinical Review and Implications for Practice”. Am J Clin Dermatol. 2022; 23(1): 69–81
7. Nicholas Schmidt, Eugene H. Gans. “Tretinoin: A Review of Its Anti-inflammatory Properties in the Treatment of Acne”. J Clin Aesthet Dermatol. 2011 Nov; 4(11): 22–29
8. Dawnielle C. Endly, Richard A. Miller. “Oily Skin: A review of Treatment Options”. J Clin Aesthet Dermatol. 2017 Aug; 10(8): 49–55
9. Doran TI, Shapiro SS. “Retinoid effects on sebocyte proliferation”. Methods Enzymol. 1990;190:334-8
10. Leyden JJ. “A review of the use of combination therapies for the treatment of acne vulgaris”. J Am Acad Dermatol. 2003 Sep;49(3 Suppl):S200-10
11. S Kang, C N Ellis, K J Kim, Finkel, Ortiz-Ferrer. “Two concentrations of topical tretinoin (retinoic acid) cause similar improvement of photoaging but different degrees of irritation. A double-blind, vehicle-controlled comparison of 0.1% and 0.025% tretinoin creams”. Archives of dermatology. 1995;131(9):1037-44
12. Madaan P, Sikka P, Malik DS. “Cosmeceutical Aptitudes of Niacinamide: A Review”. Recent Adv Antiinfect Drug Discov. 2021;16(3):196-208
13. Gehring W. “Nicotinic acid/niacinamide and the skin”. Journal of cosmetic dermatology. 2004;3(2):88-93