Mụn ở nam giới thường có nguyên nhân chính do chăm sóc da không đúng cách và sự thay đổi nội tiết trong cơ thể hay còn gọi là mụn nội tiết. Mụn nội tiết thường xảy ra ở cả nam lẫn nữ, tuy nhiên nếu như mụn nội tiết ở nữ thường xảy ra ở giai đoạn trưởng thành thì mụn nội tiết ở nam thường gặp ở giai đoạn dậy thì. Nội dung bài viết sau đây sẽ chia sẻ về đặc điểm và cách điều trị mụn nội tiết ở nam giới.
Mụn nội tiết là gì?
Mụn nội tiết ở nam giới là một thuật ngữ đề cập đến tình trạng mụn trứng cá có nguyên nhân chủ yếu do sự thay đổi nội tiết tố, đặc biệt là sự gia tăng nội tiết tố androgen cụ thể là testosterone.
Sự gia tăng nồng độ androgen có thể kích hoạt quá trình sản xuất bã nhờn nhiều hơn, thay đổi hoạt động của tế bào da và sự xâm lấn của các nang lông bởi vi khuẩn Propionibacterium acnes (P. acnes) gây nên tình trạng viêm.
Tình trạng mụn nội tiết được phân loại theo mức độ nặng tương tự như mụn do các nguyên nhân khác.
- Mụn nhẹ: bao gồm chủ yếu là mụn đầu đen, mụn đầu trắng và thường không cần sự trợ giúp của Bác sĩ. Mụn nhẹ là khi bệnh nhân có ít hơn 20 mụn trứng cá hoặc 15 tổn thương viêm hoặc tổng số 30 tổn thương.
- Mụn trung bình: là tình trạng mụn liên quan đến cả tổn thương viêm và không viêm, một số có thể để lại sẹo. Mụn trung bình là khi bệnh nhân có 20 đến 100 mụn trứng cá hoặc 15 đến 50 tổn thương viêm hoặc tổng cộng 30 đến 125 tổn thương.
- Mụn nặng: là khi bệnh nhân có tổn thương viêm lan rộng, có thể ảnh hưởng đến cả ngoại hình và gây ra sẹo.
Nguyên nhân hình thành mụn nội tiết ở nam giới
Testosterone là một loại hormone giới tính chịu trách nhiệm tạo ra các đặc điểm nam tính của nam giới, chẳng hạn như giọng nói trầm và cơ bắp to hơn. Phụ nữ cũng sản xuất một lượng nhỏ testosterone trong tuyến thượng thận và buồng trứng.
Testosterone giúp điều chỉnh ham muốn tình dục, mật độ xương và khả năng sinh sản cho cả hai giới.
Mặc dù testosterone rất cần thiết trong cơ thể, sự dao động của hormone này có thể góp phần làm bùng phát mụn trứng cá.
Vậy, làm thế nào để testosterone kích hoạt mụn trứng cá?
Testosterone tác dụng lên tuyến bã nhờn trên da làm tăng tiết bã nhờn. Nồng độ testosterone tăng có thể dẫn đến sản xuất bã nhờn quá mức, dẫn đến tình trạng viêm và kích hoạt bùng phát mụn trứng cá.
Nam giới thường xuyên bị mụn trứng cá ở tuổi dậy thì khi nồng độ testosterone bắt đầu tăng lên. Tuy nhiên, mụn do nội tiết tố có thể tồn tại trong suốt tuổi trưởng thành.
Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể làm tăng mức độ nội tiết tố androgen trong cơ thể, bao gồm stress và chế độ ăn uống không phù hợp.
Cách điều trị mụn nội tiết ở nam giới
Nếu như mụn nội tiết ở nữ có thể điều trị bằng thuốc ngừa thai có tác dụng kháng androgen để tác động trực tiếp vào nguyên nhân gây mụn, thì mụn nội tiết ở nam sẽ tập trung vào các phương pháp điều trị triệu chứng mà không tác động vào yếu tố nội tiết để tránh ảnh hưởng đến giới tính và sinh lý nam.
Một liệu trình điều trị mụn cần ít nhất 4–6 tuần trước khi thấy kết quả. Theo khuyến cáo của Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ, điều trị mụn nội tiết bao gồm các phương pháp sau đây:
Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống
Thay đổi chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp giảm mụn do nội tiết tố.
- Nên ăn thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, có nguồn gốc thực vật, chẳng hạn như quả việt quất, đậu, nho và rau bina.
- Lựa chọn thực phẩm giàu acid béo omega-3. Những thực phẩm này vừa có khả năng làm giảm triệu chứng viêm vừa giúp điều hòa hoạt động của một số hormone giới tính.
- Hạn chế sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa, kể cả sữa ít béo.
- Chọn chế độ ăn ít đường, tránh các loại thực phẩm gây tăng đột biến lượng đường trong máu vì đường có thể làm tăng tiết bã nhờn trên da. Những thực phẩm có chỉ số đường huyết cao bao gồm gạo trắng, bánh mì trắng, khoai tây chiên, kẹo, bánh ngọt, soda và nước trái cây.
- Tránh thức khuya, căng thẳng và stress.
Sử dụng các thuốc trị mụn không kê đơn
Một số dược mỹ phẩm và thuốc không kê đơn có thể điều trị các trường hợp mụn do nội tiết tố từ nhẹ đến trung bình. Các hoạt chất trị mụn phổ biến thường thấy trong các loại dược mỹ phẩm trị mụn hoặc thuốc bôi như:
- Benzoyl peroxide: là một trong những hoạt chất diệt khuẩn P. acnes được khuyên dùng cho mụn trứng cá nhẹ đến trung bình. Benzoyl peroxide hoạt động như một chất diệt khuẩn để giảm số lượng vi khuẩn trên bề mặt da, thường được sản xuất ở dạng gel hoặc sữa rửa mặt với nồng độ 5% benzoyl peroxide.
- Acid salicylic: là một thành phần phổ biến trong các sản phẩm chăm sóc da được sử dụng để điều trị mụn trứng cá. Nó có đặc tính chống viêm và kháng khuẩn, đồng thời loại bỏ tế bào chết làm thông thoáng lỗ chân lông.
- Acid alpha hydroxy (AHA): được sử dụng trong nhiều loại dược mỹ phẩm hoặc mỹ phẩm như serum, toner, kem bôi, cũng như trong phương pháp peel da hóa học. Công dụng chính của AHA là tẩy tế bào chết và làm mịn da cũng như hạn chế hình thành sẹo.
Sử dụng các thuốc trị mụn kê đơn
Với các trường hợp mụn trứng cá trung bình đến nặng, Bác sĩ có thể kê đơn thuốc uống, thuốc bôi hoặc kết hợp cả hai để kiểm soát mụn do nội tiết tố.
Các loại thuốc uống trị mụn nội tiết cho nam kê đơn
- Kháng sinh: kháng sinh có thể giảm thiểu tình trạng viêm bằng cách giảm hoặc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây mụn. Các Bác sĩ có xu hướng kê đơn kháng sinh cho những trường hợp mụn từ trung bình đến nặng, bao gồm cả mụn nang.
- Retinoid: retinoid như isotretinoin dùng đường uống sẽ tác động vào hầu hết các cơ chế gây mụn và giảm sẹo.
- Tiêm corticoid: phương pháp điều trị ngắn hạn này có thể giảm viêm ngay lập tức bằng cách tiêm.
Các loại thuốc bôi kê đơn
- Retinoid: retinoid dạng bôi là các chế phẩm có chứa hoạt chất như adapalene, tretinoin có tác động vào hầu hết các cơ chế gây mụn. Khi dùng trong thời gian dài, các sản phẩm này có thể ngăn ngừa mụn trứng cá và giảm sẹo.
- Kháng sinh: những loại thuốc bôi chứa kháng sinh trị mụn thường gặp là erythromycin, clindamycin. Các Bác sĩ có thể khuyến cáo sử dụng kháng sinh ngoài da kết hợp với benzoyl peroxide, giúp tiêu diệt vi khuẩn và ngăn tình trạng đề kháng kháng sinh.
- Lưu huỳnh: lưu huỳnh đơn chất có khả năng kháng khuẩn, với những nốt mụn viêm, các dạng thuốc bôi có chứa lưu huỳnh có khả năng làm xẹp mụn nhanh chóng.
Điều quan trọng cần lưu ý là một số phương pháp điều trị tại chỗ có thể gây kích ứng da, bỏng rát và mẩn đỏ hoặc đỏ bừng mặt, vì vậy ngoài việc điều trị mụn, cần phải sử dụng các sản phẩm giúp giảm tác dụng phụ như dưỡng ẩm và làm dịu da.
Các phương pháp điều trị thay thế (không dùng thuốc)
Để đẩy nhanh và tăng cường hiệu quả trị mụn, cũng như hạn chế được các nhược điểm của các phương pháp điều trị dùng thuốc như tác dụng phụ, không dung nạp thuốc, chống chỉ định hay thời gian điều trị kéo dài, một số phương pháp trị mụn sử dụng các công nghệ hóa học và vật lý như ánh sáng, laser hay peel da cũng hiện được chỉ định rộng rãi trong điều trị mụn trứng cá. Những phương pháp điều trị tiêu biểu có thể kể đến như:
- Liệu pháp ánh sáng
Đây là một lựa chọn để điều trị mụn trứng cá an toàn và hiệu quả. Phương pháp này sử dụng ánh sáng xanh để tiêu diệt vi khuẩn trên da gây ra mụn trứng cá (P. acnes).
Liệu pháp ánh sáng xanh là loại liệu pháp ánh sáng được sử dụng phổ biến nhất để giải quyết mụn trứng cá. Bước sóng của ánh sáng xanh có tác dụng kháng khuẩn, hiệu quả trong việc tiêu diệt vi khuẩn P. acnes tích tụ trong lỗ chân lông và gây ra mụn.
Liệu pháp ánh sáng xanh cũng giúp loại bỏ các gốc tự do gây oxy hóa và lão hóa da. Phương pháp điều trị này cũng có lợi ích chống viêm, làm giảm các triệu chứng khác của mụn trứng cá như mẩn đỏ.
- Laser xung dài trị mụn
Laser Nd:YAG 1064nm xung dài (độ rộng xung tính bằng mili giây) đã trở thành một trong những phương pháp điều trị mụn trứng cá mới, hiệu quả cao do có bước sóng dài nên có khả năng xâm nhập sâu vào lớp bì và tạo ra tác dụng nhiệt tác động lên tuyến bã nhờn.
Laser Nd:YAG điều trị mụn trứng cá thông qua một số cơ chế như phá hủy tuyến bã nhờn, làm giảm lớp sừng quanh nang lông, làm giảm sản xuất các cytokine gây viêm. Laser Nd:YAG có thể cải thiện cả những tổn thương mụn trứng cá viêm và không viêm.
Ngoài ra, với độ rộng xung tính bằng mili giây, tia laser Nd:YAG xung dài có thể tác động lên mục tiêu là hemoglobin có trong các mao mạch, mạch máu, từ đó laser Nd:YAG xung dài có khả năng làm giảm đỏ da, giảm hồng ban, giảm xung huyết. Vì vậy, laser Nd:YAG xung dài còn được ứng dụng để điều trị giảm hồng ban sau mụn, hoặc sau điều trị sẹo rỗ…
- Peel da hóa học
Là phương pháp sử dụng acid hữu cơ như acid salicylic, acid glycolic và acid retinoic để làm sạch lớp tế bào chết trên da đồng thời diệt vi khuẩn P. acnes. Một số loại acid còn có tác dụng kiềm dầu như acid salicylic và acid retinoic.
Tiêu chí lựa chọn phương pháp điều trị mụn trứng cá
Để lựa chọn phương pháp điều trị mụn phù hợp, bên cạnh tình trạng mụn, Bác sĩ Da liễu còn cân nhắc thêm những mong muốn khác của bệnh nhân như thời gian và chi phí điều trị mong muốn.
Tình trạng mụn
- Theo như phân loại ở trên, có 3 tình trạng mụn chủ yếu là nhẹ, trung bình và nặng. Cần phải xác định tình trạng mụn hiện tại để có thể lựa chọn được phương pháp điều trị mụn phù hợp. Ngoài ra, cần đánh giá đáp ứng điều trị để có thể điều chỉnh kịp thời.
- Mụn trứng cá nhẹ đến trung bình thường được điều trị bằng các loại thuốc bôi tại chỗ có thành phần là benzoyl peroxid, acid salicylic, kháng sinh (erythromycin, clindamycin), retinoid.
- Mức độ từ trung bình đến nặng, có thể điều trị kết hợp một hoặc nhiều thuốc sau kháng sinh đường uống, benzoyl peroxid, kháng sinh tại chỗ, retinoid tại chỗ.
- Nếu mụn ở tình trạng mức độ nghiêm trọng và có nguy cơ gây sẹo nhưng không muốn sử dụng các loại thuốc uống, có thể lựa chọn các phương pháp điều trị thay thế như liệu pháp ánh sáng, peel da hóa học.
Chi phí điều trị mong muốn
- Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm và phương pháp điều trị mụn với nhiều mức giá khác nhau có thể gây khó khăn khi chọn lựa. Do đó, nên gặp Bác sĩ Da liễu sớm để được tư vấn lựa chọn sản phẩm điều trị phù hợp với mức khả năng chi trả của bạn.
- Điều trị đúng, hiệu quả ngay từ đầu sẽ giúp giảm thiểu đáng kể chi phí điều trị so với việc thử nhiều loại sản phẩm trị mụn
Thời gian điều trị mong muốn
- Các sản phẩm dùng ngoài (gel, cream, lotion) thường mất ít nhất 6-8 tuần để nhận thấy tình trạng mụn được cải thiện, chúng có thể sử dụng trong nhiều năm nếu cần. Đáp ứng với kháng sinh đường uống thường thấy sau ít nhất 6 tuần điều trị.
- Nếu việc kiểm soát được duy trì trong vài tháng, có thể ngừng kháng sinh dần dần và chỉ tiếp tục điều trị tại chỗ.
- Các phương pháp không dùng thuốc như liệu pháp ánh sáng, laser và các phương pháp hóa lý có thể cho tác dụng điều trị nhanh hơn và an toàn hơn. Do đó, liệu trình trị mụn tối ưu hiện nay là kết hợp đa mô thức giữa các phương pháp dùng thuốc và các phương pháp không dùng thuốc.
Xem thêm các bài viết liên quan
Những lưu ý khi trị mụn nội tiết ở nam giới
Cách trị mụn trứng cá hiệu quả nhất là điều trị khi nó mới xuất hiện, từ đó có thể giảm được thời gian điều trị, giảm sẹo, ngăn ngừa mụn trứng cá phát triển nặng hơn. Ngoài ra cần lưu ý:
- Không nên tự điều trị tại nhà mà cần có sự tư vấn bởi các Bác sĩ Da liễu.
- Cần tuân thủ điều trị theo khuyến cáo của Bác sĩ.
- Nên có biện pháp hạn chế các tác dụng phụ do thuốc như kháng sinh, isotretinoin, benzoyl peroxide và acid bằng các loại kem, serum làm dịu và cấp ẩm cho da.
- Cần phải sử dụng kem chống nắng để bảo vệ da khỏi tác hại của tia cực tím vào ban ngày, do nhiều phương pháp điều trị mụn trứng cá sẽ làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh sáng mặt trời.
- Duy trì chăm sóc da mỗi ngày theo hướng dẫn của Bác sĩ Da liễu kể cả khi tình trạng mụn đã ổn định.
Bảng giá dịch vụ điều trị mụn tại Phòng khám Doctor Acnes
| Phương pháp | Giá | Giá HSSV |
| ⭐Chiếu ánh sáng sinh học Biolight | 100.000 | 100.000 |
| ⭐Laser 1064 nm xung dài chuẩn FDA (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu) | 1.300.000 | 1.200.000 |
| ⭐Peel da với salicylic acid (10%, 20%, 30%) chuẩn CE | 600.000 | 550.000 |
| ⭐Peel da glycolic acid (20%, 35%, 50%) chuẩn CE | 600.000 | 550.000 |
| ⭐Peel da với salicylic acid và retinol chuẩn CE | 800.000 | 700.000 |
Tình trạng mụn ở nam giới có xu hướng nghiêm trọng hơn do nồng độ hormone androgen cao hơn và việc chăm sóc da không được chú trọng bằng phái nữ. Để hiệu quả trong điều trị mụn trứng cá, nam giới nên tham khảo ý kiến từ Bác sĩ Da liễu để lựa chọn phương pháp phù hợp dựa trên tình trạng mụn, mong muốn cá nhân và khả năng tài chính.
Đặc biệt, mụn nội tiết ở nam giới có khả năng tái phát cao, do đó cần có sự phòng ngừa và điều trị tích cực, tạo cho bản thân một lối sống lành mạnh và tuân thủ theo chế độ chăm sóc da do Bác sĩ tư vấn.
Tài liệu tham khảo
- “Can you treat acne with a hormonal acne diet?” MedicalNewsToday
- “Hormonal acne: What you need to know” MedicalNewsToday
- “Hormonal acne treatments: Options, products, and more” MedicalNewsToday
- “LASERS AND LIGHTS: HOW WELL DO THEY TREAT ACNE?” AAD
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
