Mụn đầu đen: nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Mụn đầu đen là loại mụn phổ biến, đặc biệt ở những người có làn da dầu hoặc da hỗn hợp. Mặc dù là một dạng mụn nhẹ và không viêm, việc điều trị mụn đầu đen thường gặp khó khăn do chúng dễ tái phát. Nếu không xử lý đúng cách, da có thể bị viêm, sưng tấy và thậm chí hình thành sẹo.

Trong bài viết này, Doctor Acnes sẽ giải thích nguyên nhân và chia sẻ các phương pháp hiệu quả để điều trị và ngăn ngừa tình trạng mụn đầu đen.

Mụn đầu đen là gì?

Mụn đầu đen hình thành tại các lỗ nang lông trên da khi các lỗ nang lông này bị tắc nghẽn bởi tế bào chết, vi khuẩn và bụi, khiến bã nhờn được sinh ra không thể thoát ra khỏi bề mặt da. Khi đó, đầu mụn bị oxy hóa do tiếp xúc trực tiếp với không khí và dần chuyển thành màu đen, nên được gọi là mụn đầu đen.

Mụn đầu đen thường xuất hiện trên vùng chữ T của gương mặt (gồm mũi, trán, cằm và má), phổ biến nhất là ở má và mũi. Đôi khi loại mụn này còn có thể xuất hiện trên lưng, ngực, cổ, cánh tay hoặc vai.

Nguyên nhân gây ra mụn đầu đen

Nguyên nhân xuất hiện mụn đầu đen là một tổ hợp các tác động từ bên trong lẫn bên ngoài môi trường xung quanh, nghĩa là do:

• Sự tăng tiết bã nhờn do di truyền và rối loạn nội tiết (trong giai đoạn dậy thì, phụ nữ có thai hoặc cho con bú, giai đoạn tiền kinh nguyệt, người đang mắc phải hội chứng buồng trứng đa nang…), chế độ sinh hoạt không lành mạnh như ăn nhiều dầu mỡ, uống ít nước, stress lo âu…
• Môi trường xung quanh có nhiều vi khuẩn, bụi bẩn hoặc sử dụng những sản phẩm chăm sóc da có chứa thành phần dầu khoáng gây bít tắc lỗ chân lông…
• Quy trình làm sạch, chăm sóc da chưa phù hợp.

Dấu hiệu nhận biết mụn đầu đen

Mụn đầu đen có thể dễ dàng nhận biết bằng các nốt đen gồ lên trên bề mặt da, đây là các lỗ chân lông bị tắc nghẽn, không sưng đau hay viêm.

Mụn đầu đen thường hình thành ở các vùng da có tuyến bã nhờn hoạt động mạnh như mũi, trán, cằm, má, lưng và vai. Các vùng da này có nhiều lỗ chân lông hơn nên hoạt động bài tiết mạnh hơn so với các vùng khác trên cơ thể, do đó dễ bị tắc nghẽn bởi bụi bẩn và dầu nhờn.

Tuy nhiên, vẫn cần phân biệt mụn đầu đen với sợi bã nhờn (sợi bã nhờn là một thành phần cấu trúc sinh lý của da) để có những hướng can thiệp điều trị khác nhau.

Phân biệt mụn đầu đen và sợi bã nhờn

Một tình trạng da rất dễ nhầm lẫn với mụn đầu đen đó chính là sợi bã nhờn, tuy nhiên chúng có sự khác biệt về bản chất.

Tiêu chí	Mụn đầu đen	Sợi bã nhờn
Cơ chế hình thành	Lỗ chân lông bị bít tắc bởi dầu nhờn, bụi bẩn, tế bào da chết và vi khuẩn tích tụ lâu ngày.	Xảy ra tự nhiên, là cấu trúc sinh lý của da, được cấu tạo từ các lớp tế bào sừng bao quanh hỗn hợp các chất lipid và vi sinh vật tại đơn vị nang lông.
Nơi xuất hiện	Thường xuất hiện ở vùng chữ T.	Thường xuất hiện ở vùng chữ T.
Dấu hiệu nhận biết	Đầu mụn gồ lên trên da, có màu nâu sẫm hoặc đen, cứng. Bề mặt da hơi sần sùi. Thường đi kèm với các loại mụn trứng cá khác.	Sợi màu vàng nhạt hoặc xám, kích thước nhỏ, mềm. Bề mặt da tương đối mịn. Không có mối liên hệ với mụn trứng cá.

Cách điều trị mụn đầu đen hiệu quả

Các phương pháp điều trị thông thường như nặn mụn hoặc lột mụn giúp làm sạch lỗ chân lông nhanh chóng. Tuy nhiên đây chỉ là phương pháp tạm thời và mụn đầu đen sẽ quay trở lại rất nhanh. Thay vào đó, có thể áp dụng các phương pháp hiệu quả hơn như sau:

Peel da

Peel da là một phương pháp sử dụng các chất hóa học để lấy đi lớp tế bào chết trên bề mặt da. Quá trình peel sẽ loại bỏ lớp da chết và bã nhờn tích tụ trên bề mặt da, làm thông thoáng lỗ chân lông, giảm sự tắc nghẽn và loại bỏ mụn đầu đen hiệu quả.

Một số thành phần phổ biến trong peel da bao gồm acid salicylic, acid glycolic, acid trichloroacetic (TCA) và retinol. Trong đó, peel da với acid salicylic là phương pháp phổ biến nhất vì nó không chỉ làm sạch da, loại bỏ dầu thừa và tế bào chết mà còn có tác dụng kháng khuẩn, giúp loại bỏ mụn trứng cá và giảm viêm.

Lăn kim

Lăn kim là một thủ thuật thẩm mỹ xâm lấn tối thiểu. Thủ thuật này sử dụng đầu lăn gồm các đầu kim siêu nhỏ vô trùng để lăn trên da, từ đó tạo thành các tổn thương vi điểm, phá vỡ lớp trên cùng của da, kích thích tăng sinh collagen dưới da, se khít lỗ chân lông và giảm nguy cơ tắc nghẽn. Vì vậy, lăn kim giúp giảm nguy cơ hình thành mụn đầu đen mới và cải thiện chất nền cho da.

Tác dụng phụ có thể bao gồm sưng bầm, kích ứng, đỏ da hoặc khô da tại chỗ, nhưng thường thoáng qua và hồi phục sau khoảng 1 tuần.

RF microneedle

RF microneedle là một liệu trình công nghệ cao tích hợp được các ưu điểm của 2 phương pháp lăn kim và sóng vô tuyến RF (radiofrequency). Sóng RF được đưa sâu xuống da qua những đầu kim cực nhỏ với độ sâu dao động trong khoảng 0,3–4mm, đưa nhiệt độ dưới da lên tới 45–60 độ C, giúp điều trị đúng đích và nâng cao hiệu quả điều trị.

Lúc này, các sợi collagen co lại và bị biến tính bởi nhiệt lượng, từ đó thúc đẩy quá trình tăng sinh, tái tạo collagen và elastin mới, làm dày da, tăng độ đàn hồi và thu nhỏ lỗ chân lông.

Ngoài ra, RF microneedle còn làm giảm kích thước và số lượng tuyến bã nhờn, giảm lượng dầu thừa và bít tắc lỗ chân lông, giúp điều trị và ngăn ngừa mụn đầu đen cực kỳ hiệu quả.

Laser thu nhỏ lỗ chân lông

Laser là một phương pháp điều trị công nghệ cao, tạo ra các chùm tia sáng năng lượng cao tác động chính xác vào vị trí mô đích cần điều trị.

Trong điều trị mụn đầu đen, laser đang trở thành phương pháp điều trị mới do sự an toàn và rất hiệu quả mà lại ít tác dụng phụ. Nó ngăn chặn sự tích tụ của vi khuẩn, giảm viêm, kích thích tăng sinh collagen dưới da, thu nhỏ lỗ chân lông và giảm sản xuất bã nhờn, dầu thừa.

Tác dụng phụ có thể gặp như sưng đỏ, nhưng thường nhẹ và biến mất sau vài giờ hoặc vào ngày hôm sau.

Có 2 loại laser chính trên lâm sàng, đó là laser bóc tách và laser không bóc tách:

• Laser bóc tách hay điển hình là laser CO2 fractional có hiệu quả thu nhỏ lỗ chân lông nhờ kích thích quá trình sản xuất collagen. Cơ chế của phương pháp này tương tự như phương pháp lăn kim. Tuy nhiên, phương pháp laser bóc tách hiệu quả hơn phương pháp lăn kim.
• Laser không bóc tách điển hình như laser Q–switched Nd:YAG 1064nm với chế độ toning giúp thu nhỏ lỗ chân lông, giảm tiết dầu tạm thời, đồng thời kích thích quá trình sản xuất collagen dưới da và giúp giảm tình trạng mụn đầu đen hiệu quả.

Cách chăm sóc da chuyên biệt cho mụn đầu đen

Bên cạnh các phương pháp điều trị mụn đầu đen như đã đề cập ở trên, việc sử dụng các sản phẩm chăm sóc da chuyên biệt trong quy trình skincare hàng ngày để duy trì hiệu quả điều trị là rất cần thiết, các bước chăm sóc da phải kể đến như sau:

Bước 1: làm sạch da 

Đây là bước cực kỳ quan trọng trong quy trình chăm sóc da để giảm thiểu tình trạng mụn đầu đen. Sau khi tẩy trang vào buổi tối bắt đầu dùng sữa rửa mặt để làm sạch những cặn bẩn còn sót trong lỗ chân lông. Sau đó thực hiện tẩy tế bào chết và dùng toner như bước làm sạch cuối cùng. Cách chọn sản phẩm làm sạch da và sử dụng như sau:

• Sữa rửa mặt: chọn sản phẩm chứa salicylic acid nồng độ thấp, giúp làm sạch sâu bã nhờn và bụi bẩn, từ đó hỗ trợ điều trị mụn đầu đen hiệu quả hơn. Nên sử dụng hàng ngày vào buổi sáng và tối. Thoa đều lên mặt, massage nhẹ nhàng trong 30 giây rồi rửa lại bằng nước ấm.
• Tẩy tế bào chết: mụn đầu đen thường do bã nhờn và tế bào chết tích tụ trong lỗ chân lông. Tẩy tế bào chết 1-2 lần/tuần sẽ giúp ngăn chặn sự hình thành mụn mới. Có hai phương pháp:
  • Tẩy tế bào chết cơ học: sản phẩm này chứa các hạt nhỏ như đường, muối hoặc hạt mịn giúp loại bỏ tế bào chết bằng ma sát. Phù hợp với da dày và da dầu, nhưng nếu sử dụng quá mạnh có thể gây tổn thương hoặc kích ứng da.
  • Tẩy tế bào chết hóa học: chứa các acid như AHA, BHA, PHA, giúp phá vỡ liên kết tế bào chết, làm cho da tự bong tróc một cách nhẹ nhàng. Phù hợp cho da khô và nhạy cảm, nhưng cần thận trọng khi sử dụng để tránh gây khô hoặc kích ứng da.
• Dùng toner BHA: toner giúp loại bỏ cặn bẩn và sữa rửa mặt còn sót lại, đồng thời thu nhỏ lỗ chân lông. Toner chứa BHA (salicylic acid) có khả năng kháng viêm, làm sạch sâu và tẩy da chết hiệu quả. Sử dụng toner BHA 1 – 2 lần/tuần vào buổi tối. Nếu da đã quen, có thể tăng tần suất lên 3 – 4 lần/tuần. Tuy nhiên, tránh sử dụng quá nhiều hoặc kết hợp với AHA, PHA, retinol hoặc vitamin C để tránh kích ứng da.

Bước 2: thoa các sản phẩm đặc trị và giảm tiết bã nhờn

Các sản phẩm giảm tiết bã nhờn giúp kiểm soát lượng dầu trên da và giảm thiểu tình trạng mụn đầu đen. Một số sản phẩm giảm tiết bã nhờn bao gồm:

• Sử dụng sản phẩm chứa retinoid

Retinoid là nhóm dẫn xuất của vitamin A, giúp đẩy nhanh quá trình tái tạo tế bào, bong sừng và giảm sự sản xuất bã nhờn nhờ đó làm giảm tình trạng mụn đầu đen. Ngoài ra, retinoid còn kích thích tăng sinh collagen và tái tạo tế bào mới, hỗ trợ trẻ hóa làn da.

Sử dụng sản phẩm chứa retinoid vào buổi tối sau khi rửa mặt và trước khi thoa kem dưỡng. Thoa lớp mỏng retinoid lên da theo chiều từ trong ra ngoài và từ dưới lên trên. Vỗ nhẹ để retinoid thẩm thấu vào da. Nên sử dụng kem chống nắng vào buổi sáng vì retinoid có thể làm da nhạy cảm với ánh nắng.

• Sử dụng sản phẩm chứa niacinamide

Đây là một hoạt chất dưỡng da có khả năng giảm tiết bã nhờn và cân bằng dầu tự nhiên trên da, giúp giảm kích thước lỗ chân lông và giảm vi khuẩn gây mụn. Niacinamide cũng giúp làm mờ thâm mụn và phù hợp với làn da nhạy cảm.

Các sản phẩm chứa niacinamide (nồng độ 2 – 5%) trong các sản phẩm như kem dưỡng hoặc serum khá hiệu quả trong việc điều trị mụn đầu đen. Trong khi đó, niacinamide nồng độ trên 5% chưa có nhiều nghiên cứu chứng minh tính hiệu quả và có thể gây kích ứng.

Nên sử dụng sản phẩm chứa niacinamide vào buổi sáng và tối sau khi rửa mặt. Đối với những người có làn da nhạy cảm, hãy bắt đầu với nồng độ thấp và từ từ tăng dần nồng độ sử dụng theo thời gian.

• Sử dụng sản phẩm chứa tea tree oil (tinh dầu tràm trà)

Tinh dầu tràm trà có công dụng kháng khuẩn và kháng viêm, giảm tiết bã nhờn, làm sạch lỗ chân lông và làm dịu da, từ đó giúp kiểm soát mụn đầu đen.

Sau khi làm sạch da, sử dụng một giọt tinh dầu tràm trà thoa lên vùng da bị mụn đầu đen hoặc khu vực có nhiều dầu. Để sản phẩm thẩm thấu trên da và không rửa lại. Sử dụng với tần suất 1 – 2 lần/ngày.

Bước 3: giữ ẩm cho da

Kem dưỡng ẩm là một sản phẩm rất cần thiết để cung cấp và duy trì độ ẩm cho da, vì da khô có thể kéo theo hàng loạt các vấn đề khác về da như lão hóa hay hình thành mụn đầu đen. Kem dưỡng ẩm hoạt động qua 4 cơ chế: cấp ẩm, khóa ẩm, phục hồi và tăng khả năng tự hút ẩm. Chọn sản phẩm chứa các thành phần như vitamin E, ceramide, peptide, hyaluronic acid hoặc collagen để giữ ẩm và phục hồi da.

Nên chọn kem dưỡng có kết cấu mỏng nhẹ, không dầu để tránh gây bít tắc lỗ chân lông. Thoa kem từ trong ra ngoài, từ dưới lên trên sau đó vỗ nhẹ để thẩm thấu.

Xem thêm các bài viết liên quan

Lưu ý để xử lý mụn đầu đen hiệu quả

• Áp dụng các biện pháp kiểm soát bã nhờn: mụn đầu đen thường là hậu quả của sự tắc nghẽn của lỗ chân lông bởi bã nhờn và tế bào chết. Để giải quyết gốc rễ vấn đề, nên sử dụng các sản phẩm chăm sóc da phù hợp để kiểm soát lượng bã nhờn, giúp hạn chế dầu thừa, từ đó giảm nguy cơ hình thành mụn đầu đen.
• Chế độ ăn uống lành mạnh và uống đủ nước: giúp cân bằng lượng dầu trên da, từ đó giảm thiểu sự hình thành mụn đầu đen.
• Thu nhỏ lỗ chân lông: sử dụng các sản phẩm chứa thành phần phù hợp hoặc thực hiện liệu pháp thẩm mỹ nội khoa như peel da, laser hoặc lăn kim để giúp se khít lỗ chân lông, làm giảm khả năng tạo môi trường cho vi khuẩn và bụi bẩn tích tụ.
• Lựa chọn cơ sở điều trị uy tín: để đảm bảo an toàn và hiệu quả, hãy chọn điều trị tại các bệnh viện và Phòng khám Da liễu uy tín và các Bác sĩ có chuyên môn cao.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho những người đang quan tâm đến cái nhìn toàn diện về mụn đầu đen và các phương pháp điều trị hiệu quả. Việc áp dụng các biện pháp chăm sóc da phù hợp và sự kiên trì chính là chìa khóa để kiểm soát tình trạng này.

Hãy tham khảo ý kiến từ Bác sĩ Da liễu để nhận được lời khuyên và được điều trị một cách tối ưu vấn đề mụn đầu đen, nhằm nhanh chóng phục hồi làn da sạch mịn và khỏe mạnh nhé.

Những câu hỏi thường gặp về mụn đầu đen

 

Tài liệu tham khảo

1. “How to control oil skin“. American Academy of Dermatology Association
2. “Acnes“. NIH
3. “What causes pimples?“. MedicalNewsToday
4. “Understanding Acne Basics“. WebMD