Nên thoa tretinoin hay retinol khi điều trị sẹo rỗ?

Sẹo rỗ là biến chứng phổ biến và đáng ngại nhất do mụn trứng cá để lại khi không được điều trị kịp thời. Việc điều trị sẹo rỗ đòi hỏi nhiều công sức, thời gian, chi phí và cần phối hợp nhiều phương pháp khác nhau để nâng cao hiệu quả điều trị.

Bên cạnh những phương pháp xâm lấn da như bóc tách đáy sẹo, laser, RF vi điểm, lăn kim, mesotherapy, PRP, TCA… được thực hiện tại Phòng khám, cần phối hợp cả những sản phẩm bôi thoa tại nhà.

Retinoid với 2 đại diện nổi bật là tretinoin và retinol được biết đến là các chế phẩm bôi có hiệu quả cao trong điều trị mụn và giúp làm mờ vết nhăn, trẻ hóa làn da. Vậy câu hỏi đặt ra là retinoid có giúp tăng hiệu quả điều trị sẹo không và nên thoa tretinoin hay retinol? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về vấn đề này trong bài viết dưới đây.

Tretinoin, retinol là gì? Tác dụng của chúng đối với làn da?

Tretinoin và retinol đều là dẫn xuất vitamin A, thuộc nhóm retinoid. Retinoid có nhiều tác dụng lên da và được chỉ định trong nhiều bệnh lý da liễu khác nhau như mụn trứng cá, lão hóa da, nám má, vảy nến… Ngoài ra, retinoid còn được ứng dụng trong điều trị sẹo rỗ nhằm nâng cao hiệu quả điều trị.

• Tại lớp thượng bì: retinoid giúp giảm sừng hóa, tiêu nhân mụn, giảm melanosome, giảm melanin.
• Tại lớp trung bì: retinoid giúp tăng sinh nguyên bào sợi, tăng sản sinh collagen, cải thiện tuần hoàn, tăng sinh mạch máu…

Sự khác nhau giữa tretinoin và retinol

Tuy cùng thuộc nhóm retinoid, tretinoin và retinol có một số sự khác biệt về cấu tạo phân tử và đặc tính. Về cấu tạo phân tử hóa học, retinol thuộc dạng alcol còn tretinoin thuộc dạng acid. Để có thể tác dụng trên da, retinol cần thời gian để chuyển hóa thành gốc acid, còn tretinoin thì không cần vì đã ở sẵn ở dạng acid. Vì vậy, tác dụng của tretinoin cao gấp 20 lần so với retinol. Tuy nhiên đi kèm với đó là tác dụng phụ và khả năng gây kích ứng của tretinoin sẽ cao hơn retinol.

Nên chọn tretinoin hay retinol trong quá trình điều trị sẹo?

Với hiệu quả mạnh gấp 20 lần so với retinol và nhiều bằng chứng chứng minh hiệu quả cải thiện sẹo rỗ hơn so với retinol, tretinoin là lựa chọn ưu tiên trong quá trình điều trị sẹo rỗ. Tuy nhiên, tretinoin là thuốc được kê đơn và nhiều tác dụng phụ hơn, dễ gây kích ứng da hơn retinol nên tretinoin cần được chỉ định và theo dõi bởi Bác sĩ Da liễu.

Tretinoin giúp điều trị sẹo rỗ thế nào?

Tretinoin có thể giúp hỗ trợ điều trị sẹo rỗ, làm tăng hiệu quả điều trị bởi khả năng kích thích tăng sinh các sợi collagen và elastin góp phần làm đầy vết sẹo.

Một số nghiên cứu đã được báo cáo cho thấy tretinoin có tác dụng trong điều trị sẹo rỗ.

• Trong nghiên cứu của Jolanta B.Schmidt và cộng sự thực hiện trên 32 bệnh nhân sẹo rỗ, được điện di với gel tretinoin 0.025%, 2 lần/tuần trong 3 tháng. Kết quả cho thấy tretinoin giúp tăng sinh collagen và giúp giảm độ sâu của sẹo ở 94% bệnh nhân.
• Một nghiên cứu khác của Tanja Knor sử dụng phương pháp điện di với gel tretinoin 0.05% trên 38 bệnh nhân sẹo rỗ cho thấy 79% bệnh nhân mờ sẹo sau 3.5 tháng điều trị. Hiệu quả điều trị cao hơn ở những bệnh nhân sẹo mới hình thành, vết sẹo nông và dạng sẹo chân đá nhọn.

Từ các nghiên cứu trên có thể thấy tretinoin mang lại hiệu quả cải thiện sẹo rỗ ở phần lớn bệnh nhân. Tuy nhiên, phương pháp được sử dụng trong 2 nghiên cứu đều là điện di với gel tretinoin, nên việc thoa đơn thuần tretinoin tại chỗ sẽ có tác dụng thấp hơn vì lượng thuốc được hấp thu khi thoa đơn thuần sẽ ít hơn so với điện di.

Mặt khác, hiệu quả cải thiện sẹo với tretinoin quan sát được sau khoảng thời gian từ 3 – 3.5 tháng điều trị tích cực; do vậy, cần kiên trì khi sử dụng tretinoin cho các trường hợp sẹo rỗ.

Cũng cần lưu ý thêm rằng, thoa tretinoin tại chỗ không nên dùng đơn trị liệu riêng lẻ mà nên được kết hợp với các phương pháp điều trị sẹo rỗ khác như bóc tách đáy sẹo, laser tái tạo bề mặt, RF, cross TCA, mesotherapy, PRP… để mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là các vết sẹo rỗ lâu năm, xơ sẹo nhiều.

Tóm lại, tretinoin và retinol đều thuộc nhóm retinoid, dẫn xuất vitamin A và có thể giúp hỗ trợ điều trị sẹo rỗ vì khả năng kích thích tăng sinh nguyên bào sợi, tăng sinh collagen giúp tăng hiệu quả làm đầy sẹo. Tretinoin đã được chứng minh có hiệu quả cải thiện sẹo rỗ qua một số nghiên cứu và có tác dụng mạnh hơn so với retinol, vì vậy nên ưu tiên chọn tretinoin hơn là retinol khi điều trị sẹo.

Sử dụng tretinoin trong điều trị sẹo cần được chỉ định và theo dõi bởi Bác sĩ Da liễu vì hoạt chất này thuộc nhóm thuốc kê đơn, có hiệu quả mạnh và nhiều tác dụng phụ đi kèm. Ngoài ra, việc thoa tretinoin để điều trị sẹo không nên sử dụng đơn độc mà phải được phối hợp cùng các phương pháp điều trị sẹo rỗ khác mới có thể đem lại hiệu quả cao.

Tài liệu tham khảo

1. Jolanta B.. Schmidt MD. “Tretinoin-iontophoresis in atrophic acne scars” 2001, DOI: doi.org/10.1046/j.1365-4362.1999.00586.x
2. Tanja Knor. “Flattening of atrophic acne scars by using tretinoin by iontophoresis” Acta Dermatovenerol Croat. 2004;12(2):84-91
3. Sewon Kang, Fitzpatrick’s Dermatology, 9th Edition, 2019