Da mặt là vùng da có độ nhạy cảm cao, mỏng và dễ bị tổn thương hơn so với các vùng da khác trên cơ thể. Vì vậy, việc sử dụng mỹ phẩm không phù hợp có thể dẫn đến da bị tai biến như dễ kích ứng, mẩn đỏ, nổi mụn hay tăng sắc tố… Hôm nay, hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu về cách chăm sóc và phục hồi da sau tai biến do mỹ phẩm nhé!

Làm thế nào để nhận biết da đã bị tai biến sau khi dùng mỹ phẩm?

Tai biến sau khi dùng mỹ phẩm là tình trạng da bị tổn thương với những thành phần có trong mỹ phẩm, dẫn đến những hậu quả với mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng cho da. Vì vậy, khi dùng mỹ phẩm cần chú ý những dấu hiệu sau đây để biết da có bị tai biến sau khi dùng mỹ phẩm hay không.

Da khô: da sẽ trở nên thô ráp và tróc vảy. Nếu mức độ khô da nghiêm trọng, có thể kèm theo các dấu hiệu khác như ngứa, đỏ da và các vết nứt da ở nhiều mức độ khác nhau.

Da trở nên nhạy cảm hơn: với những tác động từ bên ngoài (ánh sáng, tia cực tím, môi trường nóng lạnh, xà phòng, mỹ phẩm, các tác nhân ô nhiễm…) hoặc từ bên trong cơ thể (nội tiết, tâm lý). Biểu hiện đặc trưng của da nhạy cảm là cảm giác da căng, châm chích, khó chịu và ngứa, bên cạnh đó có thể thấy da trở nên đỏ hơn và đôi khi tróc vảy.

Viêm da tiếp xúc kích ứng: bao gồm các triệu chứng đỏ da, khô và bong vảy; có cảm giác châm chích ngay tại vị trí thoa. Kích ứng sẽ giảm đi nếu thoa một lượng ít hoặc thưa dần, và có thể kèm thêm viêm da tiếp xúc dị ứng.

Viêm da tiếp xúc dị ứng: đây là phản ứng của hệ miễn dịch cơ thể, chỉ xảy ra với những người có cơ địa nhạy cảm. Biểu hiện của viêm da tiếp xúc dị ứng có thể xuất hiện tại chỗ hoặc toàn thân bao gồm ngứa, bỏng rát kèm theo đỏ da, sưng phù và bóng nước.

Có thể phân biệt viêm da tiếp xúc kích ứng và viêm da tiếp xúc dị ứng dựa vào vị trí thương tổn và thời gian tiến triển. Viêm da tiếp xúc kích ứng xảy ra hoàn toàn tại nơi tiếp xúc với chất gây kích ứng và thường là vài giờ sau khi tiếp xúc. Còn đối với viêm da tiếp xúc dị ứng xảy ra tại nơi tiếp xúc hoặc toàn thân, thường là 12 – 72 giờ sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.

Viêm da tiếp xúc dị ứng - Doctor Acnes — Viêm da tiếp xúc dị ứng là phản ứng của hệ miễn dịch cơ thể, chỉ xảy ra với những người có cơ địa nhạy cảm

Trứng cá do mỹ phẩm: một số mỹ phẩm có thể kích thích sinh nhân mụn. Thông thường trứng cá do mỹ phẩm xuất hiện sau 1 – 6 tháng dùng mỹ phẩm với mức độ nghiêm trọng thay đổi từ mụn đầu trắng, mụn mủ cho đến mụn nang, mụn bọc. Ở những người có cơ địa dễ bị mụn, đã từng bị mụn khi ở độ tuổi thanh thiếu niên thì dễ gặp phải tình trạng trứng cá do dùng mỹ phẩm hơn.

Teo da và giãn mạch: da mặt sẽ xuất hiện các mạch máu nhỏ li ti có hình dạng như mạng nhện, màu đỏ, tím hoặc xanh dương. Thường xuất hiện ở những vùng da mỏng trên mặt như mũi, hai bên má, hai bên thái dương và trước xương quai hàm.

Trứng cá đỏ (rosacea): trứng cá đỏ là tai biến da thường gặp khi sử dụng mỹ phẩm hoặc chế độ chăm sóc da không phù hợp. Biểu hiện đặc trưng của trứng cá đỏ là sự xuất hiện các sẩn màu đỏ, mụn mủ (không nhân) và mạch máu lộ rõ tại vùng da tổn thương.

Trứng cá đỏ (rosacea) - Doctor Acnes — Trứng cá đỏ là tai biến da thường gặp khi sử dụng mỹ phẩm hoặc chế độ chăm sóc da không phù hợp

Tăng sắc tố da: xuất hiện những mảng da có màu sậm hơn so với vùng da xung quanh. Tăng sắc tố da xảy ra có thể do tác dụng phụ của mỹ phẩm hoặc do sử dụng các sản phẩm gây bào mòn da mà không được chống nắng đầy đủ.

Những chất nào có trong mỹ phẩm dễ gây tai biến cho da?

Khi sử dụng mỹ phẩm, cần tìm hiểu thông tin trong mỹ phẩm có những thành phần hoạt chất nào, có dễ gây tai biến cho da hay không? Những thông tin này sẽ đặc biệt hữu ích cho việc chọn lựa loại mỹ phẩm phù hợp, nhất là với những người có làn da nhạy cảm hoặc dễ bị dị ứng. Dưới đây là những hoạt chất dễ gây tai biến cho da cần phải chú ý:

Retinoid là các dẫn xuất có liên quan đến cấu trúc của vitamin A, cần thiết cho thị lực bình thường cũng như tăng sinh và biệt hóa tế bào. Đối với da, retinoid có hiệu quả trong điều trị mụn, ngoài ra còn có tác dụng chống lão hóa, kích thích sản sinh collagen.

Khi sử dụng retinoid dạng bôi hay dạng uống đều có thể gây ra nhiều tác dụng phụ, làm da trở nên nhạy cảm hơn và dễ bị kích ứng. Tính acid của retinoid có thể làm da bỏng rát, ửng đỏ, nghiêm trọng hơn là sưng tấy.

Retinoid - Doctor Acnes — Retinoid là các dẫn xuất có liên quan đến cấu trúc của vitamin A, cần thiết cho thị lực bình thường cũng như tăng sinh và biệt hóa tế bào

AHA và BHA là hai hoạt chất có tính acid có mặt trong nhiều loại mỹ phẩm như nước hoa hồng, sữa rửa mặt, kem dưỡng ẩm, mặt nạ, kem tẩy tế bào chết. Chúng có đặc tính bào mòn nên có thể gặp phải tình trạng kích ứng da sau khi sử dụng.

AHA và BHA - Doctor Acnes — AHA và BHA là hai hoạt chất có tính acid có mặt trong nhiều loại mỹ phẩm như nước hoa hồng, sữa rửa mặt, kem dưỡng ẩm, mặt nạ, kem tẩy tế bào chết

Benzoyl peroxide (BPO) là một trong những hoạt chất bôi ngoài da được sử dụng để điều trị mụn trứng cá ở mức độ nhẹ đến trung bình. Nó có tác dụng kháng khuẩn mạnh, chống viêm và làm tan mụn nhẹ. Khi sử dụng BPO, da có thể ửng đỏ nhẹ, ngứa, kích ứng thậm chí là có thể tạo cảm giác cháy da.

Benzoyl peroxide (BPO) - Doctor Acnes — Benzoyl peroxide (BPO) là một trong những hoạt chất bôi ngoài da được sử dụng để điều trị mụn trứng cá ở mức độ nhẹ đến trung bình

Dầu lanolin là một loại dầu được chiết xuất từ da cừu, được sử dụng như một chất làm mềm, dịu da, tránh tình trạng khô da và mất nước của da. Loại dầu này có thể gây ra tình trạng dị ứng khi tiếp xúc với da ở một số người. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, có khoảng 1,7% số người sử dụng lanolin bị dị ứng với biểu hiện sưng tại vị trí bôi như mắt, môi, miệng hay phát ban trên da.

Chất tạo mùi đây là thành phần gây dị ứng chính, chiếm 30 – 45% số tác nhân gây dị ứng trong mỹ phẩm. Mùi thơm càng đậm đặc thì nguy cơ gây dị ứng càng cao. Chất tạo mùi hương thường có nhiều trong các loại dung dịch vệ sinh, kem dưỡng da sau khi cạo râu.

Chất bảo quản cũng là tác nhân quan trọng gây dị ứng. Chất bảo quản có nhiều trong các sản phẩm gốc nước như sữa rửa mặt, các sản phẩm chăm sóc da và trang điểm. Một số chất bảo quản gây dị ứng thường được dùng trong mỹ phẩm có thể kể đến là Euxyl K400 (chứa methyldibromo glutaronitrile trong hỗn hợp phenoxy-etanol), hỗn hợp methyl- và methylchloro-isothiazolinone.

Chất dễ gây mụn có thể xuất hiện trong thành phần của nhiều loại mỹ phẩm đang dùng hàng ngày. Về cơ bản, những chất gốc dầu có trong mỹ phẩm như dầu quả bơ, dầu dừa, dầu đậu nành, lanolin, bơ cacao… có thể gây bít tắc cơ học lỗ chân lông, làm sinh nhân mụn.

Hydroquinone là một hợp chất hữu cơ mang lại hiệu quả cao trong việc làm sáng da. Tuy nhiên, chất này cũng có thể gây sạm da (exogenous ochronosis) ở một số ít người khi sử dụng kéo dài. Đặc trưng của sạm da do hydroquinone là những vệt sắc tố màu xanh đen tại vị trí bôi.

Kojic acid cũng là một thành phần phổ biến trong các chế phẩm làm sáng da. Kojic acid có nguồn gốc từ nấm, có tác dụng ức chế tyrosinase liên kết đồng thời giúp da sáng dần lên. Tác dụng phụ của kojic acid bao gồm viêm da tiếp xúc và tăng nhạy cảm với tia cực tím dẫn đến da có thể bị sạm nám khi dùng

Arbutin là một chất có nguồn gốc từ thực vật có cấu trúc tương tự như hydroquinone. Arbutin hoạt động bằng cách ức chế tyrosinase và sự chuyển vận melanosome, mang lại tác dụng làm sáng và nâng tone da. Mặc dù có độ an toàn tương đối cao, arbutin vẫn có thể gây viêm da tiếp xúc và tăng sắc tố khi dùng ở nồng độ cao.

Corticoid là chất kháng viêm có tác dụng ức chế miễn dịch, ức chế tăng sinh tế bào, được sử dụng rất phổ biến trong các bệnh lý viêm da. Corticoid cũng ức chế sự tăng sinh melanocyte nên cũng có tác dụng làm sáng da.

Chính vì đặc tính này, corticoid hiện nay bị lạm dụng rất nhiều trong các chế phẩm kem trộn làm trắng. Sử dụng corticoid bôi ngoài da kéo dài có thể dẫn đến những tổn thương nghiêm trọng cho làn da như là bùng phát mụn, đỏ da, teo da hay rạn da.

>>> Xem thêm: Cách phục hồi da nhiễm corticoid từ việc dùng kem trộn

Lạm dụng corticoid quá nhiều - Doctor Acnes — Sử dụng corticoid bôi ngoài da kéo dài có thể dẫn đến những tổn thương nghiêm trọng cho làn da như là bùng phát mụn, đỏ da, teo da hay rạn da

Chăm sóc da khi bị tai biến do dùng mỹ phẩm thế nào?

Tùy thuộc vào dạng tai biến và nền da của mỗi người, quy trình chăm sóc da cụ thể sẽ khác nhau. Tuy nhiên, có những nguyên tắc chung cần áp dụng khi da có dấu hiệu tổn thương do sử dụng mỹ phẩm như sau:

Xem lại các mỹ phẩm đã dùng và ngưng ngay những sản phẩm có thành phần có thể gây tai biến nêu trên.
Chăm sóc da nhẹ nhàng bằng cách hạn chế số lượng sản phẩm chăm sóc da. Sử dụng sữa rửa mặt không chứa xà phòng, cồn và hương liệu. Làm sạch da nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh bằng các thiết bị cơ học hoặc các sản phẩm tẩy tế bào chết.
Bảo vệ da tránh ánh sáng mặt trời.
Dưỡng ẩm đầy đủ.
Thăm khám với Bác sĩ Da liễu nhằm phục hồi tình trạng da như ban đầu.

Điều trị trực tiếp với Bác sĩ Da liễu - Doctor Acnes — Thăm khám với Bác sĩ Da liễu nhằm phục hồi tình trạng da như ban đầu

Những biện pháp nào được Bác sĩ Da liễu lựa chọn để điều trị sau tai biến do dùng mỹ phẩm?

Thời gian để da phục hồi sẽ phụ thuộc vào dạng tai biến cụ thể và cơ địa của mỗi người, có những trường hợp da có thể phục hồi trong vài tuần nhưng có những trường hợp kéo dài lâu hơn, tính bằng nhiều tháng. Với từng loại tai biến, các Bác sĩ Da liễu có thể lựa chọn một trong các liệu trình điều trị dưới đây.

Da khô

Dùng các chế phẩm dưỡng ẩm có chứa hyaluronic acid, ceramide.
Nếu không có tình trạng da kích ứng, có thể cân nhắc thêm glycolic acid, urea, lactic acid và lipohydroxy acid.

Da nhạy cảm

Tránh sử dụng kháng viêm corticosteroid tại chỗ.
Sử dụng các chất ức chế miễn dịch dạng bôi pimecrolimus, tacrolimus hoặc các phân tử tác dụng chuyên biệt lên thụ thể TRPV1 như trans-4-tert-butylcyclohexanol, furocoumarin.
Laser năng lượng thấp và liệu pháp ánh sáng đỏ, ánh sáng xung mạnh IPL cũng đã chứng minh hiệu quả làm giảm mức độ nghiêm trọng của da nhạy cảm.

Da trở nên nhạy cảm hơn - Doctor Acnes — Laser năng lượng thấp và liệu pháp ánh sáng đỏ, ánh sáng xung mạnh IPL cũng đã chứng minh hiệu quả làm giảm mức độ nghiêm trọng của da nhạy cảm

Viêm da tiếp xúc dị ứng

Dùng kháng viêm corticosteroid dạng bôi triamcinolone, desoximetasone 2 lần/ngày trong 2 – 4 tuần cho những trường hợp viêm da nhẹ đến trung bình và khu trú.
Sử dụng triamcinolone tiêm hoặc prednisone đường uống cho những trường hợp viêm da trung bình đến nặng hoặc tổn thương diện rộng.

Trứng cá do mỹ phẩm

Lấy nhân mụn.
Thay da sinh học bằng các acid tự nhiên.
Sử dụng liệu pháp ánh sáng xung mạnh IPL, laser xung ngắn.
Kháng sinh đường uống như doxycycline, minocycline hay azithromycin.

Teo da

Thay da sinh học bằng các acid tự nhiên.
Liệu pháp ánh sáng xung mạnh IPL, laser fractional CO2, laser xung màu PDL.
Nếu bắt buộc phải dùng corticosteroid dạng bôi dài ngày để điều trị một số bệnh da, kết hợp thêm tretinoin để dự phòng teo da.

Trứng cá đỏ

Dùng azelaic acid, ivermectin, tranexamic dạng bôi.
Kháng sinh đường uống doxycycline hoặc minocycline.
Liệu pháp ánh sáng xung mạnh IPL, laser xung màu PDL hoặc quang động trị liệu.

Tăng sắc tố da

Thay da sinh học bằng các acid tự nhiên.
Liệu pháp ánh sáng xung mạnh IPL, laser fractional CO2, laser Q-Switched hoặc laser xung màu PDL.

Tóm lại, tai biến da do dùng mỹ phẩm xảy ra phổ biến với nhiều biểu hiện khác nhau. Cần hiểu rõ làn da mình cũng như những thành phần có trong từng loại mỹ phẩm đang dùng để hạn chế nguy cơ xảy ra tai biến, đặc biệt là khi bắt đầu sử dụng một loại mỹ phẩm mới.

Nếu có bất kỳ dấu hiệu tổn thương nào do sử dụng mỹ phẩm, cần ngưng ngay sản phẩm đó, tránh tình trạng tai biến trở nên nghiêm trọng hơn; đồng thời, cần thăm khám với Bác sĩ Da liễu để nhanh chóng phục hồi làn da như ban đầu.

Nếu còn bất kì thắc mắc nào về vấn đề chăm sóc da sau tai biến do dùng mỹ phẩm, hãy liên hệ với Doctor Acnes để tư vấn cụ thể nhé!