Mụn nang: nguyên nhân và cách điều trị, phòng ngừa sẹo rỗ gây bởi mụn nang

Mụn nang là tình trạng mụn trứng cá nặng, biểu hiện bởi tình trạng viêm và nhiễm khuẩn với nhiều nguy cơ để lại sẹo. Bài viết này Doctor Acnes sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu về mụn nang và các phương pháp điều trị mụn nang nhằm phòng ngừa sẹo rỗ sau mụn.

Mụn nang là gì?

Mụn nang (cystic acne) là dạng mụn trứng cá tiến triển nặng với tình trạng nhiễm khuẩn và viêm nghiêm trọng. Mụn nang thường có kích thước rất lớn, chứa đầy mủ nên mềm và dễ quan sát bằng mắt thường. Mụn nang thường phát triển khi lỗ chân lông bị tắc bởi sự kết hợp của vi khuẩn, bã nhờn và tế bào chết. Với khả năng gây tổn thương sâu dưới bề mặt da, mụn nang gây tình trạng đau nhức, khó chịu và rất dễ để lại sẹo.  

Nguyên nhân hình thành mụn nang

Mụn nang được hình thành bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Sự tích tụ của các tế bào da chết, bụi bẩn, vi khuẩn và các chất bã nhờn gây bít tắc lỗ chân lông, dẫn đến tình trạng nhiễm khuẩn và viêm. 
• Lạm dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, kém chất lượng hoặc kem trộn có chứa corticoid dẫn đến tình trạng da yếu, dễ kích ứng. 
• Dùng thuốc trị mụn có chứa thành phần corticoid cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm, làm hình thành túi mủ lớn dạng nang. 
• Bội nhiễm do thói quen nặn mụn không đảm bảo vệ sinh và an toàn, cạy mụn không đúng phương pháp và không đúng thời điểm phù hợp. 
• Do sử dụng một số loại thuốc làm suy giảm hệ miễn dịch, làm cơ thể không thể chống lại sự tấn công của các vi khuẩn gây mụn. 
• Đặc tính sinh lý da nhạy cảm, dễ bị viêm nhiễm di truyền từ bố mẹ. 

Vì sao mụn nang dễ để lại sẹo rỗ?

Sẹo rỗ là tình trạng tổn thương cấu trúc da, làm cho bề mặt da xuất hiện những vết lõm với kích thước và hình dạng không đồng đều. Sẹo rỗ thường xuất hiện khi tình trạng viêm nhiễm trên da nghiêm trọng và kéo dài, làm phá huỷ các cấu trúc nâng đỡ gây mất độ đàn hồi tự nhiên của làn da. 

Như đã trình bày, mụn nang là tình trạng mụn trứng cá tiến triển với các biểu hiện viêm nhiễm nghiêm trọng. Mụn nang xuất hiện đồng nghĩa với việc các vi khuẩn gây mụn đã phát triển mạnh mẽ và ăn sâu vào các lớp da bên trong, thậm chí xuống đến tầng trung bì gây tổn thương lớn. Ngoài ra, mụn nang thường có kích thước to hơn các loại mụn khác; thời gian điều trị do đó thường cũng kéo dài hơn. Vì thế, nếu bệnh nhân bị mụn nang không được điều trị kịp thời và đúng theo chuẩn y khoa sẽ rất dễ dẫn đến sẹo rỗ. Cần lưu ý rằng, sẹo rỗ do mụn nang gây ra thường có kích thước to nên rất khó điều trị và ít có khả năng phục hồi hoàn toàn làn da như ban đầu.

Xem thêm các bài viết liên quan

Phương pháp điều trị mụn nang và ngăn ngừa hình thành sẹo rỗ

Điều trị kịp thời và đúng chuẩn y khoa đối với mụn nói chung và mụn nang nói riêng luôn là phương châm tiên quyết giúp bảo vệ và gìn giữ làn da khoẻ đẹp. Đặc biệt với tình trạng mụn nang, khi các ổ mụn lan rộng cùng với tình trạng viêm nhiễm càng sâu thì khả năng điều trị giúp phục hồi làn da hoàn toàn như ban đầu là rất khó.

Vì thế, việc can thiệp điều trị kịp thời khi kích thước mụn còn chưa phát triển rộng, mô da còn chưa bị huỷ hoại bởi các vi khuẩn gây mụn, sẽ giúp việc phục hồi làn da trở nên dễ hơn, nhanh chóng và tiết kiệm chi phí điều trị. Ngoài ra, khi da trong quá trình phục hồi ổn định, Bác sĩ chuyên khoa sẽ có những biện pháp điều trị duy trì, phòng tránh nguy cơ tái phát mụn trứng cá và kiểm soát các biến chứng đi kèm như sẹo rỗ. 

Sử dụng thuốc điều trị mụn

Thuốc bôi tại chỗ: bôi ngoài da một số loại kháng sinh dùng ngoài da như erythromycin, clindamycin, sulfacetamide có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn nằm sâu trong trong lỗ chân lông. Bên cạnh đó, có thể kết hợp retinoid (một loại dẫn xuất vitamin A) như tretinoin và adapalene cũng giúp hỗ trợ làm thông thoáng lỗ chân lông và làm sạch bã nhờn.

Benzoyl peroxide và acid salicylic cũng được cân nhắc kết hợp trong các thuốc bôi tại chỗ nhờ tác dụng giảm viêm nhanh chóng và loại bỏ lượng dầu thừa trên da. Mặc dù các thuốc bôi tại chỗ thường không có tác dụng toàn thân, retinoid không được khuyến cáo sử dụng trong thai kỳ. 

Kháng sinh đường uống: kháng sinh đường uống thường được kê đơn nhằm loại bỏ hoặc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn C. acnes gây mụn là các kháng sinh họ macrolid và tetracyclin. Tuy vậy, các kháng sinh này thường bị chống chỉ định với phụ nữ có thai và trẻ em. 

Isotretinoin đường uống: isotretinoin là dẫn xuất của vitamin A, rất hiệu quả trong điều trị mụn viêm nặng như mụn bọc và mụn nang nhờ cơ chế đa tác động bao gồm làm giảm dầu tiết ra trên da, ức chế sự phát triển của vi khuẩn, giảm tắc nghẽn lỗ chân lông và làm giảm tình trạng viêm. Isotretinoin là thuốc kê toa và chống chỉ định sử dụng cho phụ nữ có thai.

Corticoid kháng viêm: khi tình trạng viêm tiến triển nặng, một số loại corticoid kháng viêm có thể được sử dụng nhằm ức chế miễn dịch và ngăn chặn hình thành các tiền chất gây viêm tại các nốt mụn. Trong đó, phổ biến nhất là hydrocortisone dùng tại chỗ. Ngoài ra, prednisone đường uống cũng có thể sử dụng.

Trong trường hợp mụn nang sưng to và đỏ nhiều, Bác sĩ Da liễu có thể cân nhắc tiêm triamcinolone trực tiếp vào nốt mụn hoặc giữa các nốt mụn. Tuy nhiên, các thuốc kháng viêm corticoid cần phải được sử dụng thận trọng chỉ khi có sự đồng ý của Bác sĩ.  

Tác nhân hormon: nội tiết tố androgen là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng mụn nang. Vì thế, một số chất làm giảm tiết androgen như spironolactone hoặc thuốc tránh thai kết hợp chứa progesterone có thể làm giảm nồng độ androgen trong cơ thể. Nhờ đó, tình trạng mụn nang có thể được cải thiện nhanh chóng. 

Các phương pháp hỗ trợ điều trị mụn nang tại nhà

Ngoài các biện pháp dùng thuốc, một số phương pháp liên quan đến lối sống có thể được áp dụng nhằm ngăn ngừa và điều trị tình trạng mụn nang. 

• Đầu tiên, cần rửa sạch da ít nhất 2 lần mỗi ngày và rửa sạch sau khi đổ mồ hôi. 
• Không dùng tay bẩn chà xát trên da hoặc dùng các sản phẩm kém chất lượng gây kích ứng da. 
• Tránh chạm vào các vết mụn trên da vì hành động này có khả năng làm cho mức độ nhiễm trùng trở nên sâu hơn và lan rộng. 
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời để hạn chế làm tổn thương thêm làn da đang bị viêm nhiễm. 
• Tránh căng thẳng vì stress có thể làm kích thích tiết hormon androgen gây mụn. 
• Xây dựng lối sống lành mạnh với chế độ dinh dưỡng và vận động thích hợp giúp nâng cao hệ miễn dịch cơ thể chống lại vi khuẩn gây mụn. 
• Không tự ý nặn mụn, thay vào đó nên để các vết mụn tự lành thay vì cố gắn nặn mụn vì nặn mụn có nguy cơ để lại sẹo rất cao. Dùng tay bẩn tự nặn mụn vì vô tình sẽ làm trầm trọng hơn tình trạng viêm nhiễm. Hơn nữa, việc lấy mụn không đúng cách vào thời điểm mụn đang bị viêm (đang xuất hiện triệu chứng sưng, đau, nóng, đỏ) sẽ làm mụn dễ lây lan nhanh và để lại biến chứng sẹo rỗ. 

Các liệu trình điều trị mụn nang chuyên sâu tại Phòng khám

Tại Bệnh viện hoặc các Phòng khám Da liễu như Doctor Acnes, Bác sĩ có thể chỉ định một số liệu trình điều trị với các tác nhân vật lý/hoá học phù hợp với từng bệnh nhân. Các liệu trình này không những giúp điều trị hoàn toàn mụn mà còn ngăn ngừa và điều trị sẹo rỗ sau mụn. 

• Peel da hoá học: là quá trình sử dụng các chất tẩy tế bào như các acid lành tính giúp tái tạo bề mặt làn da. Đây là quy trình điều trị mụn phổ biến, với cơ chế tác động giúp hoà tan lớp sừng và phá huỷ có kiểm soát các tế bào biểu bì, trung bì, ly giải keratin tại nang lông và kích thích, loại bỏ nhân mụn trồi lên trước khi tái tạo lại bề mặt làn da mịn màng như ban đầu. 
• Quang động học trị liệu: là phương pháp điều trị không xâm lấn, sử dụng các chất nhạy cảm ánh sáng để tăng cường hoạt tính trên da của các liệu pháp ánh sáng như ánh sáng sinh học, xung ánh sáng cực mạnh – IPL hay laser. Theo một nghiên cứu của Uma Keyal và cộng sự vào năm 2016, quang động học trị liệu đã được chứng minh có tác dụng cho cả tình trạng mụn thông thường và mụn viêm từ trung bình đến nặng. Vì thế, đây là liệu pháp rất hiệu quả được áp dụng trong điều trị mụn nang mà không để lại sẹo rỗ.

  

Cách chăm sóc da bị mụn nang trong giai đoạn phục hồi sau mụn

Bệnh nhân cần lưu ý quá trình chăm sóc da (skincare) trong giai đoạn da hồi phục sau mụn để hạn chế hình thành sẹo rỗ và ngăn ngừa mụn quay trở lại. Một số lưu ý về việc chăm sóc da trong giai đoạn này như sau: 

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và nghỉ ngơi hợp lý. 
• Tập luyện thể thao giúp tăng cường sức đề kháng
• Chăm sóc da (skincare) hàng ngày với đầy đủ các bước với các sản phẩm phù hợp cho làn da đang bị mụn nang. 
• Tuân thủ điều trị theo sự hướng dẫn của các Bác sĩ. Không tự ý sử dụng thuốc trị mụn khi chưa tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế. Một số sản phẩm kém chất lượng có chứa corticoid kháng viêm mạnh mặc dù có thể làm giảm nhanh tình trạng viêm nhưng những tác dụng phụ trên da và toàn thân để lại là rất nguy hiểm. Ngoài ra, việc tự ý dùng kháng sinh trị mụn có thể dẫn đến tình trạng đề kháng kháng sinh, ảnh hưởng đến khả năng điều trị về lâu dài. 

Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt cho người bị mụn nang

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và ngăn ngừa hình thành mụn mới. Một số lưu ý về chế độ sinh hoạt và ăn uống bao gồm:

• Chế độ ăn uống khoa học: không ăn đồ cay, nóng, nhiều dầu mỡ. Hạn chế thực phẩm quá ngọt, thực phẩm giàu chất béo. Tránh sử dụng các thức ăn nhanh, thức ăn đóng hộp, thức uống có gas và các chất kích thích như bia rượu hay cà phê. Ngược lại, cần bổ sung thực phẩm giàu chất xơ và uống đủ nước khoảng 1,5 – 2 lít mỗi ngày.

  

• Ngủ đủ giấc: giấc ngủ đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến khả năng điều tiết hormon trong cơ thể, trong đó bao gồm các hormon có liên quan để quá trình tiết bã nhờn gây mụn. Căng thẳng, lo âu, thức khuya, ngủ không ngon giấc là những nguyên nhân làm mất cân bằng hormon sinh lý trong cơ thể, làm suy giảm hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho mụn nang hình thành và phát triển.
• Vận động thể thao: thường xuyên vận động thể thao sẽ giúp tăng cường sức đề kháng, xây dựng hệ miễn dịch khoẻ mạnh chống lại các vi khuẩn xâm nhập. Hơn nữa, việc tập luyện thể thao có thể giúp giảm sự căng thẳng tinh thần, nhờ đó ngăn chặn tình trạng mụn do stress.

Bảng giá dịch vụ điều trị mụn tại Phòng khám Doctor Acnes

✅ Phương pháp	✅ Giá	✅ Giá HSSV
⭐Laser 1064 nm xung dài chuẩn FDA (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.300.000	1.200.000
⭐Laser PDL xung dài chuẩn FDA (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	1.400.000	1.300.000
⭐IPL Cellec V trị mụn	600.000	550.000
⭐Quang động trị liệu	1.500.000	1.400.000
⭐Peel da với salicylic acid 20% chuẩn CE	600.000	550.000
⭐Peel da với salicylic acid 30% chuẩn CE	600.000	550.000
⭐Peel với glycolic acid 35% chuẩn CE	600.000	550.000
⭐Peel với glycolic acid 50% chuẩn CE	600.000	550.000
⭐Peel da với salicylic acid và retinol chuẩn CE	800.000	700.000

Mụn nang là tình trạng mụn trứng cá nghiêm trọng nhất, đặc trưng bởi tình trạng viêm nhiễm nặng. Mụn nang nếu không được điều trị kịp thời và đúng khoa học sẽ rất dễ để lại sẹo rỗ, gây ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh.

Vì thế, sớm điều trị mụn nang đúng chuẩn y khoa bằng các thuốc hoặc can thiệp vật lý/hoá học tại các Phòng khám chuyên khoa như Doctor Acnes là điều tiên quyết trong quá trình điều trị mụn nang không để lại sẹo rỗ. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần thay đổi lối sống tích cực với chế độ dinh dưỡng, chăm sóc da và thường xuyên tập luyện thể thao để nâng cao sức đề kháng.

Điều trị mụn nang không để lại sẹo rỗ là một vấn đề đòi hỏi chuyên môn cao, vì thế người bệnh không nên tự ý điều trị mà cần tìm đến các Bác sĩ Da liễu để được tư vấn điều trị thích hợp. 

Tài liệu tham khảo

1. “Cystic Acne”. My.clevelandclinic.org
2. “Cystic Acne”. Webmd.com
3. “Cystic Acne Treatments and Medications”. Singlecare.com