Mụn bọc (nodular acnes) là một dạng nặng của mụn trứng cá. Mụn bọc, đặc biệt là mụn bọc không nhân, không chỉ gây sưng, đau mà còn có kích thước lớn khiến mất thẩm mỹ cho làn da. Không giống như những loại mụn khác như mụn đầu đen, mụn ẩn… mụn bọc rất khó để điều trị chỉ với những mỹ phẩm dạng bôi thông thường. Cùng Doctor Acnes tìm hiểu về loại mụn bọc không nhân và điểm qua một số phương pháp để cải thiện tình trạng này nhé.
Mụn bọc không nhân là gì và trông như thế nào?
Mụn bọc không nhân là tình trạng mụn nặng và rất dễ nhận biết, biểu hiện bằng những nốt mụn to, viêm bên trong và sưng đỏ bên ngoài, không có nhân trắng hoặc đen ở giữa nốt mụn. Thực tế, những nốt mụn này có nhân nhưng nhân nằm ẩn sâu dưới da và không thể điều trị tương tự các loại mụn thông thường khác.
Ổ viêm của mụn bọc không nhân ăn sâu đến lớp trung bì và hạ bì có thể gây chèn ép và đứt gãy các sợi collagen và elastin làm tổn thương cấu trúc làn da nên dạng mụn này rất dễ để lại sẹo rỗ về sau. Tại lớp trung bì và hạ bì cũng có các dây thần kinh hoạt động nên mụn bọc không nhân thường gây đau nhức rất khó chịu.
Theo thống kê, mụn bọc không nhân xảy ra ở khoảng 20% những người bị mụn. Mụn thường xuất hiện ở nam giới trẻ tuổi, trên cả mặt và cơ thể. Phụ nữ có thể bị mụn bọc ở khu vực quai hàm, cằm và cổ, đặc biệt nhiều trước kỳ kinh nguyệt.
Khác với các loại mụn khác như mụn đầu đen, mụn ẩn, mụn mủ hay mụn sẩn, mụn bọc có nhân nằm sâu dưới bề mặt da nên thường kéo dài hàng tuần đến hàng tháng gây viêm nhức trong thời gian dài. Nếu không được điều trị đúng cách, mụn bọc dễ gây sẹo rỗ, cùng với tình trạng thâm do tăng sắc tố sau viêm. Vì vậy, mụn bọc không nhân cần được điều trị sớm ở các Bệnh viện hoặc Phòng khám chuyên khoa Da liễu.
Nguyên nhân gây ra mụn bọc không nhân
Mụn bọc không nhân là một dạng mụn trứng cá phát triển sâu dưới bề mặt da. Tương tự như các dạng mụn trứng cá khác, mụn bọc không nhân hình thành do một số nguyên nhân liệt kê như bên dưới, nhưng ở mức độ nặng nề hơn.
Yếu tố di truyền: một người có cha mẹ hoặc anh chị em bị mụn bọc sẽ có tỉ lệ bị mụn bọc cao hơn.
Lỗ chân lông bị bít tắc: do cơ thể tiết ra quá nhiều bã nhờn hoặc không làm sạch da đúng cách; cụ thể có thể kể đến các nguyên nhân sau:
- Đổ mồ hôi quá nhiều: da đổ nhiều mồ hôi dễ bị nổi mụn bọc hơn, đặc biệt khi mặc quần áo giữ mồ hôi trên da. Những người bị chứng hyperhidrosis (một tình trạng gây ra mồ hôi quá nhiều) có thể có nguy cơ cao bị mụn bọc.
- Sản phẩm chăm sóc da: một số loại kem dưỡng da, kem dưỡng và trang điểm có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông và dẫn đến các nốt mụn.
- Tuyến bã nhờn hoạt động quá mức: gây bít tắc lỗ chân lông; khi đó, dầu thừa tích tụ quá nhiều trong lỗ chân lông sẽ là môi trường cho vi khuẩn phát triển gây viêm. Tình trạng viêm sâu dưới da sẽ phát triển thành mụn bọc.
- Tế bào chết không được lấy đi đúng cách và kịp thời khiến cho da không được thông thoáng, bã nhờn sẽ tích tụ lại trong lỗ chân lông khiến da dễ bị viêm.
Sự phát triển quá mức của vi khuẩn gây mụn: vi khuẩn P. acnes là một loại vi khuẩn kỵ khí sinh sống ở nang lông và tuyến bã nhờn. Ở điều kiện bình thường, chúng cân bằng với hệ vi sinh vật trên bề mặt da và không gây mụn. Tuy nhiên, khi có một yếu tố thuận lợi để tăng trưởng, ví dụ như lỗ chân lông bị bít tắc sẽ tạo nên môi trường yếm khí khiến cho loại vi khuẩn này nhanh chóng sinh sản và gây mụn.
- Bất thường nội tiết tố: androgen tăng cao khiến da dễ bị dày sừng, cũng là một yếu tố dễ gây nên tình trạng mụn bọc.
- Lạm dụng corticoid: những làn da bị nhiễm corticoid từ các loại kem trộn thường mỏng yếu và dễ bị tổn thương, sử dụng corticoid và ngưng sử dụng không đúng cách gây nên những tác dụng phụ trên da, trong đó có tình trạng mụn bọc xuất hiện nhiều trên da mặt.
- Một số nguyên nhân khác như stress, môi trường ô nhiễm, thay đổi hormone (thai kỳ, kỳ kinh nguyệt), cũng có thể gây nên tình trạng mụn bọc.
Một số phương pháp điều trị mụn bọc không nhân
Mụn bọc ảnh hưởng đến các lớp sâu hơn của da, làm cho các loại thuốc và kem bôi không kê đơn hầu như rất khó có hiệu quả trong việc điều trị. Mụn bọc không nhân đòi hỏi những phương pháp điều trị mụn chuyên sâu hơn, tác động mạnh mẽ đến vi khuẩn gây mụn và ức chế hiệu quả tình trạng viêm. Sau đây là một số phương pháp điều trị mụn bọc không nhân để tham khảo:
Isotretinoin: là một dẫn chất của vitamin A, thường được kê đơn cho những trường hợp da bị mụn bọc nặng. Nhờ cơ chế tác động toàn diện: giảm bã nhờn, giảm sự keratin hóa, ức chế sự phát triển của vi khuẩn P. acnes và đặc biệt là hoạt tính kháng viêm, isotretinoin rất hiệu quả cho những trường hợp mụn viêm nặng bao gồm cả mụn bọc không nhân.
Một số tác dụng phụ của isotretinoin là làm cho da bị khô, gây rụng tóc, mỏng tóc và tăng tính nhạy cảm của da dưới ánh nắng. Lưu ý là phụ nữ có thai hoặc có ý định mang thai không nên sử dụng isotretinoin. Đây là một loại thuốc kê đơn, cần được chỉ định và theo dõi điều trị bởi Bác sĩ Da liễu.
Thuốc kháng sinh: trong trường hợp mụn bọc do vi khuẩn P. acnes bùng phát, có thể sử dụng kháng sinh để điều trị. Tuy nhiên, sử dụng kháng sinh trong thời gian dài hoặc sử dụng kháng sinh không đúng liệu trình thường dẫn đến kháng thuốc, giảm hiệu quả điều trị.
Thuốc tránh thai: đối với trường hợp mụn bọc do nguyên nhân liên quan đến nội tiết tố, Bác sĩ có thể kê đơn thuốc tránh thai hàng ngày để điều chỉnh và cân bằng nồng độ hormone trong cơ thể. Lưu ý cần trao đổi kỹ với Bác sĩ trước khi bắt đầu liệu trình điều trị và dùng thuốc đúng thời gian được kê đơn.
Steroid dạng tiêm: tiêm steroid với dung dịch triamcinolone acetonide trực tiếp vào nốt mụn. Nhờ đặc tính kháng viêm của steroid, phương pháp này giúp mang lại hiệu quả nhanh chóng và hạn chế để lại sẹo.
Phương pháp điều trị với quang động trị liệu: đối với những tình trạng da nghiêm trọng như mụn bọc không nhân thì phương pháp điều trị bằng ánh sáng mang lại hiệu quả và ít để lại tác dụng không mong muốn hơn so với các loại thuốc uống, thuốc bôi.
Quang động trị liệu hoạt động dựa trên cơ chế phối hợp chất nhạy cảm ánh sáng và nguồn ánh sáng với các mức độ khác nhau. Các nguồn ánh sáng thường sử dụng để điều trị mụn trứng cá, mụn bọc thường là ánh sáng sinh học hay xung ánh sáng cực mạnh IPL.
Các nguồn ánh sáng khi chiếu vào chất nhạy cảm ánh sáng sẽ sinh ra oxy hoạt tính giúp tiêu diệt vi khuẩn P. acnes một cách hiệu quả, đồng thời điều hòa lại hoạt động của tuyến bã nhờn bằng cách gây tổn thương chọn lọc các tuyến này. Phương pháp quang động trị liệu không chỉ giúp làm giảm mà còn có hiệu quả trong việc ngăn ngừa mụn bọc quay trở lại.
Xem thêm các bài viết liên quan
Những điều lưu ý khi bị mụn bọc
Để ngăn ngừa và tránh tình trạng mụn bọc không nhân trở nên nghiêm trọng hơn, sau đây là một số điều cần lưu ý:
- Tránh rửa mặt quá nhiều lần: khi da tiết dầu cộng với tình trạng mụn bọc viêm gây đau nhức, đây là lúc da bị mất sự cân bằng vốn có của hàng rào bảo vệ da. Vì vậy, nên rửa mặt mỗi ngày 1-2 lần bằng một loại sữa rửa mặt dịu nhẹ, có độ pH phù hợp (khoảng 5,5) để tránh da bị kích ứng thêm.
- Chống nắng kỹ: đây là một nguyên tắc cực kì quan trọng trong mọi chu trình chăm sóc da. Đặc biệt, khi da đang có vấn đề, càng cần phải chú ý hơn đến việc chống nắng cho da. Ngoài sử dụng các loại kem chống nắng, nên kết hợp với việc sử dụng mũ rộng vành, khẩu trang, kính râm, áo khoác… khi đi dưới nắng.
- Vệ sinh tay và cọ trang điểm: vệ sinh tay sạch sẽ trước khi bôi mỹ phẩm hoặc các loại thuốc điều trị làm hạn chế tình trạng nhiễm trùng cho da, cùng như bảo quản các loại thuốc, mỹ phẩm tốt hơn. Các loại cọ, bông mút trang điểm cũng nên được vệ sinh đúng cách và để khô trước khi sử dụng.
Mụn bọc không nhân là một loại mụn tương đối khó điều trị, nhưng có thể được điều trị thành công nếu kiên trì và tuân thủ liệu trình điều trị. Do nguy cơ để lại sẹo rỗ cao, cần điều trị loại mụn này sớm với Bác sĩ Da liễu ngay khi xuất hiện. Bên cạnh phác đồ điều trị chuyên biệt cho mụn bọc không nhân, cũng cần lưu ý chế độ chăm sóc da để góp phần nâng cao hiệu quả điều trị.
Tài liệu tham khảo
- “American Journal of Clinical Dermatology”. Springer.com
- “Nodular Acne”. Healthgrades.com
- “What to Know About Nodules”. Healthline.com
- “Nodular Acne”. My.clevelandclinic.org
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
