Laser CO2 fractional có trị được sẹo rỗ lâu năm không?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, sẹo rỗ là một dạng tổn thương vĩnh viễn trên da sau quá trình da bị tổn thương nặng như mụn trứng cá hay bệnh thủy đậu, mà trong đó mụn trứng cá là nguyên nhân hàng đầu gây ra sẹo rỗ.

Mụn trứng cá khi không được điều trị đúng cách và kịp thời sẽ khiến các ổ viêm tại nốt mụn nghiêm trọng hơn, các nang lông liên tiếp bị vi khuẩn tấn công, làm đứt gãy các tế bào sợi collagen và elastin, phá hủy tế bào da, gây thiếu hụt cấu trúc da và hình thành sẹo rỗ.

Sẹo rỗ là dạng tổn thương vĩnh viễn trên da và khó có thể loại bỏ triệt để. Sẹo rỗ càng để lâu càng khó điều trị hơn vì các liên kết nối chân sẹo với lớp mô xơ cứng dưới da càng bền chặt, cấu trúc chân sẹo trở nên ổn định hơn.

Hiện nay, laser tái tạo là phương pháp trị sẹo đang được các Bác sĩ Da liễu áp dụng phổ biến nhất. Trong đó, công nghệ laser CO2 fractional được đánh giá là một trong những phương pháp trị sẹo rỗ hiệu quả nhất. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin về hiệu quả điều trị của laser CO2 fractional trong việc điều trị sẹo rỗ lâu năm.

Phân loại sẹo rỗ

Theo bài báo “Practical Evaluation and Management of Atrophic Acne Scars” được đăng tải trên The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology (JCAD), có 2 cách phân loại sẹo rỗ: phân loại sẹo rỗ dựa trên hình thái sẹo (sẹo đáy nhọn, sẹo đáy tròn và sẹo đáy vuông) và phân loại sẹo rỗ theo mức độ tổn thương trên bề mặt da (dát, nhẹ, trung bình, nặng).

Phân loại sẹo theo hình thái

Sẹo đáy nhọn (ice pick scars): có dạng lỗ sâu, hẹp, giống như có vật nhọn đâm mạnh vào da. Sẹo có đường kính không quá 2 mm và sâu hơn 0.5 mm, sẹo đáy nhọn dễ bị nhầm lẫn với tình trạng lỗ chân lông to. Nguyên nhân hình thành nên sẹo đáy nhọn là do tổn thương sâu của hệ thống collagen ở vùng trung bì hoặc mụn trứng cá viêm nhiễm bị vỡ do nặn mụn sai cách.

Sẹo đáy tròn (rolling scars): sẹo lõm xuống theo dạng hố tròn và tương đối sâu, giống như những vết thương lượn sóng. Nguyên nhân hình thành sẹo đáy tròn do tình trạng các tế bào tại vị trí mụn viêm bị hoại tử (khi thời gian điều trị mụn kéo dài) mà không có tế bào mới thay thế, hậu quả là da lõm xuống và tạo thành mô sẹo, tình trạng sẹo có thể nặng hơn do tuổi tác.

Sẹo đáy vuông (boxcar scars): sẹo hố lõm, có chân vuông, có góc cạnh thẳng đứng, sẹo có thể nông (0.1-0.5 mm) hoặc sâu (≥0.5 mm) và kích thước khác nhau từ 1.5 đến 4 mm. Sự thiếu hụt collagen liên kết da khi da tổn thương, thuỷ đậu hoặc mụn trứng cá viêm nhiễm bị vỡ là những nguyên nhân hình thành nên sẹo đáy vuông.

Phân loại sẹo theo mức độ tổn thương trên bề mặt da

Năm 2006, Goodman và Baron đã đề xuất hệ thống phân loại sẹo mụn theo 4 mức độ tùy theo độ nặng của sẹo: độ I là tổn thương dạng dát (bao gồm sẹo đỏ da, tăng hoặc giảm sắc tố); độ II, III, và IV lần lượt là sẹo lõm hoặc sẹo phì đại nhẹ, trung bình và nặng.

Bằng chứng trên lâm sàng của laser CO2 fractional trong việc trị sẹo rỗ

Trị sẹo bằng công nghệ laser là phương pháp sử dụng ánh sáng laser có tần số thích hợp nhằm xóa mờ sẹo tại các bất kỳ vùng da nào trên cơ thể. Laser trong thẩm mỹ da liễu được chia thành laser xâm lấn (ablative) và laser không xâm lấn (nonablative), trong đó laser xâm lấn được chứng minh là có hiệu quả cao hơn rất nhiều so với laser không xâm lấn trong tái tạo bề mặt da, đặc biệt là cải thiện tình trạng sẹo rỗ của da.

Laser CO2 fractional (phân đoạn) thuộc nhóm laser xâm lấn, hoạt động bằng cách tạo ra các chùm tia laser với bước sóng cực đại 10.600 nm tách rời nhau, dẫn đến sự hình thành các vùng vi nhiệt dọc microthermal zones (MTZ) trên da. MTZ là các vùng có độ sâu 1,5 mm, chiều rộng 100–400 μm và có 6.400 phần tử (particle) trên mỗi cm vuông, được phân tách bằng các vùng da khỏe mạnh, không bị xâm lấn với lớp biểu bì còn nguyên vẹn.

Chính những khu vực không bị bóc tách này sẽ giúp da được tái tạo nhanh chóng, đồng thời giảm thiểu tối đa khả năng xuất hiện tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc kéo dài so với các thế hệ laser không phân đoạn trước đây. Ưu điểm của công nghệ laser fractional CO2 phải kể đến chính là: tính chính xác cao, không tổn thương, không chảy máu, ít tác dụng phụ.

Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2015 tại bệnh viện Acibadem Sistina của tác giả Andrej Petrov và cộng sự. Nghiên cứu được thực hiện trên 40 bệnh nhân trong độ tuổi từ 18-42 với thời gian bị sẹo rỗ trung bình là 12 năm. Trong đó ghi nhận 50% trường hợp đã từng bị mụn trứng cá nặng bao gồm mụn mủ viêm (pustules), mụn bọc (nodules), mụn nang (cysts) và phần còn lại từng bị mụn sẩn viêm (papules) với thời gian bị mụn trung bình là 4 năm ở nam và 9 năm ở nữ.

Việc điều trị được thực hiện bằng các phác đồ khác nhau tùy thuộc vào loại tổn thương và độ sâu của sẹo rỗ. Bệnh nhân được điều trị bằng eCO2 (eCO2 laser là thế hệ mới nhất của laser CO2 phân đoạn, với công nghệ phân đoạn kết hợp và hiệu ứng xâm lấn sâu của laser CO2) có kích thước tia (beam size) là 120 and 300 nm.

Độ an toàn và hiệu quả của phương pháp điều trị được đánh giá bằng bảng câu hỏi về các tác dụng phụ của liệu pháp (đau, đỏ, mức sắc tố), thang đo mức độ hài lòng và so sánh hình ảnh trước và sau khi điều trị.

Kết quả điều trị được tóm tắt qua số điểm trung bình trước và sau khi trị sẹo rỗ (trên thang đo mức độ sẹo từ 1-5) và số lần điều trị trung bình. Trong đó, 18 bệnh nhân bị sẹo đáy nhọn (ice pick scars) có số điểm trước điều trị là 3.46 và sau điều trị là 1.86 sau trung bình 3 lần trị liệu. 8 bệnh nhân bị sẹo đáy tròn (rolling scars) có số điểm trước điều trị là 4.1 và sau điều trị là 2.37 sau 4-5 lần trị liệu. 7 bệnh nhân bị sẹo đáy vuông (boxcar scars) có số điểm trước điều trị là 3.5 và sau điều trị là 1.9 sau 3-4 lần trị liệu.

Tóm lại, nghiên cứu cho thấy laser CO2 fractional cho hiệu quả điều trị nhanh chóng. Tùy thuộc vào tình trạng sẹo, bệnh nhân có thể thực hiện lên đến 6 lần điều trị, và ngay cả khi vết sẹo không biến mất hoàn toàn thì tình trạng sẹo vẫn giảm đáng kể.

Thống kê theo nghiên cứu, có 35% trường hợp sẹo rỗ cải thiện hoàn toàn, 40% trường hợp sẹo rỗ giảm đáng kể với mức độ giảm hơn 50%. Theo một số nghiên cứu khác, laser CO2 fractional cho thấy đây là phương pháp lý tưởng để điều trị sẹo độ 3 (mức độ vừa) do mụn trứng cá; sẹo đáy tròn và sẹo đáy vuông (nông và sâu) cho hiệu quả điều trị cao hơn sẹo đáy nhọn khi sử dụng laser CO2 fractional.

Ngoài ra, theo nghiên cứu của Elliot Weiss và các cộng sự vào năm 2010 trên việc ứng dụng điều trị sẹo rỗ bằng laser CO2 fractional, trong số 30 đối tượng tham gia nghiên cứu, có 2 đối tượng bị sẹo rỗ bên má phải, trong đó bệnh nhân thứ nhất (BN1) có thời gian bị sẹo rỗ trong vòng 19 năm và bệnh nhân thứ hai (BN2) bị sẹo rỗ hơn 6 tháng.

Nghiên cứu được tiến hành trong 6 tháng, trải qua 3 đợt điều trị sử dụng laser CO2 phân đoạn. Kết quả đều cho thấy tình trạng sẹo được cải thiện, ở BN1 mức độ sẹo rỗ cải thiện là 27.2% và BN2 là 44.1%, từ đó có thể thấy tầm quan trọng và lợi ích của việc điều trị sẹo rỗ sớm nhất có thể so với việc trì hoãn điều trị.

Thời điểm nào nên điều trị sẹo rỗ để có kết quả tốt nhất?

Sự hình thành sẹo rỗ là do lớp hạ bì bị tổn thương nặng, các chuỗi liên kết collagen và elastin bị đứt gãy và thiếu hụt, dẫn đến sự thay đổi của cấu trúc da, tạo thành sẹo rỗ trên bề mặt da.

Theo nghiên cứu Gerald O’Daniel được thực hiện vào năm 2011, quá trình điều trị sẹo rỗ phụ thuộc rất nhiều vào khả năng tăng sinh, tái tạo collagen và elastin, điều này có nghĩa rằng sẹo rỗ sẽ khó điều trị hơn ở làn da lão hoá (độ tuổi trên 40), do khả năng tăng sinh collagen giảm, thời gian trị liệu lâu và mức độ phục hồi thấp. Vì vậy, thời điểm trị sẹo rỗ có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả điều trị.

Bác sĩ Da Liễu Geeta Shah đã gợi ý thời điểm phù hợp để điều trị sẹo rỗ qua bài đăng “6 Ways to Say Goodbye to Scars” được đăng trên Washingtonian. Nếu trường hợp vết sẹo là di chứng sau phẫu thuật, phương pháp laser có thể được sử dụng sau vài tuần khi đã cắt bỏ vết khâu hoặc khi vết sẹo đã lành hẳn. Đối với tình trạng bị sẹo do mụn, việc điều trị được bắt đầu ngay khi tình trạng mụn được kiểm soát.

Bảng giá dịch vụ laser fractional với eCO2 plus tại Phòng khám Doctor Acnes

Tóm lại, sẹo rỗ thường là kết quả của mụn trứng cá hoặc thủy đậu nặng, chỉ tình trạng vùng da bị lõm vào trong với nhiều hình dáng, kích thước khác nhau. Nhiều phương pháp đang được sử dụng trong điều trị sẹo rỗ, trong đó, laser CO2 fractional – loại laser bóc tách đang là lựa chọn điều trị sẹo rỗ hiệu quả và phổ biến nhất hiện nay.

Đã có nhiều công trình nghiên cứu chỉ ra rằng laser CO2 fractional giúp cải thiện được tình trạng sẹo rỗ kể cả sẹo rỗ lâu năm, tuy nhiên, thời gian bị sẹo rỗ càng lâu thì phần trăm sẹo cải thiện bằng laser CO2 fractional càng giảm. Có thể nói sẹo rỗ lâu năm không thể điều trị khỏi hoàn toàn.

Vì vậy, bắt đầu chữa trị sẹo rỗ trong thời gian sớm nhất, đồng thời tuân thủ theo chỉ định của Bác sĩ là những nguyên tắc vàng để đạt được hiệu quả cải thiện sẹo như mong đợi.

Tài liệu tham khảo

1. Fife D., “Practical evaluation and management of atrophic acne scars: tips for the general dermatologist”. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 2011 Aug; 4(8): 50–57

2. Goodman GJ, Baron JA., “The management of postacne scarring”. Dermatol Surg. 2007 Oct;33(10):1175-88

3. Petrov, A., & Pljakovska, V., “Fractional Carbon Dioxide Laser in Treatment of Acne Scars”. Open access Macedonian journal of medical sciences,  2016 Mar 15; 4(1): 38–42

4. Choudhary S, McLeod M, Meshkov L, Nouri K. “Lasers in the treatment of acne scars”. Expert Rev Dermatol. 2011;6(1):45–60

5. Imran Majid,Saher Imran. “Fractional CO2 Laser Resurfacing as Monotherapy in the Treatment of Atrophic Facial Acne Scars”. J. Cutaneous and Aesthetic Surgery. 2014 Apr-Jun; 7(2):87–92

6. Weiss ET, Chapas A, Brightman L, et al. “Successful Treatment of Atrophic Postoperative and Traumatic Scarring With Carbon Dioxide Ablative Fractional Resurfacing: Quantitative Volumetric Scar Improvement”. Arch Dermatol. 2010;146(2):133-140

7. O’Daniel T. G., “Multimodal management of atrophic acne scarring in the aging face”. Aesthetic plastic surgery, 2011; 35(6): 1143–1150

8. “6 Ways to Say Goodbye to Scars” .Washingtonian.com. 2016