Cách phục hồi da nhiễm corticoid sau khi dùng kem trộn

Trong những năm gần đây, lượng bệnh nhân tìm đến Doctor Acnes để phục hồi da nhiễm corticoid do dùng kem trộn ngày càng gia tăng. Dù đã có nhiều cảnh báo, nhưng những lời quảng cáo hấp dẫn về làn da trắng sáng, mịn màng vẫn khiến nhiều người rơi vào “bẫy làm đẹp” này. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết tác hại khi da nhiễm corticoid và hướng dẫn cách phục hồi đúng cách để lấy lại làn da khỏe mạnh.

Corticoid là gì? Vì sao corticoid được sử dụng trong da liễu?

Corticoid (hay corticosteroid) là một chất kháng viêm steroid, có tác dụng ức chế miễn dịch mạnh và hạn chế phân chia tế bào. Điều này ảnh hưởng đến việc tăng sinh tế bào và tổng hợp collagen.

Trong điều trị da liễu, corticoid đóng vai trò quan trọng và đã được FDA (Hoa Kỳ) chấp thuận sử dụng trong việc điều trị các tình trạng viêm và ngứa bao gồm:

• Viêm da dị ứng.
• Viêm da cơ địa.
• Bệnh chàm.
• Viêm da tiếp xúc.
• Các bệnh lý liên quan đến cơ chế miễn dịch.
• Tăng sinh (như bệnh vảy nến).

Corticoid có đến 7 loại, được chia thành 4 cấp độ là nhẹ, vừa, mạnh và siêu mạnh. Trong điều trị, Bác sĩ Da liễu thường kê toa loại corticoid hiệu lực nhẹ và chỉ định sử dụng trong thời gian ngắn, khoảng 1 hoặc 2 tuần, để hạn chế tối đa các tác dụng phụ.

Hướng dẫn điều trị của Học viện Da liễu Mỹ (American Academy of Dermatology) cũng khuyến cáo không sử dụng loại corticoid bôi ngoài có hiệu lực mạnh và siêu mạnh kéo dài hơn 3 tuần. Đồng thời, nhóm corticoid bôi ngoài loại nhẹ hoặc vừa cũng không nên sử dụng dài hơn 3 tháng để tránh các tác dụng phụ.

Tác hại của việc sử dụng kem trộn chứa corticoid

Corticoid thường bị lạm dụng trong kem trộn làm trắng da do khả năng tẩy trắng da cực mạnh, giúp da trắng nhanh chỉ sau vài ngày sử dụng. Ngoài ra, nhờ đặc tính kháng viêm mạnh, corticoid còn giúp giảm mụn tức thời, khiến người dùng lầm tưởng da được cải thiện rõ rệt.

Thực tế, tác dụng làm trắng của corticoid đến từ cơ chế ức chế miễn dịch và ức chế sản sinh hắc sắc tố (melanin), đồng thời giảm viêm nhanh chóng, giúp da trông đẹp hơn tạm thời.

Tuy nhiên, nếu sử dụng corticoid trong thời gian dài, da sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, mất khả năng tự bảo vệ và gặp phải các vấn đề sau:

• Da mỏng và yếu hơn: do corticoid gây ức chế tăng trưởng tế bào sừng, ức chế tổng hợp collagen và giảm lượng acid hyaluronic, vì thế dẫn đến teo da, làm da mỏng và yếu hơn.
• Xuất hiện gân máu nổi lên trên da: điều này là do sự kích thích giải phóng nitric oxide từ các tế bào nội mô mạch máu dẫn đến giãn nở mao mạch một cách bất thường và các mạch máu nổi rõ lên da.

• Da ngứa ngáy và có cảm giác châm chích: tình trạng teo da gây ra cảm giác nóng rát và châm chích. Trong trường hợp này, việc tiếp tục sử dụng corticoid sẽ gây tác động co mạch và làm dịu lại vết bỏng, dẫn đến hiện tượng người dùng “nghiện corticoid” và không thể ngừng thuốc.
• Da bị sạm, nám, tàn nhang: corticoid có tác động ức chế việc sản sinh hắc sắc tố (melanin) giúp da sáng lên. Nếu không dùng corticoid nữa, da sẽ sản sinh hắc sắc tố nhiều và mạnh hơn theo “hiệu ứng dội ngược” gây sạm, nám sâu trong da tại vị trí bôi corticoid. Thêm vào đó, khi hàng rào bảo vệ da bị ức chế, da sẽ dễ bị tổn thương bởi những tác nhân bên ngoài như nấm, ký sinh trùng, đồng thời dễ bị sạm, nám dưới tác động của tia UV.

• Viêm da và phát ban mụn trứng cá: lạm dụng corticoid có thể làm suy thoái biểu mô nang lông và tăng nồng độ acid béo tự do trên bề mặt da. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển dẫn đến tình trạng viêm da, viêm nang lông và hình thành mụn trứng cá.

Cách nhận biết kem trộn

Kem trộn là loại kem được trộn từ nhiều loại thuốc, hóa chất khác nhau với tỷ lệ ước chừng, không được kiểm định về chất lượng và tính an toàn. Đặc biệt, trong kem trộn luôn chứa thành phần corticoid – thủ phạm gây phá hủy làn da nếu sử dụng lâu dài.

Một số đặc điểm được liệt kê sau đây sẽ giúp nhận biết kem trộn một cách chuẩn xác nhất giữa thị trường mỹ phẩm “vàng thau lẫn lộn” này:

• Nguồn gốc, xuất xứ: không có thông tin rõ ràng về nhà sản xuất, không có giấy tờ kiểm định an toàn.
• Bao bì: thường đơn giản, thiết kế sơ sài, nhiều màu sắc bắt mắt nhưng không ghi đầy đủ thành phần hoặc chỉ liệt kê chung chung các công dụng như “trị mụn, trị nám, làm trắng da nhanh chóng”.
• Chất kem và mùi: kem có màu vàng hoặc hơi đục, thường ở dạng kem đặc, khi ngửi có thể có mùi chua hoặc hắc nhẹ.
• Hiệu quả quá nhanh: chỉ sau vài ngày sử dụng, da có thể trắng bật tông, căng mịn thấy rõ, mụn, nám giảm nhanh chóng. Tuy nhiên, đây là kết quả tạm thời do tác dụng ức chế của corticoid. Khi ngừng sử dụng, da dễ bùng phát mụn, đỏ rát, kích ứng nặng hơn. Ngược lại, các sản phẩm chính hãng, uy tín, với thành phần rõ ràng, đã qua kiểm định an toàn, thường mang lại hiệu quả chậm hơn. Cần ít nhất 4 – 6 tuần, thậm chí lâu hơn, mới thấy rõ sự cải thiện trên da.

Hiện nay, một số kem trộn đã được “ngụy trang” bằng bao bì sang trọng, giống với các thương hiệu cao cấp. Vì vậy, trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào, cần kiểm tra kỹ nguồn gốc, thành phần và lựa chọn dược mỹ phẩm từ thương hiệu uy tín, đã được kiểm định an toàn.

Kem trộn thường có bao bì thô sơ, không nguồn gốc xuất xứ rõ ràng

Cách phục hồi da nhiễm corticoid do kem trộn theo từng cấp độ

Phục hồi làn da nhiễm corticoid sau khi dùng kem trộn là một quá trình khó khăn, đặc biệt trong giai đoạn đầu khi da phải “cai nghiện” corticoid. Tùy vào mức độ tổn thương, phương pháp điều trị sẽ khác nhau để đảm bảo hiệu quả phục hồi tốt nhất:

Trường hợp nhiễm corticoid nhẹ (da mỏng yếu nhưng chưa tổn thương nặng)

Trường hợp mới sử dụng corticoid trong thời gian ngắn từ 2 – 3 tháng, da bắt đầu mỏng yếu nhưng chưa bị bùng phát mụn viêm nhiều có thể áp dụng phác đồ tự phục hồi da tại nhà theo 3 bước sau:

Bước 1: cai corticoid từ từ, tránh ngừng đột ngột

Corticoid gây phụ thuộc lên da, nếu dừng đột ngột có thể khiến da “sốc”, phản ứng bằng cách đỏ rát, ngứa, nổi mụn. Do đó, cần giảm liều dần dần:

• Tuần 1 – 2: giảm tần suất bôi corticoid từ mỗi ngày xuống cách ngày.
• Tuần 3 – 4: giảm tiếp xuống 2 lần/tuần.
• Tuần 5 – 6: chỉ bôi 1 lần/tuần, sau đó ngưng hẳn.

Lưu ý khi giảm liều corticoid, da có thể bị châm chích, đỏ rát nhẹ. Hãy kiên trì giảm dần tần suất sử dụng và ngưng hoàn toàn nếu có thể chịu đựng được. Nếu triệu chứng khó chịu quá mức, nên thăm khám Bác sĩ Da liễu để được kê đơn thuốc kháng viêm hoặc giảm ngứa phù hợp.

Bước 2: làm sạch da và phục hồi da nhẹ nhàng

Trong quá trình phục hồi da nhiễm corticoid, cần làm sạch da nhẹ nhàng bằng các sản phẩm dưỡng ẩm, cấp ẩm, phục hồi và bảo vệ da bằng kem chống nắng.

• Sữa rửa mặt: chọn các sản phẩm dạng gel dành cho da nhạy cảm, ít bọt để tránh làm khô da.
• Dưỡng ẩm: chọn sản phẩm chứa các thành phần phục hồi da như rau má, peptide, ceramide giúp củng cố lại hàng rào bảo vệ da, góp phần giảm tình trạng viêm nhiễm.
• Kem chống nắng: nên dùng kem chống nắng thuần vật lý, SPF khoảng 30 để bảo vệ da. Tránh sử dụng kem chống nắng có SPF quá cao, vì các loại này có thể gây bít tắc lỗ chân lông, làm da nổi mụn nhiều hơn.

Bước 3: điều trị mụn trong giai đoạn giảm liều corticoid

Trong giai đoạn giảm liều corticoid, cần điều trị mụn phù hợp với tình trạng da:

• Trường hợp nổi mụn viêm: chấm mụn bằng benzoyl peroxide hoặc kháng sinh dạng bôi.
• Trường hợp nổi mụn ẩn, mụn li ti: sử dụng adapalene bôi nhẹ nhàng lên da để tiêu nhân mụn và làm thông thoáng lỗ chân lông, giúp làn da được phục hồi.

Trường hợp nhiễm corticoid nặng (da bị mỏng, yếu, phát ban mụn trứng cá)

Nếu ngừng corticoid đột ngột, triệu chứng trên da có thể bùng phát nặng hơn, gây đỏ rát, ngứa ngáy, nổi mụn viêm dày đặc. Trong trường hợp này, cần đi khám ngay với Bác sĩ Da liễu để được kê đơn thuốc kiểm soát tình trạng da và hỗ trợ quá trình cai corticoid.

Ngoài ra, khi bôi corticoid thường xuyên, môi trường vi sinh vật trên da bị thay đổi, tạo điều kiện cho vi nấm và ký sinh trùng gây bệnh phát triển, khiến da dễ bị nhiễm Demodex hoặc nấm. Do đó, người nhiễm corticoid nặng có thể cần làm xét nghiệm vi sinh da để loại trừ các bệnh lý viêm nhiễm kèm theo.

Xem thêm các bài viết liên quan

Các lưu ý quan trọng trong quá trình phục hồi da nhiễm corticoid

Cần phải cực kỳ kiên trì trong quá trình tái tạo lại làn da nhiễm corticoid. Để làn da được phục hồi an toàn và hiệu quả, hãy ghi nhớ một số lưu ý sau:

• Không nên sử dụng các sản phẩm tẩy tế bào chết hoặc máy rửa mặt

Khi nhiễm corticoid, da bị teo, mỏng và yếu nên những tác động vật lý mạnh như tẩy tế bào chết hoặc dùng máy rửa mặt có thể làm tổn thương da. 

• Không sử dụng các loại sản phẩm đặc trị (treatment) quá mạnh

Các sản phẩm đặc trị mạnh như AHA, BHA với tác động tẩy da, lột da, bong tróc lớp biểu bì trên da có thể làm trầm trọng hơn các tổn thương trên làn da nhiễm corticoid vốn đã rất mỏng, yếu. 

• Kiên trì trong quá trình chăm sóc

Rất nhiều trường hợp điều trị corticoid thất bại và quay trở lại sử dụng corticoid vì không chịu đựng được các cảm giác châm chích, ngứa, rát trên da khi giảm liều hoặc ngưng dùng corticoid. Hãy tiếp tục kiên trì trong giai đoạn này vì làn da cần thời gian để bình thường hóa và phục hồi. 

Nếu quay trở lại thoa các sản phẩm chứa corticoid, cảm giác châm chích và bỏng rát sẽ dịu lại do tác động co mạch của thuốc. Tuy nhiên, điều này dần dần sẽ phá hủy làn da, làm da đen sạm, mỏng yếu dần, gây giãn mao mạch và gây ra các bệnh lý về da.

Thông thường, việc phục hồi da nhiễm corticoid sẽ kéo dài khoảng 6 – 12 tháng, có trường hợp kéo dài đến vài năm. Trong suốt thời gian đó, có thể thăm khám định kỳ với Bác sĩ Da liễu tại các Bệnh viện hoặc các Phòng khám chuyên khoa Da liễu để được đánh giá về mức độ phục hồi của da trong quá trình phục hồi da.

Nên phục hồi da nhiễm corticoid ở đâu uy tín và hiệu quả?

Phục hồi da nhiễm corticoid là một quá trình đòi hỏi chuyên môn cao và sự theo dõi sát sao của Bác sĩ Da liễu. Tại Phòng khám Da liễu Doctor Acnes, chúng tôi thấu hiểu những khó khăn mà người bị nhiễm corticoid phải đối mặt và cam kết mang đến giải pháp điều trị tối ưu, giúp làn da phục hồi khỏe mạnh.

Với đội ngũ Bác sĩ Da liễu giàu kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu, Doctor Acnes đã tiếp nhận và điều trị thành công hàng ngàn trường hợp nhiễm corticoid từ nhẹ đến nặng.

Tại đây, mỗi khách hàng được xây dựng phác đồ cá nhân hóa dựa trên tình trạng da cụ thể, kết hợp với công nghệ điều trị tiên tiến và quy trình chuẩn y khoa, giúp làn da phục hồi khỏe mạnh, hạn chế rủi ro và cải thiện lâu dài.

Bảng giá dịch vụ phục hồi da nhiễm corticoid tại Phòng khám Doctor Acnes

Phương pháp	Giá	Giá HSSV
⭐Mesotheraphy phục hồi da nhiễm corticoid (thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu)	2.000.000	1.900.000
⭐Liệu trình phục hồi da nhiễm corticoid	1.000.000	900.000
⭐Liệu trình phục hồi da nhiễm corticoid chuyên sâu	1.300.000	1.200.000

Tóm lại, corticoid trong kem trộn có thể gây hại nghiêm trọng cho làn da về lâu dài. Việc phục hồi da nhiễm corticoid cần thực hiện đúng cách, tùy vào mức độ tổn thương. Nếu nghi ngờ da mình đang gặp phải tình trạng này và cần thêm tư vấn, hãy liên hệ Phòng khám Da liễu Doctor Acnes ngay hôm nay để được Bác sĩ Da liễu tư vấn và hướng dẫn phác đồ phục hồi khoa học, an toàn giúp làn da lấy lại sức sống khỏe mạnh.

Tài liệu tham khảo

1. Thiele, J. J., et al. “Vitamin E in human skin: organ-specific physiology and considerations for its use in dermatology“. Molecular aspects of medicine. 28(5-6), 646-667
2. Decker A, Graber EM. “Over-the-counter Acne Treatments: A Review“. J Clin Aesthet Dermatol. 2012 May;5(5):32-40
3. Kragballe K. “Topical corticosteroids: mechanisms of action“. Acta Derm Venereol Suppl (Stockh). 1989;151:7-10; discussion 47-52
4. Gabros, Sarah, Trevor A. Nessel, and Patrick M. Zito. “Topical corticosteroids“. (2018)
5. Drake LA, Dinehart SM, et al. “Guidelines of care for the use of topical glucocorticosteroids. American Academy of Dermatology“. J Am Acad Dermatol. 1996 Oct;35(4):615-9. doi: 10.1016/s0190-9622(96)90690-8
6. Dey VK. “Misuse of topical corticosteroids: A clinical study of adverse effects“. Indian Dermatol Online J. 2014 Oct;5(4):436-40. doi: 10.4103/2229-5178.142486
7. Hengge UR, Ruzicka T, et al. “Adverse effects of topical glucocorticosteroids“. J Am Acad Dermatol. 2006 Jan;54(1):1-15; quiz 16-8. doi: 10.1016/j.jaad.2005.01.010