Thâm mụn là tình trạng mà chắc hẳn ai bị mụn cũng từng trải qua. Những dấu thâm li ti, nhiều kích thước, nhiều màu, từ đỏ, tím, thậm chí là đen nguyên một vùng, làm giảm độ sáng của da, gây ảnh hưởng nghiêm trọng về độ thẩm mỹ, khiến mọi người cảm thấy vô cùng tự ti về gương mặt của mình. Vậy bản chất của thâm mụn là gì? Nguyên nhân của thâm mụn là từ đâu và làm thế nào để điều trị thâm mụn hiệu quả ngay tại nhà? Tất cả sẽ được Bác sĩ da liễu tại Phòng khám Doctor Acnes giải đáp ngay sau đây.

Thâm mụn là gì?

Thâm mụn (post inflammatory hyperpigmentation) là kết quả của việc sắc tố melanin tiết ra quá nhiều và phân tán không đồng đều sau quá trình viêm và tổn thương da do mụn. Trong một vài trường hợp, khi mụn đã chữa lành hoàn toàn, dấu thâm vẫn có thể tồn tại trên da trên một khoảng thời gian dài.

Thâm mụn không làm tổn thương da, không phải là vết sẹo rỗ hay sẹo lồi trên da nhưng vẫn làm mất thẩm mỹ da. Tình trạng thâm mụn có thể xảy ra ở bất kỳ đâu trên cơ thể, từ mặt, hàm, cổ đến lưng.

Hầu hết những người bị mụn đều để lại thâm ở một mức độ nhất định. Mụn càng bị viêm nhiều thì thâm càng lớn và sẫm màu hơn. Ngoài ra, tự ý gỡ hoặc nặn mụn có thể làm tăng mức độ tổn thương da, từ đó vết thâm càng đậm màu hơn. Nếu không điều trị, vết thâm mụn có thể mất hàng tháng thậm chí cả năm để biến mất, thậm chí một số vết thâm mụn có thể chuyển thành vết tăng sắc tố vĩnh viễn như tàn nhan.

Thâm mụn - Doctor Acnes — Tình trạng thâm đỏ do tăng sắc tố sau mụn

Một số loại thâm mụn thường thấy

Có 2 loại thâm mụn thường thấy là thâm đỏ và thâm đen.

Thâm đỏ (PIE – Post Inflammatory Erythema) là những nốt đỏ, hồng và tím còn sót lại sau mụn. Tình trạng này thường gặp ở những người có làn da dầu hoặc da nhạy cảm, khiến cho da mặt không đều màu, gây cảm giác sưng tấy khó chịu.

Thâm mụn tại nhà - Doctor Acnes — Tình trạng thâm đỏ hay thâm đen do tăng sắc tố sau mụn

Thâm đen (PIH – Post Inflammatory Hyperpigmentation) là những nốt màu đen nâu hình thành ở những vùng da bị tổn thương do mụn để lại. Thâm đen thường ở trên da một khoảng thời gian dài, không gây ngứa hay đau rát, nhưng ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Cách điều trị thâm mụn tại nhà

Có một sự thật là trong đa số các trường hợp thì thâm mụn sẽ mờ dần theo thời gian, tuy nhiên quá trình đó tốn rất nhiều thời gian, có thể vài tuần thậm chí tận vài tháng thậm chí cả năm tùy thuộc vào độ nặng nhẹ và tình trạng của da nên không phải ai cũng đủ kiên nhẫn để đợi những nốt thâm xấu xí đó phai màu. Hiện nay đã có vô số cách để làm giảm thâm mụn, và hôm nay, Doctor Acnes sẽ gợi ý cho các bạn một vài phương pháp điều trị thâm mụn có thể tham khảo và thực hiện ngay tại nhà.

Các hợp chất hóa học

Sử dụng dược mỹ phẩm bôi thoa và viên uống luôn là lựa chọn hàng đầu trong điều trị thâm tại nhà. Phương pháp này thường không mất quá nhiều thời gian trong việc điều trị, nhưng cần một kiến thức đủ rộng để hiểu rõ, tránh những phản ứng phụ không mong muốn. Hãy cùng tìm hiểu một vài hoạt chất có thể sử dụng dễ dàng tại nhà để điều trị thâm.

Hydroquinone (HQ)

Đối với nhiều làn da đã quá bất lực trong việc điều trị thâm thì hydroquinone thật sự là “trùm cuối” với khả năng làm trắng và chữa thâm nám tuyệt vời. HQ là một phenol có tác dụng ức chế tyrosinase, ngăn chặn sự chuyển đổi dihydroxyphenylalanin (DOPA) thành melanin. Việc ức chế và kiểm soát sự tạo thành melanin giúp làn da sáng hơn, làm giảm những nốt thâm do mụn gây ra. Vì vậy HQ được sử dụng trong các sản phẩm làm sáng da ở nhiều hãng mỹ phẩm.

Thời gian tối thiểu để HQ bắt đầu có hiệu quả là khoảng 3-4 tuần – ngắn hơn rất nhiều so với những hợp chất khác – và mất vài tháng để phát huy hiệu quả tối đa. Tuy nhiên, cần lưu ý những tác dụng phụ khi sử dụng HQ như mất sắc tố da hoặc ung thư da khi sử dụng quá liều. Vì vậy, cần có sự hướng dẫn của Bác sĩ Da liễu khi sử dụng hợp chất này để tránh các tác dụng không mong muốn và đạt được hiệu quả tốt nhất.

Các sản phẩm chứa HQ thường có giá thành khá cao. Một vài hãng mỹ phẩm có HQ tốt trên thị trường như Obagi, The Perfect C…

Vitamin C

Sẽ thật sự thiếu sót khi nhắc tới trị thâm mà bỏ qua vitamin C. Rất nhiều bài nguyên cứu đã chỉ ra rằng, vitamin C là một sự lựa chọn an toàn và hiệu quả cho việc điều trị sắc tố da. Ở các dạng như acid ascorbic hay acid citric, vitamin C vừa giúp sáng da vừa thúc đẩy quá trình sản sinh collagen tại da.

Ca lâm sàng thâm mụn - Doctor Acnes — Trường hợp thâm mụn cải thiện sau điều trị tại Phòng khám Da liễu Doctor Acnes

Có thể bổ sung vitamin C từ nhiều nguồn khác nhau như qua các loại thực phẩm, viêm uống hay mỹ phẩm bôi thoa. Các loại mỹ phẩm chứa tinh chất vitamin C giúp kích thích tái tạo collagen cho những vùng da bị thương tổn, trị thâm, ngăn ngừa hình thành đốm nâu và tàn nhan do melanin tạo ra. Serum, kem dưỡng chứa vitamin C nên được sử dụng vào buổi sáng và dùng kèm với kem chống nắng. Cần lưu ý, vitamin C rất dễ bị oxy hóa nên cần phải bảo quản nơi mát, tránh xa ánh sáng mặt trời.

Một số sản phẩm vitamin C tốt trên thị trường như The Perfect, Paula Choice, Skinceuticals, Obagi…

Arbutin

Arbutin là một hoạt chất có cấu trúc giống hydroquinone (HQ) nhưng có thêm một nhóm glucose trong phân tử. Đây là hợp chất làm sáng da, giảm sắc tố da được sử dụng rộng rãi ở trên thế giới. Arbutin được chiết suất từ nhiều loại thực vật khác nhau, nhưng chủ yếu là cây Bearberry. Giống như cơ chế hoạt động của HQ, arbutin có tác dụng ức chế enzyme tyrosinase trong quá trình tạo ra melanin, từ đó làm giảm sự gia tăng sắc tố trên da.

Arbutin không ảnh hưởng đến quá trình biệt hóa của các tế bào sắc tố mà chỉ ức chế sự hình thành sắc tố bằng cách giảm biểu hiện tyrosinase nên có thể sử dụng thường xuyên mà không bị tác dụng phụ không mong muốn như HQ, vì vậy được tin dùng rộng rãi. Một số sản phẩm chứa arbutin tốt trên thị trường như Obagi, SkinCeuticals…

Niacinamide (vitamin B3)

Niacinamide (Nia) là một dạng vitamin B3 được sử dụng trong hầu hết các sản phẩm dưỡng da bởi tính đa năng của nó khi vừa có khả năng trị mụn, giúp làm sáng da, kháng viêm, kiềm dầu, thông thoáng lỗ chân lông. Nia không phải là dưỡng chất có tác dụng trị thâm tốt và nhanh nhất, nhưng vẫn được tin dùng cho mọi làn da, ngay cả những làn da yếu và nhạy cảm nhất.

Sản phẩm trị thâm - Doctor Acnes — Một số sản phẩm chứa Niacinamide trên thị trường giúp giảm bài tiết melanin, ức chế tình trạng chuyển hóa sang keratinocytes gây thâm nám, từ đó giúp da giảm tình trạng thâm do mụn.

Niacinamide có thể giúp sáng da an toàn, không gây kích ứng. Nia giúp làm giảm bài tiết melanin, ức chế tình trạng chuyển hóa sang keratinocyte gây thâm nám, từ đó giúp da giảm tình trạng thâm do mụn.

Một số sản phẩm chứa arbutin tốt trên thị trường như SVR, Martiderm…

Retinoid

Retinoid là các dẫn xuất của vitamin A với vô vàng tác dụng thần kỳ cho làn da. Retinoid nổi tiếng trong việc điều trị mụn, chống lão hóa và hỗ trợ việc điều trị thâm thông qua khả năng tăng luân chuyển lớp sừng trên bề mặt da và lấy đi những tế bào xỉn màu. Đồng thời với tác dụng chống lão hóa, retinoid giúp làn da sáng và đều màu hơn.

Retinoid khá khó sử dụng nên cần sự hướng dẫn kỹ càng của Bác sĩ với liều lượng và tần suất sử dụng phù hợp. Một số sản phẩm renoids tốt trên thị trường như Obagi, Differin, Klenzit…

Acid azelaic

Acid azelaic là một loại acid dicarbonxylic, có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm, và chống sừng hóa nên được sử dụng nhiều trong các sản phẩm trị mụn. Bên cạnh đó, acid azelaic ức chế việc sản sinh melanin, làm mờ quá trình tạo nám và thâm mụn. Với khả năng tiêu sừng, dọn dẹp những vết sừng từ tế bào chết, giúp làn da trở nên thông thoáng và làm tăng độ sáng trên da. Vì vậy, acid azelaic là một sản phẩm trị thâm an toàn hiệu quả cho mọi làn da, ngay cả bà bầu và những làn da nhạy cảm nhất.

Các hợp chất hóa học trị thâm mụn - Doctor Acnes — Các hoạt chất hóa học điều trị thâm mụn tại nhà

Một số sản phẩm chứa acid azelaic phổ biến trên thị trường như Obagi, Paula Choice…

Viên uống làm sáng, trắng da

Bên cạnh sử dụng mỹ phẩm truyền thống để bôi trực tiếp lên da, viêm uống là một phương pháp vô cùng đơn giản để điều trị thâm tại nhà. Hiện nay trên thị trường có rất nhiều loại viêm uống vừa có tác dụng bảo vệ da trước các tia nắng mặt trời, vừa hạn chế tình trạng oxy hóa cũng như làm mờ các vết thâm. Có thể chọn các loại viêm uống chứa các thành phần như glutathione, leucotomos, vitamin C và L-cystine để làm giảm vết thâm.

Các loại viên uống thường có tác dụng rất nhanh, tuy nhiên cần lưu ý xem hợp chất mình sử dụng có tác dụng phụ hay không hay làm lượng bao nhiêu là phù hợp. Glutathione là một chất cực kỳ tốt trong điều trị thâm mụn, có thể uống với hàm lượng 1000-2000 ppm/ngày để làm sáng da mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào khác. Sau khi điều trị thâm xong thì có thể giảm hàm lượng xuống và sử dụng như một loại viên uống hằng ngày.

Giải pháp từ thiên nhiên

Vì không phải ai cũng có đủ điều kiện kinh tế để mua mỹ phẩm chứa các hoạt chất trị thâm nên việc sử dụng các dược liệu tự nhiên giúp tiết kiệm chi phí cũng là một sự lựa chọn tuyệt vời để trị thâm tại nhà. Tuy nhiên, phần lớn các dược liệu từ thiên nhiên cần một khoảng thời gian dài hơn, đòi hỏi sự kiên trì rất lớn của người sử dụng. Hãy cùng xem ở nhà, những sản phẩm nào có thể được sử dụng để trị thâm.

Nha đam (aloe vera)

Nha đam chắc hẳn không phải là cái tên quá bất ngờ khi nó xuất hiện ở hầu hết các sản phẩm về làm đẹp, đặc biệt cho làn da. Với phần gel chứa lượng lớn glycoprotein, nha đam không chỉ giúp chống viêm, làm dịu da, còn giúp cấp ẩm, khóa nước cho làn da. Ngoài ra, nha đam còn là một sản phẩm có công dụng tẩy tế bào chết, giúp làm da căng mịn sáng khỏe.

Bên cạnh những chức năng tuyệt vời kể trên, nha đam có thể sử dụng như một sản phẩm trị thâm hoàn toàn từ thiên nhiên. Bằng cách thoa trực tiếp phần gel lên nốt thâm, thâm mụn có thể mờ dần đi sau một khoảng thời gian. Một nghiên cứu của Sharique A.Ali đã chỉ ra rằng thành phần hoạt chất trong nha đam được gọi là aloesin hoặc aloin có khả năng làm giảm sắc tố trên da, từ đó giảm bớt vết thâm do mụn, nên hoàn toàn có thể tin dùng nha đam để trị thâm.

Giải pháp thiên nhiên cho thâm mụn - Doctor Acnes — Sữa chua, nha đam hay trà xanh là các giải pháp từ thiên nhiên hỗ trợ điều trị thâm mụn tại nhà

Trà xanh (green tea)

Trà xanh có vô vàn công dụng cho sức khỏe khi giúp duy trì tỉnh táo, giảm các bệnh như gan nhiễm mỡ, viêm loét dạ dày, ngăn ngừa các bệnh ung thư, hỗ trợ giảm cân. Đồng thời, trà xanh còn vô cùng tốt cho làn da, giúp chống các tia UV, chống lão hóa, chống viêm. Hoạt chất chính trong trà xanh là epigallocatechin-3-gallate (EGCG) có thể giúp thay đổi sắc tố da trong một số trường hợp.

EGCG là một chất chống oxy hóa giúp ngăn chặn quá trình hình thành sắc tố trong tế bào. Bản thân lá trà xanh cũng chứa acid gallic và acid ellagic có thể giúp làm sáng và cải thiện làn da. Với những ai muốn sử dụng hoạt chất này, hãy chườm túi trà xanh ướt lên vùng da bị thâm trong vài phút mỗi ngày, thâm mụn có thể giảm đáng kể đấy.

Sữa hoặc sữa chua

Sữa và sữa chua là những nguyên liệu có ở mọi gia đình và vô cùng tốt cho sức khoẻ. Chúng đều chứa acid lactic, một thành phần khá phổ biến trong các liệu pháp peel da hóa học. Một lượng nhỏ trong những thực phẩm này cũng có thể giúp làm tăng sắc tố da. Để trị thâm mụn tại nhà, hãy bôi sữa chua hoặc sữa trực tiếp lên vùng da bị thâm hoặc ngâm một miếng bông gòn trong sữa và bôi lên da.

Mọi người nên để sữa hoặc sữa chua ngấm trong vài phút, sau đó rửa lại vùng da đó thật sạch và thoa kem dưỡng ẩm. Lặp lại quá trình này ngày 2 lần có thể giúp cải thiện những đốm thâm mụn. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng chỉ sử dụng những sản phẩm không chứa đường và các chất tạo ngọt nhân tạo.

Một số lưu ý khi điều trị thâm mụn

Khi đã có trong tay đầy đủ các mỹ phẩm hay dược liệu cần có để trị thâm, cần chú ý một số điều như sau để việc điều trị đạt được hiệu quả tốt nhất:

Trị mụn trước, trị thâm sau

Nhiều người thường quá quan tâm đến việc trị thâm mà quên mất rằng da mình vẫn đang bị mụn, từ đó tình trạng mụn rồi thâm cứ diễn ra liên tục, không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, nên nhớ rằng, thâm là kết quả của những tổn thương do mụn, nên điều quan trọng là chăm sóc cho làn da khỏe mạnh, sạch mụn hoàn toàn trước, khi đó chúng ta mới tiến hành điều trị thâm. Một nền da khỏe còn giúp cho da hấp thụ các dưỡng chất trị thâm tốt hơn, từ đó kết quả điều trị hiệu quả hơn.

Che chắn và bảo vệ da

Bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời là một điều vô cùng quan trọng trong điều trị thâm. Mặc dù không phải là nguyên nhân trực tiếp gây ra thâm, nhưng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm tình trạng da, làm sẫm màu các mảng thâm và kéo dài thời gian để chúng mờ đi. Ngoài ra, mặt trời còn là tác nhân gây ra các dạng sắc tố khác như đốm đồi mồi, nám da.

Đây là lý do tại sao luôn nên chống nắng cẩn thận, hạn chế thời gian tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và tránh ra ngoài trong những giờ gay gắt nhất. Cần thiết nhất là phải lựa chọn được một loại kem chống nắng phù hợp, có chỉ số SPF cao, ít nhất là 30 để bảo vệ làn da của mình.

Bên cạnh sử dụng kem chống nắng, việc che chắn cơ thể cẩn thận khi ra ngoài, đặc biệt vào giờ cao điểm bằng cách sử dụng thêm mũ, khẩu trang, áo khoác… là vô cùng cần thiết. Càng che chắn làn da tốt, việc điều trị thâm sẽ đạt hiệu quả tốt hơn rất nhiều.

Dưỡng ẩm

Thoạt nghe qua việc dưỡng ẩm có vẻ không liên quan đến điều trị thâm cũng như khá nhiều người có tâm lý sợ dưỡng ẩm vì nghĩ rằng nó sẽ gây bít tắc da, nhưng thực tế là khi da không được cấp ẩm đầy đủ, tuyến bã nhờn thậm chí còn hoạt động mạnh hơn, tình trạng mụn càng dễ xảy ra, mà mụn chính là nguyên nhân của dẫn đến thâm mụn. Với tình trạng thâm mụn, sử dụng các serum, kem dưỡng ẩm có thành phần như B5, ceramide, rau má sẽ tạo dựng hàng rào bảo vệ da tốt hơn, giúp da nhanh mờ các vết thâm.

Không cạy, nặn mụn

Một thói quen xấu của rất nhiều người là khi thấy có nốt mụn mới xuất hiện thì lấy tay cạy để ra nhân mụn. Bàn tay không những chứa rất nhiều vi khuẩn có thể gây mụn viêm nặng hơn và việc cạy nặn mụn có thể làm tổn thương vùng mô, vết thương bị bầm. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây nên tình trạng thâm mụn, nên thói quen này cần loại bỏ nếu muốn bảo vệ làn da của mình.

Với những kiến thức về trị thâm tại nhà như trên từ Doctor Acnes, hy vọng đã mang lại những kiến thức cơ bản nhưng đầy đủ về thâm mụn và các phương pháp điều trị thâm phù hợp tại nhà. Điều quan trọng nhất khi trị thâm là kiên trì, không được nản lòng. Chúc các bạn thành công có được làn da đẹp. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bạn vui lòng liên hệ Phòng khám Da liễu Doctor Acnes để được tư vấn và điều trị trực tiếp với các Bác sĩ chuyên khoa Da liễu của Phòng khám chúng tôi.