Mụn là loại tổn thương da vô cùng phổ biến, đa hình đa dạng và có thể diễn tiến qua nhiều mức độ nghiêm trọng khác nhau. Sau khi tổn thương mụn đã lành, làn da có thể không lấy lại được vẻ hồng hào, trắng trẻo, khỏe mạnh ban đầu, mà vẫn còn những mảng sẫm màu, kéo dài dai dẳng. Hiện tượng này gọi là thâm mụn, là nguồn cơn của nhiều nỗi lo âu và sự mất tự tin. Vì vậy, việc điều trị tình trạng thâm mụn vẫn luôn là một chủ đề rất được quan tâm.

Trong số những phương thức được quảng bá có thể làm giảm thâm mụn, laser Nd:YAG thường được nhắc đến. Như vậy, laser Nd:YAG có bản chất là gì, và hiệu quả làm giảm thâm mụn của phương pháp này ra sao? Trong bài viết sau đây, Doctor Acnes sẽ cung cấp thông tin làm rõ điều này.

Laser Nd:YAG là gì?

Laser là một loại ánh sáng đặc biệt, không xuất hiện trong tự nhiên, khác với ánh sáng thông thường. Ánh sáng thông thường, ví dụ như ánh nắng mặt trời, bao gồm nhiều bước sóng khác nhau, còn laser là một nguồn sáng có bước sóng đồng đều, mức độ tập trung năng lượng rất cao, gọi là một chùm tia. Laser được chia thành các loại khác nhau dựa vào bản chất của nguồn phát và bao gồm một số đặc tính khác, như bước sóng của chùm tia, cách phát xạ liên tục (continuous) hay ngắt quãng (pulsed). Ngoài ra, laser cũng được chia thành laser không xâm lấn (non-ablation) và có xâm lấn (ablation).

Laser Nd:YAG là chùm tia được phát ra từ tinh thể neodymium-doped yttrium aluminium garnet, là một hợp chất bao gồm neodymium, yttrium, nhôm và oxy. Tinh thể này phát ra chùm tia liên tục với bước sóng 1064nm. Laser Nd:YAG 1064nm có khả năng xuyên sâu dao động trong khoảng 2mm đến 6mm, trung bình 4mm. Với mức độ xuyên sâu này, laser Nd:YAG có thể tiếp cận đến thương tổn ở mọi độ sâu trong làn da, đến tận hạ bì.

Ngoài ra, laser Nd:YAG thuộc nhóm laser không xâm lấn, cũng có thể được phát ở dạng Q-switched, là cách phát xạ ngắt quãng thành từng xung laser (pulse) với độ rộng xung cực ngắn, khoảng 5-15 nanosecond – mỗi nanosecond bằng một phần tỷ giây. Năng lượng laser được tập trung vào từng xung thay vì trải dài trong một chùm tia liên tục. Do đó, các thương tổn kích thước nhỏ trong da có thể nhận đủ năng lượng để đạt hiệu quả điều trị. Đồng thời hạn chế sự phát tán năng lượng không cần thiết vào mô xung quanh, qua đó giảm tác dụng không mong muốn. Đối với những thương tổn cực nhỏ, ví dụ như những hạt mực xăm, laser Nd:YAG có thể được phát dưới dạng pico laser, với độ rộng xung cực ngắn tính bằng picosecond.

Các ứng dụng của laser Nd:YAG

Laser Nd:YAG có nhiều công dụng, trong đó nổi bật là tác dụng trên các rối loạn về sắc tố (pigmentation), bao gồm nám da và thâm mụn. Tác dụng của laser Nd:YAG dựa trên hai cơ chế chính như sau:

Tác dụng nhiệt: năng lượng của chùm tia laser được hấp thụ có chọn lọc dựa theo bước sóng. Mỗi bước sóng sẽ có tác động tới một số loại cấu trúc nhất định trong da. Năng lượng laser sẽ được chuyển hóa thành nhiệt năng làm tiêu hủy cấu trúc hoặc phân tử mục tiêu mà ít gây ảnh hưởng đến mô xung quanh.
Kích thích tăng sinh collagen: thông qua nhiều cơ chế ở cấp độ phân tử, trong đó có sự tham gia của TGF beta-1 và nguyên bào sợi ở da, laser Nd:YAG có hiệu quả đảo ngược quá trình lão hóa da, và kích thích sự sản sinh collagen, một nhân tố quan trọng của mạng lưới chất nền, qua đó, làn da sẽ được trẻ hóa và căng mịn hơn.

Với những cơ chế này, laser Nd:YAG được ứng dụng trong nhiều liệu trình chăm sóc da với những mục đích khác nhau. Một số loại thương tổn mà laser Nd:YAG có thể điều trị được như sau:

Rối loạn sắc tố da: khi làn da trở nên sẫm màu, đó là do sự tích tụ của chất melanin trong da. Tác dụng nhiệt và quang cơ học (mechanical effect) của laser Nd:YAG ở dạng QS có thể phá hủy chất melanin, làm giảm sự tích tụ của chất này, qua đó điều trị các tình trạng nám da, đốm nâu, tàn nhang, và thâm sau mụn.
Trẻ hóa da: làn da tiếp xúc nhiều với tia UV trong ánh nắng mặt trời sẽ tăng nguy cơ bị lão hóa, biểu hiện với tình trạng da bị mất sự căng mịn, trở nên mỏng và khô hơn. Laser Nd:YAG ở cả hai dạng QS và xung dài đều có công dụng phục hồi mạng lưới chất nền và nguyên bào sợi bị hư tổn, qua đó làm trẻ hóa da.
Tổn thương mạch máu ở da: nhóm tổn thương này bao gồm tình trạng giãn các vi mạch nằm trong làn da (telangiectasia, spider vein…) và bướu máu nhỏ ở da (hemangioma). Với tác dụng nhiệt, laser Nd:YAG ở dạng xung dài với bước sóng 1064nm có thể tác động tới huyết sắc tố trong những tổn thương này, qua đó làm giảm kích thước hoặc tiêu biến tổn thương.
Triệt lông: năng lượng của laser Nd:YAG ở dạng xung dài với bước sóng 1064nm có đặc tính phù hợp để ức chế hoạt động của nang lông, qua đó đạt được hiệu quả triệt lông lâu dài.

Laser Nd:YAG trong điều trị thâm mụn

Thâm mụn về bản chất là tình trạng thâm da sau tổn thương viêm (post-inflammatory hyperpigmentation). Khi da bị mụn, đáp ứng viêm của cơ thể được kích hoạt với sự ứ đọng của chất bã nhờn và sự tăng sinh của vi khuẩn. Các chất trung gian gây viêm như IL-6, IL-8, TNF-ɑ… kích thích tăng sinh chất melanin, chất này sau đó tích tụ trong da làm vùng da đó trở nên sẫm màu.

Chùm tia laser có tác dụng nhiệt, gọi là tác dụng ly giải quang nhiệt chọn lọc (selective photothermolysis). Tác dụng này dựa trên cơ chế là mỗi loại phân tử sẽ hấp thụ tốt nhất năng lượng từ chùm tia trong khoảng bước sóng xác định, qua đó bị phá hủy khi năng lượng laser được hấp thụ chuyển hóa thành nhiệt năng. Bản chất chùm tia, bước sóng, cách chiếu tia, và cách chăm sóc da trước, trong, và sau khi chiếu tia được lựa chọn, thực hiện cẩn thận nhằm hạn chế ảnh hưởng của chùm tia đến các cấu trúc bình thường của làn da.

Bước sóng phù hợp nhất để phân tử melanin hấp thụ là trong khoảng 250-1200nm. Ngoài việc phụ thuộc vào bước sóng, hiệu quả điều trị còn phụ thuộc vào độ rộng xung (pulse width). Trong làn da bị thâm mụn, có tình trạng tăng sinh và tích tụ melanin thành những khối kích thước nhỏ và rất nhỏ, do vậy laser cần có độ rộng xung ngắn và cực ngắn, ở mức nanosecond và picosecond. Laser Q-Switched và picosecond Nd:YAG có thể đảm nhận được vai trò này. Riêng đối với laser pico Nd:YAG, thông qua cơ chế photoacoustic thay vì ly giải quang nhiệt chọn lọc, có thể đạt được hiệu quả phá vỡ melanin hoặc khối sắc tố kích thước rất nhỏ, qua đó làm giảm thâm da tối đa.

ca lâm sàng điều trị mụn — Ca lâm sàng điều trị thâm mụn thành công tại Doctor Acnes

Xem thêm các bài viết liên quan

Laser Erbium YAG là gì? Lợi ích đối với làn da

05
Th7

Vai trò của laser xung dài Nd:YAG 1064 nm trong điều trị mụn trứng cá

05
Th9

Lưu ý khi ứng dụng laser Nd:YAG trong điều trị thâm mụn

Để liệu trình điều trị thâm mụn bằng laser được hiệu quả và an toàn, có một số điểm cần lưu ý như sau:

Cẩn trọng khi chọn lựa cơ sở điều trị: laser vừa là một công cụ hữu hiệu, vừa có thể là tác nhân làm da bị tổn thương nhiều hơn. Cần phải lựa chọn trung tâm chăm sóc da uy tín, gặp Bác sĩ Da liễu giàu kinh nghiệm, điều trị bằng trang thiết bị đạt chuẩn CE và FDA để tránh các tác dụng không mong muốn của laser như thâm da, bầm da nơi chiếu tia.
Tránh ánh nắng mặt trời: ánh nắng mặt trời là tác nhân quan trọng làm da bị tổn thương. Vì vậy cần sử dụng các loại quần áo, mũ, ô, váy chống nắng và kem chống nắng SPF 50+ khi ra đường. Hạn chế ra đường khi nắng to, chỉ số UV cao.
Giữ ẩm và cấp ẩm cho da: trong giai đoạn thực hiện liệu trình điều trị thâm mụn bằng laser, bên cạnh uống đủ nước, nên sử dụng thêm kem dưỡng ẩm, giúp giữ độ ẩm cho da, thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da.
Cẩn trọng với vùng da nơi chiếu tia: sự đụng chạm và chà xát cũng có thể gây tổn thương da, nhất là với làn da nhạy cảm hơn bình thường sau khi chiếu tia laser. Do vậy, cần tránh đụng chạm mạnh, chà xát hay chèn ép vùng da này.
Chú ý khi dùng sản phẩm chăm sóc da: Để tạo điều kiện cho quá trình phục hồi, làn da cần được chăm sóc cả về phương diện sinh học – hóa học, bằng cách tránh những sản phẩm chăm sóc da có thành phần dễ gây kích ứng như alpha hydroxy acid, retinoid, cồn. Bác sĩ Da liễu sẽ hướng dẫn về các loại mỹ phẩm, sữa tắm phù hợp cho làn da trước, trong và sau quá trình điều trị.
Không tắm hồ bơi, xông hơi, tắm hơi: chất clo khử trùng nước hồ bơi và nhiệt độ quá cao khi xông hay tắm hơi đều là những tác nhân có thể gây kích ứng làn da.
Lối sống lành mạnh: vận động vừa sức, không hút thuốc và tránh các thức uống có cồn. Stress tâm lý và rượu bia, thuốc lá đều có khả năng gây tổn thương cơ thể, trong đó bao gồm cả làn da.

thăm khám bác sĩ — Thăm khám Bác sĩ Da liễu để được điều trị thâm mụn một cách an toàn và hiệu quả

Laser Nd:YAG là một phương pháp hữu hiệu để điều trị thâm mụn, cũng như một số vấn đề thẩm mỹ da khác. Việc điều trị thâm da bằng laser cần được thực hiện bởi Bác sĩ Da liễu, với hệ thống trang thiết bị đạt chuẩn, và việc chăm sóc da trước, trong, và sau liệu trình đúng cách. Nếu không đảm bảo những yếu tố này, laser có thể là con dao hai lưỡi gây tác dụng không mong muốn tới làn da.

Tài liệu tham khảo

“What Is a Laser?“. Space place
“What Skin Problems Can ND YAG Laser Help“. Beautybar Medispa
Kono T, Shek SY, Chan HH, Groff WF, Imagawa K, Akamatsu T. “Theoretical review of the treatment of pigmented lesions in Asian skin“. Laser Ther. 2016 Oct 1;25(3):179-184. doi: 10.5978/islsm.16-OR-13. PMID: 27853342; PMCID: PMC5108992
Al-Qarqaz F, Bodoor K, Baba A, Al-Yousef A, Muhaidat J, Alshiyab D. “Post-acne hyperpigmentation: Evaluation of risk factors and the use of artificial neural network as a predictive classifier“. Dermatol Reports. 2021 Oct 6;13(3):8223. doi: 10.4081/dr.2021.8223. PMID: 34880967; PMCID: PMC8611517
“Neodymium YAG laser treatment“. Dermnet

Laser Nd:YAG là gì? Lợi ích đối với làn da thâm mụn