Retinol là hoạt chất rất phổ biến trong chống lão hóa và điều trị mụn, tuy nhiên, một số người có thể xuất hiện tình trạng đẩy mụn khi mới bắt đầu sử dụng. Nguyên nhân của tình trạng này là do tác dụng của retinol giúp thúc đẩy sản sinh tế bào mới, đồng thời đẩy tế bào da chết và dầu lên bề mặt da gây tình trạng mụn. Hầu hết tình trạng đẩy mụn sẽ giảm dần sau vài tuần tuy nhiên cũng có trường hợp mụn xuất hiện ngày càng nhiều. Nên làm thế nào nếu da bị đẩy mụn khi sử dụng retinol? Bài viết sau đây của Phòng khám Doctor Acnes sẽ cung cấp thông tin về chủ đề này.

Nguyên nhân sử dụng retinol bị đẩy mụn

Retinol là một dạng vitamin A tan trong chất béo, màu vàng khi bôi lên da sẽ được chuyển đổi thành acid retinoic – một yếu tố tăng trưởng giống hormone quan trọng cho sự phát triển và biệt hóa tế bào. Retinol có vai trò quan trọng trong điều trị mụn trứng cá, tăng sắc tố, cũng như làm giảm các dấu hiệu lão hóa bằng cách kích thích đẩy nhanh chu kỳ da.

Retinol trong điều trị mụn — Retinol là một dạng vitamin A tan trong chất béo màu vàng khi bôi lên da sẽ được chuyển đổi thành acid retinoic

Tuy nhiên khi mới sử dụng retinol, một số người sẽ gặp phải tình trạng đẩy mụn (skin purging). Đây là tình trạng mụn bùng phát vài tuần đầu trước khi da bắt đầu cải thiện. Điều này có thể gây khó chịu và hoang mang cho người sử dụng, tuy nhiên đa số sẽ có xu hướng ổn định trong vòng một vài tuần. Lý do của tình trạng này là tác dụng của retinol trong việc thúc đẩy sản sinh ra tế bào mới, sẽ đẩy tế bào da chết và dầu đang tắc nghẽn lỗ chân lông cùng các loại mụn ẩn dưới da lên bề mặt gây ra tình trạng đẩy mụn.

Phân biệt đẩy mụn khi sử dụng retinol với bùng phát mụn

Cần phân biệt hiện tượng đẩy mụn “skin purging” và bùng phát mụn “breakout”. Hai tình trạng này đều gây ra mụn, nhưng nguyên nhân của chúng lại khác nhau.

Phân biệt bị đẩy mụn khi dùng retinol với bùng phát mụn — Hiện tượng đẩy mụn “skin purging” và bùng phát mụn “breakout”

Bùng phát mụn thường xảy ra do:

Stress
Sử dụng nhiều thức ăn nhanh
Dị ứng mỹ phẩm hoặc thực phẩm
Tăng tiết bã nhờn gây bít tắc lỗ chân lông

Trong khi đó, đẩy mụn thường xảy ra khi thêm một hoạt chất có tác dụng đẩy nhanh chu kỳ da như AHA, BHA, vitamin C, retinol vào quy trình chăm sóc da.

Dưới đây là bảng so sánh các triệu chứng khác nhau của 2 quá trình đẩy mụn và nổi mụn.

Đẩy mụn (skin purging)	Bùng phát mụn (acne breakout)
Có thể xuất hiện mụn đầu trắng	Có thể xuất hiện mụn đầu trắng
Có thể xuất hiện mụn đầu đen	Có thể xuất hiện mụn đầu đen
Có thể xuất hiện mụn nhọt và mụn mủ	Có thể xuất hiện mụn nhọt và mụn mủ
Thường giảm dần sau 4–6 tuần	Có thể kéo dài nhiều tháng
Thường xuất hiện ở vùng da đã từng có mụn trước đó	Có thể xảy ra ở bất kỳ khu vực nào kể cả những vùng da mới
Đi kèm với hiện tượng da khô, bong tróc và lột da	Triệu chứng nốt sần hoặc u nang hoặc cả hai
Thường nhẹ và không đau	Thường đau và có tình trạng viêm

Một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng retinol

Mặc dù retinoid đã được chứng minh tuy nhiên có nhiều tác dụng có thể xảy ra như kích ứng da, đặc biệt ở những người có cơ địa dị ứng, da khô hoặc da nhạy cảm. Các tác dụng phụ này chủ yếu xảy ra khi sử dụng liều cao kéo dài.

Các tác dụng phụ thường gặp ở hầu hết người mới sử dụng:

⦁ Da mẩn đỏ

⦁ Da khô quá mức

⦁ Vảy da

⦁ Ngứa

Bên cạnh đó, các tác dụng phụ hiếm gặp sau đây có thể xảy ra dưới 10% như:

⦁ Đẩy mụn

⦁ Da cực kỳ nhạy cảm sau khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

⦁ Da đổi màu

⦁ Bùng phát bệnh chàm

⦁ Da sưng tấy

⦁ Hiện tượng châm chích và phồng rộp

Một trong những tác dụng phụ đáng lo ngại nhất của retinoid đó là nguy cơ khuyết tật thai nhi. Những người đang mang thai hoặc có ý định mang thai không nên sử dụng retinoid đường uống.

Để ngăn ngừa nguy cơ, nên ngưng sử dụng retinol hoặc các retinoid khác từ 2 tháng đến 3 tháng trước khi mang thai. Khoảng thời gian dài hay ngắn phụ thuộc vào loại retinoid đang sử dụng.

Cách điều trị khi dùng retinol bị đẩy mụn

Nếu tình trạng đẩy mụn nhẹ có thể tiếp tục sử dụng retinol và chăm sóc da của mình bình thường. Có thể mất một thời gian để da thích nghi với chế độ điều trị mới và bắt đầu thấy sự cải thiện.

Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ (AAD) khuyên nên thử nghiệm các sản phẩm chăm sóc da mới trên một vùng da nhỏ trước trong 7–10 ngày. Những người có da nhạy cảm có nhiều khả năng bị đỏ và viêm hơn khi tiếp xúc với hoạt chất mới.

Nên thực hiện thói quen chăm sóc da nhẹ nhàng để tránh làm tình trạng viêm nặng hơn. Đồng thời, nên làm sạch da bằng sữa rửa mặt, sử dụng kem dưỡng ẩm và kem chống nắng hàng ngày. Không nên sử dụng các sản phẩm tẩy da chết hoặc sản phẩm có hương liệu và hoạt chất gây kích ứng da.

Sản phẩm chăm sóc da hằng ngày — Nên thực hiện thói quen chăm sóc da nhẹ nhàng để tránh làm tình trạng viêm nặng hơn

Cần lưu ý, đẩy mụn “skin purging” khác với breakout là không cần điều trị. Tuy nhiên, khi gặp tình trạng này có thể sử dụng các sản phẩm có thành phần làm dịu, củng cố hàng rào bảo vệ da như:

Peptide: peptide hoặc polypeptide, giúp phục hồi hàng rào bảo vệ da và cải thiện độ đàn hồi của da. Đặc tính chống viêm của chúng giúp làm đều màu da, giảm viêm và phục hồi làn da bị tổn thương.
Ceramide: ceramide giúp xây dựng hàng rào bảo vệ da, nó cũng có tác dụng hydrat hóa và giữ ẩm.
Acid hyaluronic: giống như ceramide, acid hyaluronic giữ nước và giữ cho da ẩm và căng mọng. Điều này làm giảm sự xuất hiện của nếp nhăn, làm dịu và tăng độ đàn hồi của da.
Dầu Jojoba: dầu Jojoba là một loại dầu nhẹ có chứa vitamin E, D và A, phức hợp vitamin B, đồng và kẽm. Những chất dinh dưỡng này giữ cho da khỏe mạnh và chống lại các gốc tự do.
Lô hội: gel lô hội có tác dụng làm dịu, giữ ẩm và giảm viêm ở da bị mụn trứng cá. Một nghiên cứu năm 2021 cho thấy sử dụng gel lô hội kết hợp sóng siêu âm và mặt nạ giúp điều trị hiệu quả mụn trứng cá.

Nếu mụn xuất hiện nhiều, nên giảm bớt tần suất hoặc lượng retinol bôi lên da. Có thể sử dụng các loại kem chấm mụn giúp giảm viêm hoặc điều trị mụn tại Phòng khám Da liễu bằng các phương pháp laser, meso trị mụn hoặc sử dụng các loại thuốc bôi và uống. Tuyệt đối không nên tự nặn mụn vì có thể gây ra tình trạng viêm và để lại sẹo.

Quan trọng nhất nên phòng ngừa tình trạng đẩy mụn bằng cách bắt đầu sử dụng liều lượng và tần suất thấp, sau đó tăng dần lên khi da quen dần. Điều này giúp hạn chế tình trạng đẩy mụn và các tác dụng phụ khác.

Cuối cùng, hãy sử dụng kem chống nắng thường xuyên để bảo vệ làn da. Retinol có thể làm cho làn da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng mặt trời, vì vậy nên sử dụng kem chống nắng phổ rộng hàng ngày để bảo vệ làn da. Chống nắng không chỉ giúp ngăn ngừa tổn thương do ánh nắng mặt trời mà còn giảm nguy cơ tăng sắc tố sau viêm. Nên chọn loại kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên để bảo vệ khỏi tia UVA và UVB.

Đẩy mụn là một phản ứng tạm thời của da khi phản ứng với retinol khi mới bắt đầu sử dụng. Nếu tình trạng đẩy mụn xảy ra, có thể tham khảo Bác sĩ Da liễu để sử dụng các sản phẩm bôi thoa tại nhà hoặc điều trị tại Phòng khám Da liễu. Điều quan trọng là trước khi đưa retinol vào chu trình, cần tham khảo ý kiến của Bác sĩ Da liễu để được hướng dẫn tránh tình trạng đẩy mụn xảy ra, nên bắt đầu với nồng độ thấp, đồng thời chú ý dưỡng ẩm và chống nắng đầy đủ.