Liệu tia gamma có thể trị sẹo rỗ? Giải đáp từ Bác sĩ Da liễu

Hiện nay có nhiều trung tâm thẩm mỹ da quảng cáo rộng rãi về công dụng của tia gamma trong điều trị sẹo rỗ. Vì sẹo rỗ là một loại tổn thương da có ảnh hưởng lớn và dai dẳng tới thẩm mỹ, các thông tin này nhận được rất nhiều sự quan tâm. Tuy nhiên, tia gamma hầu như chưa từng được ghi nhận có công dụng trong thẩm mỹ da. Vậy trên thực tế, liệu tia gamma có thể điều trị được sẹo rỗ, và những quảng cáo này có dựa trên bằng chứng khoa học hay không. Trong bài viết này, Doctor Acnes sẽ cung cấp các thông tin khoa học liên quan để làm sáng tỏ vấn đề này, qua đó giúp cho bạn đọc lựa chọn phương pháp điều trị thực sự hiệu quả và phù hợp.

Tia gamma là gì?

Tia gamma về bản chất là chùm photon có bước sóng cực ngắn và năng lượng cực cao. Tia gamma trong tự nhiên được sinh ra bởi các vật thể thiên văn hoặc các sự kiện có sự phát xạ năng lượng mạnh mẽ, ví dụ như vụ nổ hạt nhân, vật liệu phóng xạ… Đối với mô và tế bào, tia gamma có mức độ xuyên sâu rất lớn, đồng thời gây phá huỷ mô ở cấp độ nguyên tử.

Việc tiếp xúc tia gamma gây nguy hiểm đến sức khỏe, làm tăng nguy cơ ung thư. Trong y học, tia gamma được ứng dụng có kiểm soát trong chuyên ngành ung bướu như xạ hình khối u với technetium-99m, xạ phẫu với dao gamma. Trên thực tế, tia gamma không được ghi nhận có công dụng về thẩm mỹ da. 

Tia gamma có thể trị sẹo rỗ không?

Việc điều trị sẹo rỗ dựa trên 2 nguyên lý là loại bỏ có chọn lọc mô sẹo và kích thích tăng sinh mô liên kết tại chỗ để thay thế.

Việc loại bỏ mô sẹo cần rất cẩn trọng để hạn chế tổn thương các tế bào da bình thường xung quanh. Điều này có thể được thực hiện bằng các liệu trình peel da hóa học bằng hóa chất thích hợp tùy theo độ sâu của mô sẹo, laser xâm lấn (ví dụ như laser fractional CO2, Er:YAG) để hủy mô sẹo qua tác động nhiệt được cân chỉnh chính xác, hoặc bóc tách mô sẹo bằng dụng cụ. Các phương pháp này có điểm chung là việc phá hủy mô sẹo ưu tiên tính chính xác cao, tránh tổn thương làn da. Nếu làn da bị tổn thương thì có thể sản sinh ra mô sẹo mới, làm cho việc điều trị không những không hiệu quả mà còn gây hại thêm cho da.

Tia gamma không có những tính chất quan trọng để đảm bảo tính an toàn cho làn da. Mức độ xuyên sâu của tia gamma là tương đương với tia X.

• Đi xa được hàng mét trong không khí.
• Dễ dàng đi xuyên qua hầu như tất cả các loại mô và cơ quan trong cơ thể.

Vì vậy, tia gamma có thể gây tổn thương không chỉ làn da mà còn ảnh hưởng đến nội quan như phổi và tủy xương. Mức độ tổn thương tế bào của tia gamma có thể rất nghiêm trọng, gây ra những tình trạng nặng nề như hội chứng tổn thương da do phóng xạ (CRI) và hội chứng nhiễm xạ cấp tính (ARS). Trên làn da, các dấu hiệu tổn thương bao gồm bong da, viêm da, đỏ da, loét, bóng nước, tổn thương lớp tế bào đáy và nang lông. Các dấu hiệu tổn thương có thể tái diễn và kéo dài đến hàng năm. Vì những đặc điểm này, tia gamma không được ứng dụng trong lĩnh vực thẩm mỹ da, vì làn da là cơ quan vô cùng nhạy cảm.

Các phương pháp trị sẹo thông dụng hiện nay

Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị sẹo rỗ đã và đang được ứng dụng phổ biến tại các trung tâm thẩm mỹ da uy tín. Các phương pháp này đều dựa trên cơ sở bằng chứng khoa học chặt chẽ, và trong quá trình điều trị luôn có Bác sĩ Da liễu nhiều kinh nghiệm theo sát diễn tiến và đáp ứng.

• Peel da hóa học: các loại hoạt chất có thể được sử dụng gồm có glycolic acid, trichloroacetic acid, salicylic acid… với nồng độ và thời gian sử dụng thích hợp cho mức độ peel da cần đạt được. Việc sử dụng đúng hoạt chất, đúng thời gian, đúng nồng độ và có Bác sĩ Da liễu theo dõi sát diễn tiến là rất quan trọng.
• Laser xâm lấn (ablative): laser Er:YAG bước sóng 2940nm có công dụng hủy mô sẹo ở lớp rất nông (20-25 micromet). Còn laser fractional CO2 có thể hủy mô sẹo sâu đến 60 micromet, thông qua tác dụng nhiệt lên phân tử nước. Ngoài ra, laser xâm lấn còn có tác dụng kích thích tăng sinh collagen phục hồi da. Laser xâm lấn có ưu thế là cho hiệu quả điều trị mạnh mẽ, nhanh chóng.

• Laser không xâm lấn (nonablative): laser Nd:YAG có đặc điểm phù hợp với làn da tối màu hoặc da nhạy cảm. Khác với laser xâm lấn, laser không xâm lấn tập trung vào cơ chế kích thích tăng sinh collagen, fibroblast và tái cấu trúc da, tái tạo bề mặt. Laser không xâm lấn cần thời gian điều trị kéo dài hơn để đạt hiệu quả với ưu thế là ít tác dụng không mong muốn hơn so với laser xâm lấn.
• Lăn kim: dụng cụ lăn trên da có những mũi kim cực nhỏ và ngắn có tác dụng gây tổn thương da mức độ nhẹ, kích thích quá trình phục hồi của các tế bào da, thông qua collagen và elastin.

• RF microneedle: công nghệ này kết hợp năng lượng sóng vô tuyến với phương pháp lăn kim, sử dụng các điện cực là vi kim bọc vàng 24K để phát sóng RF đông tụ nhiệt tới đúng độ sâu cần thiết (0,3 – 4mm), giúp giảm mô sẹo và tăng sinh collagen, elastin, qua đó giúp điều trị sẹo và trẻ hóa da. Công nghệ này cũng có tác dụng trẻ hóa da và thu nhỏ lỗ chân lông.
• Bóc tách sẹo: dùng kim chuyên dụng Nokor hoặc kim 18 – 23G để cắt đứt mô sợi xơ của sẹo ở lớp hạ bì, có tác dụng đối với sẹo rỗ dạng lượn sóng (rolling scar) giúp làn da không còn bị co kéo bởi mô sẹo, và kích thích sản sinh collagen ngay tại mô sẹo.

Bảng giá dịch vụ điều trị sẹo rỗ tại Phòng khám Doctor Acnes

Qua những thông tin trên, có thể nhận thấy tia gamma không có công dụng điều trị sẹo rỗ. Hơn nữa, tia gamma cũng không phải là một phương pháp điều trị trong lĩnh vực thẩm mỹ da, do tính chất đặc thù của tia gamma không phù hợp và nguy hiểm. Như vậy, những thông tin quảng cáo do một số nơi lan truyền về liệu trình điều trị sẹo rỗ bằng tia gamma là không đúng sự thật và thiếu cơ sở khoa học.

Việc quảng cáo không đúng sự thật cũng thể hiện uy tín và hiệu quả điều trị của những nơi này là không đáng tin cậy, thậm chí có nguy cơ gây hại cho da. Làn da là cơ quan rất nhạy cảm và dễ tổn thương, khi thực hiện việc chăm sóc da, cần lựa chọn trung tâm có đầy đủ thông tin, không chỉ về địa điểm, giấy phép hoạt động mà quan trọng hơn hết là phương pháp điều trị chuẩn y khoa, đội ngũ Bác sĩ Da liễu giỏi, hệ thống trang thiết bị đạt chuẩn EU, FDA. Đây là các yếu tố tiên quyết để việc điều trị được hiệu quả, quá trình tư vấn, theo dõi, chăm sóc được đầy đủ, đảm bảo tính an toàn.

Tài liệu tham khảo 

1. “Gamma Rays“. NASA
2. “Gamma radiation“. Australian Government
3. “What is Gamma Knife radiosurgery?“. Johns Hopkins Medicine
4. Gozali MV, Zhou B. “Effective treatments of atrophic acne scars“. J Clin Aesthet Dermatol. 2015 May;8(5):33-40. PMID: 26029333; PMCID: PMC4445894