Mụn là vấn đề khá thường gặp, gây không ít rắc rối cho nhiều người. Việc điều trị mụn thường tốn nhiều thời gian và tiền bạc. Vì vậy nhiều người thường tự hỏi là liệu không nặn mụn có thể tự hết không, hay cần phải can thiệp điều trị mới khỏi?
Bài viết này sẽ trả lời câu hỏi trên, đồng thời cung cấp kiến thức về các phương pháp điều trị mụn theo chuẩn y khoa nhé.
Các loại mụn thường gặp
Các loại mụn trên mặt rất đa dạng, với đặc điểm và nguyên nhân khác nhau. Việc phân biệt được các loại mụn rất quan trọng để có thể chăm sóc và điều trị đúng cách. Dưới đây là một số loại mụn thường gặp:
- Mụn đầu trắng (whitehead – closed comedone)
Mụn đầu trắng nhỏ li ti và thường có màu trắng hoặc hơi ngả vàng. Mụn hình thành do sự tích tụ của bã nhờn, tế bào chết, bụi bẩn, vi khuẩn, làm bít tắc lỗ chân lông. Lỗ chân lông đóng nên hỗn hợp này sẽ ẩn dưới bề mặt da và đội da bề mặt lên.
Loại mụn này được da bao bọc (còn gọi là nhân mụn đóng), không bị oxi hóa nên mụn có đầu trắng. Mụn đầu trắng xuất hiện phổ biến ở các vùng trên da mặt như má, mũi, trán.
- Mụn đầu đen (blackhead – open comedone)
Mụn đầu đen là những chấm mụn đen nhỏ li ti rất dễ nhận biết. Loại mụn này hình thành do lỗ chân lông bị tắc nghẽn và mở ra trên bề mặt da (còn gọi là nhân mụn mở), tiếp xúc với không khí, làm cho nhân mụn chuyển thành màu đen do oxi hoá. Mụn đầu đen thường phân bố ở mũi, cằm và vùng trán.
- Sẩn viêm (papule)
Sẩn viêm là những nốt mụn đỏ gồ lên bề mặt da, sưng tấy, không có nhân và không thấy có mủ rõ. Chúng có thể có cảm giác đau nhẹ khi chạm vào do mụn gây tổn thương viêm vùng da xung quanh. Sẩn viêm thường phân bố ở mũi, cằm và trán.
- Mụn mủ (pustule)
Mụn mủ có thể được xem như tình trạng nặng nề hơn của mụn viêm, thường màu trắng đục hoặc hơi ngả vàng, bên trong chứa mủ, xung quanh là viền da viêm đỏ.
Loại mụn này khi vỡ có thể lan mủ ra xung quanh các vùng da lân cận, gây nên tình trạng viêm cho một vùng da rộng. Mụn mủ lan rộng thường rất khó điều trị và dễ để lại sẹo nếu điều trị muộn hoặc không đúng cách.
- Mụn bọc (nodule) và mụn nang (cyst)
Mụn bọc và mụn nang được xem là tình trạng nặng nhất của mụn. Chúng là loại mụn to, nằm sâu dưới da và gồ lên bề mặt da, chứa nhiều mủ hoặc thậm chí máu bên trong, cảm giác sượng cứng khi sờ, gây đau đớn và khó điều trị. Loại mụn này có thể dẫn đến sẹo lõm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.
Không nặn mụn có tự hết không?
Thông thường, mụn không được nặn sẽ rất khó tự hết, ngay cả với các loại mụn nhẹ như mụn đầu trắng hay mụn đầu đen. Quá trình tái tạo da tự nhiên chỉ loại bỏ được một phần nhân mụn, phần nhân mụn còn lại có thể tồn tại lâu dài dưới da. Vì vậy, việc lấy nhân mụn là cần thiết để loại bỏ hoàn toàn các nhân mụn đã hình thành.
Mụn có thể tự hết trong một số trường hợp, đặc biệt khi nguyên nhân gây ra mụn là tạm thời như chu kỳ kinh nguyệt, căng thẳng, thức khuya hoặc sử dụng sản phẩm chăm sóc da không phù hợp. Khi kiểm soát được các yếu tố này, việc hình thành mụn mới có thể ngừng lại và da dần được cải thiện. Tuy nhiên, để giảm mụn và ngăn ngừa mụn mới, cần áp dụng chế độ chăm sóc da đúng cách.
Đối với các loại mụn như mụn viêm, mụn mủ hay mụn bọc thì không thể tự hết và cần được điều trị sớm bằng các phương pháp như dùng thuốc bôi, thuốc uống, hoặc các phương pháp chuyên sâu như peel da, laser để kiểm soát mụn và ngăn ngừa biến chứng sau này.
Có nên đợi mụn tự hết không?
Quyết định đợi mụn tự hết phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại mụn, mức độ nghiêm trọng và tần suất tái phát. Đối với mụn nhẹ, ít tái phát, việc không can thiệp mạnh và duy trì lối sống lành mạnh cùng chế độ chăm sóc da phù hợp có thể giúp mụn tự hết. Tuy nhiên, quá trình này có thể kéo dài và không đảm bảo mụn sẽ hết hoàn toàn hoặc không tái phát sau này.
Trong trường hợp mụn viêm, mụn bọc hay mụn nang, việc chờ đợi có thể gây ra hậu quả như sẹo vĩnh viễn nếu không điều trị kịp thời. Các chuyên gia khuyến cáo nên điều trị sớm để tránh những biến chứng này, đồng thời đẩy nhanh quá trình lành mụn bằng các phương pháp như thuốc bôi, thuốc uống hoặc liệu pháp chuyên sâu như laser hoặc peel da.
Tóm lại, việc đợi mụn tự hết chỉ áp dụng cho những trường hợp mụn nhẹ và ít tái phát, nhưng không nên là lựa chọn ưu tiên cho các tình trạng mụn nặng.
Loại mụn nào nên và không nên nặn tại nhà?
Không phải loại mụn nào cũng có thể nặn tại nhà, vì nặn mụn sai cách có thể gây ra nhiễm trùng, làm tình trạng mụn trầm trọng hơn hoặc để lại sẹo. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể:
- Mụn có thể nặn tại nhà: mụn đầu đen và một số mụn đầu trắng có thể tự nặn nếu nhân mụn nằm gần bề mặt da. Khi nặn, hãy chắc chắn rằng tay và dụng cụ được vệ sinh kỹ lưỡng để tránh nhiễm khuẩn. Tốt nhất là sử dụng các công cụ chuyên dụng như cây nặn mụn hoặc đến các Phòng khám Da liễu lấy nhân mụn để đảm bảo vô khuẩn và ít thương tổn nhất.
- Mụn không nên nặn: mụn viêm, mụn bọc, mụn nang hoặc bất kỳ loại mụn nào còn đỏ, đau hoặc nằm sâu dưới da không nên tự nặn. Những loại mụn này dễ gây nhiễm trùng, sẹo vĩnh viễn nếu cố gắng nặn, và cần được điều trị bởi Bác sĩ Da liễu để đảm bảo an toàn.
Tóm lại, chỉ nên nặn các loại mụn không viêm và phải thực hiện đúng cách để tránh các rủi ro. Đối với mụn viêm nặng, tốt nhất hãy tìm đến các chuyên gia da liễu để được điều trị kịp thời và hiệu quả.
Các phương pháp điều trị mụn hiệu quả
Hiện nay, y học đã phát triển nhiều phương pháp điều trị mụn hiệu quả. Để đạt kết quả tốt, cần kết hợp đúng các phương pháp điều trị. Đối với mụn nhẹ, nếu nắm vững kiến thức, việc điều trị tại nhà cũng hoàn toàn khả thi.
Các sản phẩm bôi da
Sản phẩm bôi ngoài da luôn được xem là một liệu pháp chủ yếu để điều trị mụn, có thể sử dụng để khởi trị cũng như duy trì đơn độc trong việc điều trị mụn, hoặc phối hợp cùng các phương pháp trị liệu khác, nhằm tăng tính hiệu quả.
Các sản phẩm trị mụn bôi ngoài da đều phổ biến trên thị trường, có thể tự sử dụng tại nhà để điều trị mụn nhẹ, mụn mới. Các hoạt chất thường có trong các sản phẩm này bao gồm:
- Retinoid: là dẫn xuất của vitamin A, có vai trò trụ cột trong điều trị mụn, có khả năng tiêu nhân mụn, kháng viêm, cải thiện sắc tố, duy trì làn da sạch mụn. Trong đó, adapalene 0,1% có thể được sử dụng mà không cần kê toa, có thể khởi đầu để tự điều trị mụn tại nhà.
- Benzoyl peroxide (BPO): là một hoạt chất kháng khuẩn, giải phóng các gốc oxi tự do và cũng có khả năng tiêu nhân mụn. BPO không cần kê toa nên có thể dễ dàng mua và sử dụng tại nhà.
- Kháng sinh ngoài da: điều trị mụn hiệu quả bằng khả năng diệt khuẩn lẫn kháng viêm. Tuy nhiên không nên dùng đơn độc kháng sinh bôi để điều trị mụn vì khả năng gây đề kháng kháng sinh, nên dùng phối hợp với sản phẩm khác ví dụ như BPO để tăng hiệu quả điều trị và giảm kháng thuốc, đồng thời cần được kê toa sử dụng từ Bác sĩ.
- Salicylic acid: là một hoạt chất giúp tiêu nhân mụn, điều trị mụn hiệu quả, có mặt trong nhiều sản phẩm chăm sóc da. Với nồng độ khoảng 0,5 – 2%, salicylic acid có thể được dùng tại nhà mà không cần kê toa.
Đối với những tình trạng mụn nặng hơn, hay mụn dai dẳng kém đáp ứng với các thuốc bôi đã nêu trên, thì cần đến các Phòng khám Da liễu để được điều trị phù hợp và nhanh chóng.
Kháng sinh toàn thân
Kháng sinh đã được sử dụng rộng rãi để điều trị mụn nặng, đặc biệt là nhóm tetracycline như doxycycline, minocycline và sarecycline, đều được FDA phê duyệt.
Tuy nhiên, kháng sinh chống chỉ định cho phụ nữ mang thai. Dù hiệu quả trong điều trị mụn nặng, việc lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến kháng thuốc, do đó cần có sự chỉ định từ Bác sĩ, không nên tự ý sử dụng.
Isotretinoin
Isotretinoin là thuốc duy nhất được FDA phê duyệt để điều trị mụn bọc và mụn viêm nặng, không đáp ứng với các phương pháp khác. Thuốc này giúp giảm tiết bã nhờn, tiêu diệt vi khuẩn C. acnes, ức chế hình thành mụn và kháng viêm.
Tuy nhiên, isotretinoin có thể gây dị tật thai nhi, nên cần Bác sĩ theo dõi và sử dụng biện pháp tránh thai trong quá trình điều trị.
Điều trị bằng ánh sáng laser
Laser là phương pháp tiên tiến, hiệu quả trong điều trị mụn, giúp làm sạch lỗ chân lông, giảm tiết dầu, tiêu diệt vi khuẩn gây mụn và giúp làm giảm viêm nhiễm. Phương pháp này ngày càng phổ biến tại các Phòng khám Da liễu với chi phí hợp lý và tiếp cận dễ dàng.
Tóm lại, mụn không viêm như mụn đầu trắng và mụn đầu đen có thể tự hết. Trong khi các loại mụn viêm như mụn bọc hay mụn nang cần điều trị sớm, tránh tự nặn ở nhà vì có thể gây nhiễm trùng và để lại sẹo. Nếu đang có vấn đề về da mụn, hãy liên hệ ngay Doctor Acnes để nhận tư vấn và lộ trình điều trị chuyên sâu từ Bác sĩ Da liễu nhé.
Tài liệu tham khảo
- Reynolds RV, Yeung H, Cheng CE, Cook-Bolden F, Desai SR, Druby KM, Freeman EE, Keri JE, Stein Gold LF, Tan JKL, Tollefson MM, Weiss JS, Wu PA, Zaenglein AL, Han JM, Barbieri JS. “Guidelines of care for the management of acne vulgaris“. J Am Acad Dermatol. 2024 May;90(5):1006.e1-1006.e30. doi: 10.1016/j.jaad.2023.12.017. Epub 2024 Jan 30. PMID: 38300170
- “Acne”. Johns Hopskins Medicine
- Sutaria AH, Masood S, Saleh HM, Schlessinger J. “Acne Vulgaris“. 2023 Aug 17. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan–. PMID: 29083670
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
