Kem chống nắng: lựa chọn nào phù hợp nhất cho da bạn

Có thể nói, kem chống nắng là vật bất ly thân của tất cả mọi người để duy trì làn da khỏe mạnh và tươi trẻ vì nếu không dùng kem chống nắng, tất cả công sức chăm sóc da đều trở thành vô ích. Tuy nhiên không phải kem chống nắng nào cũng giống nhau và phù hợp cho mọi loại da. Chính vì thế chúng ta cần biết cách lựa chọn loại kem chống nắng phù hợp với loại da của mình để mang lại hiệu quả tốt nhất. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn có được những kiến thức hữu ích trong việc lựa chọn và sử dụng kem chống nắng.

Tại sao phải dùng kem chống nắng?

Ánh nắng mặt trời đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp vitamin D tại da, tuy nhiên ánh nắng cũng chứa nhiều các tia tử ngoại (bao gồm tia UVA, UVB và UVC) là tác nhân chính gây lão hóa da. Nếu không sử dụng kem chống nắng mỗi ngày, các tia tử ngoại có thể gây cháy nắng, khiến da lão hóa như nhăn nheo, chảy xệ, nguy hiểm nhất là gây ung thư da khi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời thậm chí ngay cả khi trời râm mát. Cũng từ đây, ánh nắng được ví von là sát thủ làn da.

• Tia UVA (bước sóng 380 – 315nm): có thể xuyên qua mây mù, không khí, gây lão hóa da.
• Tia UVB (bước sóng 315 – 280nm): vẫn có khả năng xuyên một phần qua ozon và khí quyển, làm đen da, gây tổn thương da và ung thư da.
• Tia UVC (bước sóng 280 – 100nm): tia UV có năng lượng cao nhất, gây ung thư da nhưng thật may mắn vì đã bị chặn lại phần lớn bởi tầng ozon.

Thông thường nhờ có sự hấp thụ của tầng ozon, 99% tia tử ngoại đến được mặt đất thuộc dạng tia UVA vì bản thân tầng ozon được tạo ra nhờ các phản ứng hóa học với sự tham gia của tia UV nên hầu hết các tia UVB, UVC đều bị tầng ozon hấp thụ. Tuy nhiên, tình trạng thủng tầng ozon hiện nay đang ở mức báo động khiến các tia UVB, UVC trở nên dày đặc hơn trong ánh sáng mặt trời và làm cho việc sử dụng kem chống nắng càng cần thiết hơn nữa.

Công dụng của kem chống nắng

Kem chống nắng tốt sẽ giúp bảo vệ làn da của bạn khỏi những tác hại của tia UV. Ngoài hiệu quả chống nắng, nhiều loại kem chống nắng trên thị trường hiện nay còn có nhiều lợi ích khác như giữ ẩm, kiềm dầu, chống lão hóa và làm trắng da.

Tuy nhiên, trước hết chúng ta cần tìm hiểu giá trị cốt lõi của kem chống nắng đối với làn da. Đó là giảm nguy cơ đen sạm da, lão hóa da và ung thư da.

• Giảm nguy cơ cháy nắng: khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, dưới tác động của tia UV, da sẽ bị đỏ sau đó chuyển thành đen sạm và bong tróc. Kem chống nắng hoạt động như một lớp màng bảo vệ hoàn hảo giúp hấp thụ hoặc phản chiếu các tia UV có hại, khiến chúng không thể tiếp xúc và gây phản ứng trên da, từ đó giúp da tránh khỏi tình trạng đen sạm.

• Ngăn ngừa ung thư: tia UV gây biến đổi các DNA trong tế bào da và tạo ra các tế bào dị biệt. Các tế bào này là nguồn gốc gây nên ung thư da. Nhiều bằng chứng khoa học đã chứng minh được việc sử dụng kem chống nắng thường xuyên khi ra ngoài có thể giúp ngăn ngừa được ung thư da. Kem chống nắng dù thuộc cơ chế nào cũng đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ tế bào da khỏi ảnh hưởng của tia UV.

• Ngăn ngừa các vấn đề lão hóa: ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính gây lão hóa da. Việc sử dụng kem chống nắng bảo vệ sự tươi trẻ của làn da và giúp da rạng rỡ khỏe mạnh. Theo nghiên cứu, sử dụng kem chống nắng thường xuyên giúp giảm 24% nguy cơ lão hóa da so với không sử dụng kem chống nắng hoặc sử dụng nhưng không thường xuyên.

• Giúp da khỏe mạnh, săn chắc hơn: kem chống nắng tốt sẽ bảo vệ da bạn khỏi tình trạng collagen và elastin đứt gãy trong da, giúp duy trì một làn da căng bóng và mịn màng. Đặc biệt, hiệu quả kem chống nắng sẽ được tối ưu nếu như được sử dụng phối hợp với các loại mỹ phẩm chứa vitamin C và vitamin E.

Các chỉ số của kem chống nắng

Chỉ số SPF và PA là hai chỉ số cho biết được khả năng chống lại tia UV của kem chống nắng. Khi lựa chọn một loại kem chống nắng nên quan tâm tới 2 chỉ số này.

Chỉ số SPF

Chỉ số SPF (sun protection factor) là định mức đo lường khả năng chống lại tia UVB được dùng trong kem chống nắng. Định mức này được tính theo số giờ và tỷ lệ phần trăm khi sử dụng kem chống nắng trên da. Chỉ số SPF trong kem chống nắng thấp nhất là 15 và cao nhất là 100. 

Chỉ số SPF được hiểu theo 2 cách như sau:

• Theo thời gian: theo định mức quốc tế thì 1 SPF có khả năng bảo vệ làn da và hạn chế những tác hại của tia UVB trong khoảng 10 phút nghĩa là lấy chỉ số SPF nhân 10 để tính được thời gian bảo vệ da chống tác hại của tia UVB tính bằng phút. Ví dụ kem chống nắng có chỉ số SPF là 30 thì thời gian bảo vệ da khỏi tác hại của tia UVB là 300 phút.
• Theo phần trăm: khi đặt trong điều kiện hoàn hảo thì kem chống nắng có chỉ số SPF là 15 sẽ chặn được khoảng 93,4% tác hại từ tia UVB, SPF 30 là khoảng 96.7%, SPF 50 là khoảng 98%. Tỷ lệ này cũng mang tính chất tương đối trong một thời gian nhất định.

Theo các chuyên gia da liễu, sử dụng các tuýp kem có chỉ số SPF từ 30 trở lên sẽ giúp da được bảo vệ tốt hơn. Quan trọng nhất là vẫn nên tránh nắng ngay cả khi bạn đã bôi rất dày kem chống nắng.

Chỉ số PA

PA (protection grade of UVA) là chỉ số đo lường khả năng lọc tia UVA của kem chống nắng do Hiệp hội Mỹ phẩm Nhật Bản công bố.

Cách đọc chỉ số PA trên kem chống nắng thông thường trên bao bì kem chống nắng chỉ số PA được thể hiện kèm theo các dấu “+”, được hiểu như sau.

• PA+: có khả năng chống tia UVA ở mức từ 40-50%.
• PA++: có khả năng chống tia UVA tốt hơn, ở mức từ 60-70%.
• PA+++: có khả năng chống tia UVA tốt, tới 90%.
• PA++++: có khả năng chống tia UVA rất tốt, trên 95%.

Tuy nhiên đối với một số loại kem chống nắng, có thể không thấy ký hiệu chỉ số PA mà thay vào đó là ký hiệu viết tắt như UVA-UVB, UVA/UVB hay UVA1, UVA2; hoặc là những ký hiệu riêng của một số thương hiệu, quốc gia ví dụ như SPF 60-12 nghĩa là SPF 60 và PA+++.

Hướng dẫn cách chọn kem chống nắng

Chọn theo tính chất kem chống nắng

Hiện tại trên thị trường có rất nhiều sản phẩm kem chống nắng của nhiều hãng mỹ phẩm khác nhau. Tuy nhiên để phân loại, thì kem chống nắng có 2 loại điển hình đó là kem chống nắng vật lý và hóa học.

Kem chống nắng vật lý (sunblock)

Kem chống nắng vật lý là loại kem vô cơ có khả năng phản xạ lại các tia UV, không cho tia UV xuyên qua da. Lớp kem nằm trên da như một áo giáp bảo vệ da khỏi tác hại của tia UV.

Thành phần chính thường có zinc oxide và titanium dioxide.

Ưu điểm

• Kem chống nắng vật lý là dạng lành tính và ít gây kích ứng nhất cho da, phù hợp với cả da nhạy cảm đến cực kỳ nhạy cảm.
• Sau khi thoa có thể ra ngoài luôn mà không cần đợi kem thẩm thấu vào da.
• Bảo vệ da toàn diện khỏi tia UVA và UVB.
• Bảo vệ da bền vững dưới tác động của môi trường.

Nhược điểm

• Do có thành phần chính là zinc oxide và titanium dioxide nên khi sử dụng kem chống nắng vật lý da thường lên tông màu.
• Kết cấu kem đặc, điều này khiến một số người không thích.
• Dễ bị trôi nếu da tiết nhiều mồ hôi khi hoạt động ngoài trời nhiều hoặc tiếp xúc với nước nên cần phải bôi lại thường xuyên.

Kem chống nắng hóa học (sunscreen)

Là kem chống nắng được điều chế từ những thành phần hóa học, thay vì phản xạ lại tia UV, ngăn không cho tia UV xuyên qua da như kem chống nắng vật lý, kem chống nắng hóa học sẽ hấp thụ các tia UV để phân hủy và xử lý trước khi chúng gây nguy hại cho da.

Thành phần chính thường có: avobenzone, oxybenzone, tinosorb, octylcrylene.

Ưu điểm

• Có kết cấu mỏng, nhẹ nên ít gây bít tắc lỗ chân lông, thuận tiện cho việc sử dụng hàng ngày.
• Không gây vệt trắng trên da và không gây bóng nhờn.
• Phù hợp với da mụn, da dầu.

Nhược điểm

• Dễ gây kích ứng cho da đặc biệt là da nhạy cảm.
• Kém bền vững dưới tác động của môi trường, vì thế thời gian cần bôi lại sẽ nhanh hơn so với vật lý.
• Do có thành phần hóa học, nên khi bôi lên mắt có thể sẽ gây khó chịu hoặc cay mắt.
• Cần phải đợi 15-20 phút để kem có tác dụng trên da rồi mới đi ra ngoài được.

Chọn kem theo loại da 

Da nhạy cảm

Nếu bạn sở hữu làn da nhạy cảm, hãy lưu ý tránh xa các sản phẩm có chứa hương liệu, cồn, paraben, chất bảo quản. Cân nhắc chọn các loại kem chống nắng vật lý bởi nó thường chứa các thành phần lành tình và đa số là an toàn. Trước khi sử dụng, cần tìm hiểu các thành phần chính trong kem chống nắng để có thể lựa chọn được loại kem phù hợp với tình trạng da của bản thân.

Các chuyên gia da liễu cũng khuyến cáo những người có da nhạy cảm trước khi muốn sử dụng bất kỳ một mỹ phẩm nào, nên thử một lượng nhỏ trên da và nếu da không kích ứng thì mới có thể dùng trên vùng da rộng hàng ngày. 

Da dầu (da nhờn)

Làn da đổ dầu nhiều nếu không lựa chọn đúng kem chống nắng tốt sẽ khiến da bị bít tắc lỗ chân lông, rất dễ bị lên mụn. Bạn nên chọn các loại kem chống nắng không gây nhờn hoặc có tính chất kiềm dầu (non-creasy) trên bao bì. Một lựa chọn khác là các loại kem chống nắng có chứa thêm chất giữ ẩm như hyaluronic hay glycerin sẽ tăng cường độ ẩm cho da giúp da ít tiết dầu hơn. 

Ưu tiên kem chống nắng có kết cấu dạng gel mỏng nhẹ hoặc dạng xịt để tránh gây bí da. Nếu bạn không có vấn đề về mụn hoặc da quá nhạy cảm thì kem chống nắng hóa học với kết cấu mỏng nhẹ và khả năng thấm hút nhanh là sự lựa chọn phù hợp với bạn.

Da khô

Nếu bạn có 1 làn da khô thì việc lựa chọn kem chống nắng sẽ tương đối dễ dàng hơn. Bạn có thể sử dụng nhiều loại kem chống nắng tuy nhiên nên chọn loại có chứa chất dưỡng ẩm để tránh da bị mất nước hoặc sử dụng mỹ phẩm giữ ẩm da như kem dưỡng trước khi bôi kem chống nắng để có làn da căng mịn hoàn hảo.

Da mụn

Da mụn cần được bảo vệ tuyệt đối khỏi sự viêm nhiễm cũng như bít tắc lỗ chân lông, do đó phải luôn cẩn thận khi chọn kem chống nắng cho da mụn vì nếu chọn sai sẽ khiến tình trạng mụn trên da bạn ngày càng nghiêm trọng hơn.

Ưu tiên chọn kem chống nắng “non-comedogenic” (không gây bít lỗ chân lông), hoặc tránh xa các sản phẩm có thành phần chứa hương liệu, cồn và paraben. Kem chống nắng tốt cho da mụn có kết cấu kem nhẹ và không chứa dầu.

Bạn có thể lựa chọn một số loại kem chống nắng kiềm dầu dành cho da mụn từ các thương hiệu: Bioderma, Uriage, La Roche-Posay.

Chọn kem theo phổ chống nắng

Muốn bảo vệ da khỏi tia UVA lẫn tia UVB, nên chọn loại kem chống nắng với phổ chống nắng (spectrum protection) rộng. Để nhận biết kem chống nắng phổ rộng, cần tìm cả 2 ký hiệu SPF (chống tia UVB) và PA (chống tia UVA) trên sản phẩm. Ngoài ra, nếu trên sản phẩm có dòng chữ “broad spectrum” hoặc “full spectrum” thì cũng có nghĩa là “phổ chống nắng rộng”.

Nguyên tắc sử dụng kem chống nắng

Sử dụng kem chống nắng đúng thời gian, địa điểm và cách dùng là điều bạn cần nắm rõ và tuân thủ để kem chống nắng phát huy hết công năng của nó. Hãy chắc chắn rằng:

Luôn thoa kem chống nắng hàng ngày: tia UV luôn có vào ban ngày quanh năm. Thậm chí bạn cũng không thể an toàn tuyệt đối khi ở trong nhà vì ánh nắng vẫn có thể vào nhà và gây ảnh hưởng lên da bạn. Chỉ vài phút tiếp xúc với UV mỗi ngày cũng sẽ khiến da bị lão hóa nhanh hơn. Vì vậy bạn cần sử dụng kem chống nắng thường xuyên. Cũng cần lưu ý tránh nắng bằng các biện pháp che chắn khác để đạt hiệu quả chống nắng tối ưu.

Bôi kem chống nắng trước khi ra ngoài: kem chống nắng hóa học cần ít nhất 15 phút để thẩm thấu đều vào da và phát huy tác dụng của nó. Vậy nên hãy bôi kem từ 15 – 20 phút trước khi ra ngoài. Nếu bạn sử dụng kem chống nắng vật lý thì thời gian này sẽ ngắn hơn, bạn chỉ cần bôi ngay khi ra ngoài. Lưu ý nên bôi lại kem chống nắng nếu như bạn có tiếp xúc với nước hoặc ra nhiều mồ hôi vì có thể làm kem trôi đi. Lúc đó làn da của bạn sẽ không còn được bảo vệ.

Sử dụng đủ lượng kem chống nắng cần thiết: liều lượng kem chống nắng được khuyến cáo bởi các chuyên gia da liễu là 2 mg kem chống nắng cho 1 cm²  da. Với tiêu chuẩn này thì để bôi kem chống nắng cho toàn khuôn mặt phải cần từ 1 – 2 g kem. Đối với cơ thể thì liều lượng kem chống nắng chuẩn nhất là trong khoảng 25-30 g. Nếu bạn không thể ước lượng số g kem chống nắng khi dùng thì có thể căn cứ theo thể tích của muỗng cà phê và ly rượu. 1 – 2 g cho da mặt sẽ tương đương với 1/3 – 1/4 muỗng cà phê. Với 25-30 g cho cơ thể sẽ tương đương với một ly rượu nhỏ.

Bôi lại kem chống nắng khi cần: lời khuyên là bạn nên bôi lại kem chống nắng sau mỗi 90 phút, nhưng nếu hoạt động đổ nhiều mồ hôi hoặc bơi lội thì cần phải bôi lại ngay khi có thể.

Tóm lại, sử dụng kem chống nắng đúng cách không chỉ bảo vệ da khỏi các tác hại từ ánh nắng mặt trời, mà còn giúp ngăn ngừa lão hóa da và ung thư da. Để kem phát huy được tối đa công dụng chống nắng, bạn cần trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để lựa chọn sản phẩm phù hợp và sử dụng đúng cách.

Nếu bạn vẫn còn chưa biết lựa chọn loại kem chống nắng nào phù hợp cho làn da của bạn, các Dược sĩ được đào tạo chuyên sâu về dược mỹ phẩm tại phòng khám Doctor Acnes sẽ sẵn sàng tư vấn giúp bạn lựa chọn được sản phẩm phù hợp nhất.

Tài liệu tham khảo

1. Mayoclinic.org “Ask Mayo Expert: Sunburn”. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2018. Rochester, Minnesota
2. FDA.gov “Tips to stay safe in the sun: From sunscreen to sunglasses”. U.S. Food and Drug Administration
3. AAD.org “Sunscreen FAQs”. American Academy of Dermatology. March 14, 2019
4. Elma D Baron. “Selection of sunscreen and sun-protective measures”. Uptodate. Aug 11, 2020