Phân biệt các loại mụn và phương pháp điều trị bởi Bác sĩ Da liễu

Mỗi năm, Bệnh viện Da liễu TP. HCM tiếp nhận lên đến 80.000 – 90.000 lượt bệnh nhân đến khám và điều trị mụn. Dù không đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, mụn lại dai dẳng, ảnh hưởng sâu sắc đến thẩm mỹ và tâm lý. Việc hiểu rõ, phân biệt các loại mụn cũng như chăm sóc da đúng cách là chìa khóa giúp chúng ta ứng phó kịp thời, ngăn ngừa những tổn thương lâu dài và duy trì làn da khỏe đẹp.

Nguyên nhân hình thành mụn

Theo số liệu từ Cơ quan Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS), có đến 95% người trong độ tuổi từ 11 – 30 gặp phải tình trạng mụn, đặc biệt phổ biến ở nam giới từ 16 – 19 tuổi và nữ giới từ 14 – 17 tuổi.

Sinh bệnh học chỉ ra rằng các yếu tố chính gây hình thành mụn trứng cá bao gồm sự gia tăng keratin hóa tại nang lông, tăng sản xuất bã nhờn, sự phát triển của vi khuẩn P. acnes, cùng với các phản ứng viêm phức tạp liên quan đến cả hệ miễn dịch bẩm sinh và mắc phải. Ngoài ra, stress, chế độ ăn uống và yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng trong việc gia tăng nguy cơ mụn.

Phân biệt các loại mụn trên mặt và cách điều trị với từng loại mụn

Trong y khoa, mụn được chia thành hai nhóm chính, gồm:

• Mụn không viêm: mụn đầu trắng và mụn đầu đen.
• Mụn viêm: mụn sẩn, mụn mủ, mụn bọc, mụn nang.

Điểm khác biệt cơ bản giữa hai nhóm này là mụn viêm thường sưng, đỏ và đau khi chạm vào.

Nhóm mụn không gây viêm

Nhóm mụn không gây viêm bao gồm mụn đầu trắng và mụn đầu đen, xuất hiện ở cả nam và nữ, ở mọi độ tuổi, từ thanh thiếu niên đến tuổi trưởng thành. Mụn đầu trắng và mụn đầu đen hình thành do lỗ chân lông bị bít tắc bởi bã nhờn và các tế bào chết. Nếu bã nhờn và tế bào chết nằm dưới bề mặt của một lỗ chân lông đóng kín, mụn đầu trắng được hình thành. Nếu bã nhờn và tế bào chết tiếp xúc trực tiếp với không khí, chúng sẽ bị oxy hóa chuyển thành màu đen, đó là mụn đầu đen.

• Mụn đầu trắng: mụn đầu trắng thường nhỏ, hơi nhô lên trên bề mặt da, có tâm tròn màu trắng. Chúng thường xuất hiện ở vùng chữ T (trán, mũi và cằm). Mụn đầu trắng thường ít để lại sẹo.
• Mụn đầu đen: mụn đầu đen thường phẳng hoặc hơi gồ, có màu đen dễ nhìn thấy. Mụn xuất hiện nhiều ở phần mũi là nơi tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, đôi khi xuất hiện ở lưng, ngực, cổ, vai và cánh tay.

Điều trị mụn đầu trắng và mụn đầu đen:

• Phương pháp vật lý và hóa học: lấy nhân mụn là cách nhanh chóng loại bỏ mụn đầu trắng và mụn đầu đen. Peel da cũng là lựa chọn hàng đầu, giúp giảm bít tắc lỗ chân lông và loại bỏ tế bào chết, nguyên nhân chính gây ra hai loại mụn này.
• Phương pháp điều trị nội khoa: Bác sĩ Da liễu thường chỉ định các loại thuốc bôi chứa retinoid để làm thông thoáng lỗ chân lông. Salicylic acid, thường có trong sữa rửa mặt, nước hoa hồng và kem dưỡng ẩm, giúp tẩy tế bào chết hiệu quả. Ngoài ra, sữa rửa mặt chứa benzoyl peroxide có thể giảm dầu thừa và loại bỏ vi khuẩn P. acnes, vi khuẩn gây mụn trên da.

Lưu ý rằng mặc dù mụn đầu trắng và mụn đầu đen là mụn không viêm, thường ít để lại sẹo nhưng nếu tự ý nặn mụn hoặc lấy nhân mụn không đúng cách, cấu trúc da sẽ bị tổn thương, đồng thời mụn có thể bị viêm nhiễm chuyển biến thành dạng mụn viêm dễ gây thâm hay sẹo về sau.

Nhóm mụn gây viêm

Nhóm mụn gây viêm bao gồm mụn sẩn, mụn mủ, mụn bọc và mụn nang. Cả 4 loại mụn thuộc nhóm này đều có biểu hiện sưng, đỏ và gây đau khi chạm vào. Chúng dễ để lại sẹo lõm sau khi lành mụn do viêm nhiễm ăn sâu dưới tế bào da. Mụn gây viêm có thể gặp ở mọi độ tuổi, nhưng thường gặp ở nam hơn nữ và xuất hiện phổ biến ở độ tuổi thanh thiếu niên hơn độ tuổi trưởng thành.

Tương tự mụn không gây viêm, sự hoạt động mạnh của tuyến bã nhờn là nguyên nhân chính dẫn đến sự tắc nghẽn lỗ chân lông. Bã nhờn tích tụ quá nhiều trên da sẽ tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn gây mụn P. acnes phát triển. Đây là loại vi khuẩn không gây bệnh ở điều kiện bình thường, tuy nhiên ở môi trường tích tụ bã nhờn, vi khuẩn sinh sôi mạnh, gây viêm và tạo thành các vết sưng đỏ, chứa nhiều mủ.

• Mụn đỏ hoặc mụn sẩn (papules)

Nhận diện: đây là loại mụn có phần da xung quanh bị viêm nhẹ, hơi sưng, có màu đỏ, hồng hoặc nâu tím, đau khi chạm vào. Phần da bị viêm có đường kính dưới 1cm, đôi khi có bờ rõ ràng, đôi khi không có bờ rõ ràng, tụ thành nhiều mảng. Đặc biệt mụn này xuất hiện ở nam nhiều hơn nữ.

Cách điều trị:

Phương pháp điều trị nội khoa: tùy vào mức độ nghiêm trọng của mụn sẩn, Bác sĩ có thể kê đơn thuốc bôi ngoài da chứa retinoid (adapalene hoặc tretinoin), kháng sinh hoặc kết hợp cả hai. Trong một số trường hợp, thuốc kháng sinh đường uống và thuốc ngừa thai đường uống cũng có thể được xem xét.

Phương pháp vật lý và hóa học: bên cạnh việc dùng thuốc, liệu pháp ánh sáng như ánh sáng xanh hoặc xung ánh sáng cường độ cao (IPL) hoặc laser xung dài cũng rất hiệu quả trong điều trị mụn viêm. Những liệu pháp này không chỉ tiêu diệt vi khuẩn P. acnes trong lỗ chân lông mà còn giúp điều hòa và cải thiện kết cấu da.

• Mụn mủ (pustules)

Nhận diện: đây là loại mụn viêm đã bị nhiễm khuẩn, có mủ màu trắng hoặc vàng ở trung tâm, phần da xung quanh bị sưng đỏ và đau khi chạm vào. Mụn thường xuất hiện ở mặt, vai, ngực và lưng. Tình trạng viêm thường giới hạn đến lớp nang lông nên mụn mủ thường không gây ra sẹo lõm và thâm. Tuy nhiên, nếu can thiệp không đúng cách ngay khi chúng mới xuất hiện sẽ gây ra viêm nhiễm trên diện rộng và tạo thành sẹo lõm.

Cách điều trị:

Phương pháp điều trị nội khoa: để điều trị mụn mủ, Bác sĩ có thể chỉ định thuốc bôi ngoài da chứa benzoyl peroxide, salicylic acid, sulfur và kháng sinh dạng bôi hay dạng uống.

Phương pháp vật lý và hóa học: liệu pháp ánh sáng như ánh sáng xanh hoặc xung ánh sáng cường độ cao (IPL) hoặc laser xung dài đã chứng minh hiệu quả trong việc diệt khuẩn và kháng viêm cho mụn mủ.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, Bác sĩ Da liễu có thể sử dụng liệu pháp quang động trị liệu (PDT) để tiêu diệt vi khuẩn P. acnes và làm giảm tiết bã nhờn bằng cách gây tổn thương chọn lọc tuyến bã. Tuy nhiên, phương pháp này có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau, đỏ da kéo dài, nhiễm độc ánh sáng hoặc đóng vảy tiết.

• Mụn nang (nodules) và mụn bọc (cysts)

Nhận diện: đây là hai loại mụn bị viêm và nhiễm khuẩn sâu, sưng to, cứng và đỏ nhiều, nang mụn nằm sâu dưới da, chứa nhiều mủ và dịch bên trong, gây đau nhức. Trong đó, mụn bọc có hiện tượng nhiễm trùng nặng hơn, vùng da cũng sưng to hơn. Cả hai loại mụn này thường xuất hiện ở đầu, mặt, cổ và lưng.

Cách điều trị:

Phương pháp điều trị nội khoa: điều trị mụn nang và mụn bọc cần đến isotretinoin đường uống, kết hợp với kháng sinh đường uống và thuốc kháng viêm để giảm viêm nhiễm và ngăn ngừa tái phát.

Phương pháp vật lý và hóa học: đối với mụn viêm nặng, Bác sĩ Da liễu có thể sử dụng mesotherapy để tiêm tinh chất trị mụn trực tiếp vào nốt mụn, giúp giảm nhanh tình trạng sưng viêm. Trong một số trường hợp, các mụn lớn cần được rạch và dẫn lưu trước khi tiêm. Phương pháp quang động trị liệu (PDT) cũng có thể được sử dụng để diệt khuẩn P. acnes và giảm tiết bã nhờn, đặc biệt với những trường hợp mụn không đáp ứng với thuốc uống. Với sự phát triển của các công nghệ thẩm mỹ thì gần đây, các loại laser xung dài cũng được áp dụng rộng rãi để điều trị mụn viêm. Laser xung dài không chỉ giúp kiểm soát viêm và giảm bã nhờn mà còn kích thích collagen và cải thiện cấu trúc da một cách hiệu quả. Đặc biệt laser bước sóng 1064nm xung dài có khả năng xuyên sâu vào da đến tận lớp trung bì nên cho hiệu quả cao với các tình trạng mụn viêm có nhân mụn nằm sâu bên trong da.

Lưu ý rằng mụn viêm có thể gây khó chịu và đau nhức, nhưng tuyệt đối không nên sờ hoặc tự ý nặn, vì điều này dễ dẫn đến nhiễm trùng nặng và để lại sẹo xấu. Hãy đến khám tại các Phòng khám Da liễu được Cơ quan Y tế cấp phép và tuân thủ đúng liệu trình điều trị cùng chỉ dẫn của Bác sĩ Da liễu để cải thiện tình trạng mụn và tránh những hậu quả lâu dài.

Bảng giá dịch vụ điều trị mụn tại Phòng khám Doctor Acnes

Tóm lại, mụn có nhiều loại với đặc điểm và mức độ tổn thương khác nhau. Việc nhận diện đúng loại mụn và điều trị kịp thời bởi Bác sĩ Da liễu là chìa khóa để loại bỏ mụn hiệu quả, ngăn ngừa những hậu quả lâu dài và giữ gìn làn da trẻ đẹp. Doctor Acnes là phòng khám chuyên điều trị mụn và sẹo rỗ. Nếu bạn đang gặp vấn đề về mụn, hãy liên hệ ngay với Doctor Acnes để được tư vấn và điều trị ngay nhé!

Tài liệu tham khảo

1. Davis EC, Callender VD. “A review of acne in ethnic skin: pathogenesis, clinical manifestations, and management strategies“. J Clin Aesthet Dermatol. 2010 Apr;3(4):24-38
2. “Acne: Overview“. American Academy of Dermatology
3. “What Is Nodular Acne and How Is It Treated?“. Healthline
4. “What are Blackheads?“. Healthline
5. “What Causes Acne Papules, and How Are They Treated?“. Healthline
6. “Acne“. NHS

Bài viết này có hữu ích không?

Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết

Submit Rating

Điểm trung bình 5 / 5. Lượt đánh giá 1