Bác sĩ Da liễu mách bạn các kiến thức về tẩy tế bào chết cho da mụn đúng cách

Tẩy tế bào chết là bước quan trọng trong quy trình chăm sóc da tại nhà. Đối với những người bị mụn trứng cá, việc tẩy tế bào chết đúng cách và chọn lựa sản phẩm tẩy tế bào chết phù hợp với tình trạng da càng quan trọng hơn. Cùng Bác sĩ Da liễu tại Phòng khám Doctor Acnes tìm hiểu cách tẩy tế bào chết cho da mụn nhé.

Vì sao phải tẩy tế bào chết cho da mặt?

Làn da của chúng ta luôn không ngừng đổi mới tế bào mỗi ngày. Cứ mỗi phút lại có khoảng 30.000 tế bào da lớp ngoài cùng chết đi và các tế bào mới bên dưới lại được sản sinh. Tuy nhiên, vì một số nguyên nhân như thời tiết hay bụi bẩn, tác nhân bất lợi từ môi trường bên ngoài… làm tế bào chết trên da không thể bong tróc tự nhiên. Lâu dần các tế bào chết này sẽ làm lớp sừng dày lên, ngăn chặn sự hình thành và tái tạo tế bào mới của da, khiến da dễ bám bụi bẩn, nhờn rít, lỗ chân lông to dần, da sần sùi, các vi khuẩn có hại trên da gặp điều kiện thuận lợi sẽ phát triển, dễ gây mụn và thâm nám.

Do vậy, tẩy tế bào chết là bước chăm sóc da đơn giản nhưng vô cùng cần thiết để loại bỏ những tế bào già nua, mang lại cảm giác mịn màng cho da, ngăn sự tích tụ các tế bào sừng ở lỗ chân lông (là nguyên nhân gây bít tắc đường bài tiết chất bã nhờn). Không những giúp ngăn ngừa sự hình thành của mụn, tẩy tế bào chết còn giúp da hấp thụ dưỡng chất từ các sản phẩm chăm sóc da tốt hơn, thúc đẩy quá trình tái tạo da, sản sinh collagen, ngăn ngừa lão hóa da.

Có nhiều hình thức tác động khác nhau để tẩy tế bào chết, được chia thành 3 loại chính: tẩy tế bào chết vật lý, tẩy tế bào chết hóa học và tẩy tế bào chết sinh học.

Tẩy tế bào chết vật lý

Tẩy tế bào chết vật lý là tên gọi chung các phương pháp tác động cơ học để kích thích bong da, giúp mở các nhân mụn đóng, phòng ngừa hiện tượng bít tắc lỗ chân lông, giúp kiểm soát nhờn và loại bỏ tế bào chết trên da. 

Các dạng tẩy tế bào chết vật lý

• Scrub là dạng tẩy tế bào chết vật lý phổ biến, sử dụng tác động cơ học của các hạt siêu mài mòn khác nhau cho từng loại da. Các tinh thể nhôm oxid thường dùng cho da nhờn mụn, giúp hấp thụ lượng dầu thừa, tạo ít bọt và dễ dàng rửa sạch (loại này không được khuyến cáo dùng cho da nhạy cảm). Các sản phẩm kích thích bong da dành cho da khô, mất nước thường chứa các hạt jojoba hydrogen hóa, decyl glucoside và tinh dầu, mang lại cảm giác nhẹ nhàng khi sử dụng. Ngoài ra, người ta còn có thể sử dụng các vi hạt của đường, muối, bicarbonat hoặc các hạt vi nhựa…
• Self-heating scrub hoạt động dựa trên nguyên lý ma sát tạo nhiệt.
• Vải sợi thô và epidermabrasion: sử dụng miếng bọt xốp bằng sợi polyester không dệt để loại bỏ tế bào chết và các tình trạng bít tắc.
• Các loại khác như miếng rửa mặt bằng cao su, bọt biển, xơ mướp, vải sợi thô (fiber face cloth), máy rửa mặt, cọ rửa mặt.

Lưu ý khi sử dụng phương pháp tẩy tế bào chết vật lý

• Tần suất tẩy tế bào chết phụ thuộc vào từng loại da, da khô chỉ nên tẩy tế bào chết 1 – 2 lần mỗi tháng, da dầu và da hỗn hợp có thể 1 – 2 lần mỗi tuần.
• Không nên dùng các sản phẩm scrub cho da nhạy cảm và các trường hợp mụn nặng vì có thể gây kích ứng và làm nặng thêm tình trạng mụn.
• Scrub nếu sử dụng không đúng cách có thể gây tổn thương tính toàn vẹn chức năng của lớp sừng, làm bong da, đỏ da, kích ứng và bùng phát mụn trứng cá.
• Máy rửa mặt được xem là thiết bị tẩy tế bào chết cơ học. Vì vậy không nên quá lạm dụng, chỉ sử dụng 2 – 3 lần mỗi tuần đối với da thường. Không sử dụng cho da có mụn viêm và da nhạy cảm, vì các tác động của máy rửa mặt có thể làm nặng thêm tình trạng hiện có.

Tẩy tế bào chết hóa học

Phương pháp tẩy tế bào chết hóa học này sử dụng các loại acid gồm AHA, BHA, PHA

AHA (alpha hydroxy acid) là những acid carboxylic hữu cơ tan trong nước, đa số có trong trái cây nên chúng còn được gọi là acid trái cây, ngoài ra còn có trong rau tươi, một ít trong tế bào cơ thể người. Các AHA thường gặp là acid lactic (trong sữa chua), acid tartaric (trong rượu vang), acid malic (trong táo, lê), acid glycolic (trong mía), acid citric (trong cam, chanh)…

Cơ chế tác dụng của AHA thông qua việc làm bong tế bào chết, điều hòa sừng hóa thượng bì, tiêu nhân mụn, tăng quá trình tan rã của melamine ở màng đáy giúp cải thiện sắc tố sau viêm, tăng mucopolysaccharide giúp giữ ẩm da. Ngoài ra, một số AHA còn có khả năng chống oxy hóa, ngăn chặn tác hại của các gốc oxy tự do. Chính vì vậy, AHA thích hợp cho da khô và da lão hóa.

BHA (beta hydroxy acid) thông dụng là acid salicylic, đây là loại acid tan trong dầu. Ngoài hoạt tính tẩy tế bào chết tương tự AHA, BHA còn có thể thấm vào lỗ chân lông, giúp giải quyết các vấn đề thường gặp của lỗ chân lông, điều hòa sừng hóa, tiêu nhân mụn, kiểm soát nhờn, kháng viêm, giảm sưng, rất hiệu quả trong điều trị mụn.

PHA (polyhydroxy acid) là thế hệ mới của AHA, thường gặp là gluconolactone, lactobionic acid, ferulic acid. Loại acid này thích hợp cho những làn da nhạy cảm, trứng cá đỏ hoặc viêm da cơ địa. Ngoài ra chúng còn giúp ngăn ngừa tổn thương hàng rào bảo vệ da khi sử dụng các sản phẩm trị mụn.

Lưu ý khi sử dụng phương pháp tẩy tế bào chết hóa học

• Phương pháp tẩy tế bào chết hóa học chỉ làm tốt vai trò của nó khi có độ pH thích hợp. Do đó, nếu rửa mặt bằng sữa rửa mặt có tính kiềm cao thì gần như chúng sẽ không hiệu quả, thậm chí còn gây tác hại lên da.
• Tẩy tế bào chết hóa học dạng bôi lưu trên da có thể dùng hằng ngày, cách ngày hoặc 1 – 2 lần mỗi tuần tùy thuộc vào nồng độ sản phẩm, mục đích sử dụng và tình trạng da. Nên sử dụng bắt đầu từ nồng độ thấp.
• AHA và BHA ở nồng độ cao còn được sử dụng trong quy trình điều trị peel da bằng hóa chất (chemical peel), tuy nhiên phương pháp này chỉ nên được tiến hành bởi các Bác sĩ chuyên khoa Da liễu hoặc tại các Phòng khám Da liễu uy tín.
• Cần tránh vùng da quanh mắt vì vùng da này rất mỏng, niêm mạc mắt cũng rất dễ bị kích ứng với các sản phẩm này.

Tẩy tế bào chết sinh học (enzyme)

Tẩy tế bào chết sinh học là phương pháp lấy đi lớp tế bào chết trên da dưới sự phân giải protein của các enzyme có nguồn gốc từ thực vật như bromelain (chiết xuất từ dứa), papain (chiết xuất từ đu đủ xanh), pumpkin (chiết xuất từ quả bí ngô)… Loại sản phẩm này cần được bảo quản kỹ càng để tránh bị biến tính, đa phần được đóng gói dưới dạng từng gói bột vừa đủ dùng cho một lần. 

Quy trình tẩy tế bào chết đúng cách

Dưới đây là quy trình 3 bước giúp tẩy tế bào chết bằng các sản phẩm thường gặp trên thị trường nhằm đạt hiệu quả tối ưu:

Bước 1: Làm giãn nở lỗ chân lông bằng cách xông hơi hoặc ủ khăn ấm

Có thể thực hiện bước này bằng máy xông hơi hoặc xông hơi theo phương pháp truyền thống. Đầu tiên, chuẩn bị một bát nước nóng và nhỏ vài giọt tinh dầu tự nhiên, dược liệu có lợi cho da, sau đó lấy khăn bông lớn trùm kín đầu, giữ khoảng cách giữa mặt và bát nước xông sao cho da cảm thấy thoải mái, kéo dài thời gian xông tầm 10 phút để làm lỗ chân lông giãn nở giúp da thư giãn tự nhiên.

Nếu không có thời gian để xông hơi, bạn cũng có thể rửa mặt bằng nước ấm hoặc lấy khăn bông ấm ủ lên mặt để lỗ chân lông giãn ra, da mặt bớt khô hơn sẽ có ích cho quá trình tẩy tế bào chết.

Bước 2: Rửa mặt thật sạch

Rửa sạch mặt bằng sản phẩm sữa rửa mặt phù hợp, bước này có tác dụng lấy đi bụi bẩn và bã nhờn trên bề mặt da. Thoa sữa rửa mặt lên tay sau đó massage nhẹ nhàng rồi rửa sạch lại bằng nước, lau thật khô mặt bằng khăn bông.

Bước 3: Tẩy tế bào chết

Nếu sử dụng các nguyên liệu tẩy tế bào chết từ thiên nhiên: trộn tất cả những nguyên liệu chuẩn bị sẵn thành một hỗn hợp sau đó nhẹ nhàng dùng hỗn hợp massage lên mặt, có thể dùng cho cả thân mình, bằng cách này tế bào chết trên da sẽ được loại bỏ trong quá trình massage. Không những thế, những nguyên liệu từ thiên nhiên lành tính sẽ ít gây kích ứng cho da đồng thời mang đến mùi thơm nhẹ nhàng thoải mái.

Nếu sử dụng kem tẩy tế bào chết: lấy một lượng kem tẩy tế bào chết ra tay và massage đều trên mặt, sau đó rửa sạch mặt bằng nước ấm. Một số loại kem tẩy tế bào chết có thành phần chất tẩy rửa sẽ dễ gây khô da, vì vậy sau đó bạn nên sử dụng các loại dưỡng ẩm để cấp ẩm cho da, tránh tình trạng da bị khô.

Nếu chế độ chăm sóc da hằng ngày đã chứa các sản phẩm kê đơn retinoid (tretinoin, retinol), BPO, azelaic acid, AHA, BHA… thì tẩy tế bào chết (dù sử dụng bất kì dạng nào) cũng không nên quá 2 lần 1 tuần. 

Chúng tôi hi vọng những chia sẻ trên có thể giúp các bạn có thêm kiến thức về công đoạn tẩy tế bào chết trong quy trình chăm sóc da. Trường hợp cần tư vấn thêm, đừng ngại ngần liên hệ với chúng tôi. Đội ngũ Bác sĩ Da liễu với kiến thức chuyên sâu về dược mỹ phẩm tại Phòng khám Doctor Acnes sẵn sàng trả lời các thắc mắc của bạn liên quan đến chăm sóc da mụn.

Tài liệu tham khảo

1. Robert Bran, Howard I.Mabach. Textbook of cosmetic Dermatology, 5th ed. CRC Press. 2017
2. Andrea L Zaenglein, Arun L Pathy, Bethanee J Schlosser et al. “American Academy of Dermatology (2016) Guidelines of care for the management of acne vulgaris”. J Am Acad Dermatol. 2016 May;74(5):945-73.e33