Sự công nghiệp hoá và hiện đại hóa toàn cầu đã gây nên sự thay đổi lớn trong lối sống của con người ở khắp nơi trên thế giới trong vài thập kỉ vừa qua. Ngày nay việc phải tiếp xúc quá nhiều ánh sáng nhân tạo cả ngày lẫn đêm đã tác động xấu tới nhịp sinh học của cơ thể và sức khỏe nói chung. Một trong những nguồn ánh sáng nhân tạo phổ biến nhất hiện nay là LED – nguồn phát ra một lượng ánh sáng xanh đáng kể gây tác động lên cơ thể và làn da. Bài viết sau đây sẽ cung cấp thêm thông tin về ánh sáng xanh cũng như các cách giúp chúng ta tự bảo vệ khỏi tác động có hại của nó.
Ánh sáng xanh là gì?
Ánh sáng xanh là một dải ánh sáng nằm trong khoảng ánh sáng mà con người có thể thấy được còn gọi là ánh sáng trắng, bao gồm các dải quang phổ như đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím. Mỗi dải quang phổ có năng lượng và bước sóng khác nhau. Trong đó ánh sáng xanh có bước sóng từ 420 đến 490nm, rất gần với ánh tím có dải sóng ngắn nhất mang năng lượng cao nhất.
Nhờ tính hiệu quả, nhỏ gọn cũng như tuổi thọ cao mà đèn LED đã trở nên phổ biến ở khắp nơi trên thế giới. Bên cạnh nguồn phát ra ánh sáng xanh chính từ mặt trời thì những loại đèn LED cũng phát ra một lượng lớn ánh sáng xanh có thể gây thương tổn tới mắt và da. Chúng ta có thể thấy đèn LED xuất hiện trong mọi vật dụng trong đời sống hàng ngày như đèn flash của máy ảnh, điện thoại thông minh, màn hình máy tính, ti vi, đồng hồ thông minh và ngay cả đèn tín hiệu giao thông.
Tác động của ánh sáng xanh lên cơ thể
Tác động có hại
Khi sử dụng các thiết bị điện tử hàng ngày, người tiêu dùng có thể thắc mắc liệu mức độ tiếp xúc từ các thiết bị này có gây hại cho da giống như cách tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Ánh sáng xanh từ mặt trời có thể gây tổn thương và oxy hóa làn da. Mặt trời phát ra nhiều ánh sáng xanh hơn đáng kể so với bất kỳ thiết bị điện tử nào được thử nghiệm. Cường độ tăng dần theo thứ tự sau điện thoại ≤ laptop < màn hình máy tính < TV < mặt trời. Điều này cho thấy việc bảo vệ làn da khỏi ánh nắng mặt trời bằng những quần áo chống nắng và kem chống nắng là rất quan trọng.
Trong lớp hạ bì, ánh sáng xanh gây ra sự giải phóng nitric oxide (NO) dạng tự do và chất này phản ứng với superoxide có thể gây ra tổn thương DNA. Ngoài ra sự tạo thành superoxide do ánh sáng xanh cũng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình lão hóa và gây ung thư da.
Tiếp xúc quá nhiều với các gốc tự do có thể gây hại cho tế bào da, đẩy nhanh quá trình lão hóa, gây tăng sắc tố và nám da. Điều này cũng gây nên quá trình viêm, phá hủy lớp collagen và elastin khỏe mạnh của da, khiến da trở nên chảy xệ, lão hóa sớm và hình thành các nếp nhăn.
Trong tế bào da, ánh sáng xanh còn phá vỡ collagen và đẩy nhanh quá trình lão hóa, cản trở quá trình tổng hợp collagen mới, ngăn cản quá trình hồi phục của da. Khả năng chống oxy hóa trong các tế bào tiếp xúc với các gốc tự do cũng bị ảnh hưởng do phải loại bỏ đi những chất này dẫn tới bị cạn kiệt dần. Có thể mất đến 24 giờ để những khả năng này hồi phục lại.
Tác động gây hại chính của ánh sáng xanh lên tế bào có thể không phải do việc làm giảm khả năng chống oxy hóa của chất chống oxy hóa, mà là bằng cách liên tục tạo ra một lượng nhỏ các gốc tự do có thể vượt qua khả năng phòng vệ thông thường của cơ thể và gây hại vĩnh viễn cho DNA.
Ánh sáng xanh có thể sẽ cản trở nhịp điệu hàng đêm của tế bào da, điều này rất quan trọng đối với quá trình tái tạo và sửa chữa tế bào da.
Tác động có lợi
Ngoài những tác hại gây lên da và cơ thể đã nêu trên thì ánh sáng xanh còn có những tác dụng chữa bệnh nhất định. Nó đang được sử dụng để chữa nhiều bệnh về da như.
- Vảy nến thể nhẹ đến trung bình: điều trị bằng ánh sáng xanh hỗ trợ giảm đỏ và kích thước của sang thương mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào.
- Viêm da dị ứng: liệu pháp ánh sáng xanh (blue light therapy) điều trị trong bệnh viêm da dị ứng và bệnh chàm cho thấy hiệu quả giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh 54% sau 6 tháng điều trị.
- Mụn trứng cá: số lượng mụn đầu đen và mụn đầu trắng giảm khi sử dụng ánh sáng xanh trong điều trị mụn trứng cá thể nhẹ đến trung bình. Tác dụng này có liên quan đến việc giảm sự phát triển của vi khuẩn Propionibacterium acnes. Ánh sáng xanh và đỏ có thể ngăn tế bào tuyến bã nhờn sản xuất lipid nên có thể có tác dụng điều trị mụn trứng cá bằng con đường ngăn sản xuất bã nhờn.
- Điều trị bằng quang động học (photo dynamic therapy – PDT): một ứng dụng trong điều trị khác của ánh sáng xanh là quang động. Phương pháp này sử dụng các chất nhạy quang cùng với ánh sáng xanh để tạo ra nhóm oxy tự do có tác dụng tiêu diệt P. acnes và giảm hoạt động của tuyến bã nhờn. Việc sử dụng liệu pháp quang động và các liệu pháp ánh sáng xanh khác hiện đang được sử dụng nhiều nơi tại các Phòng khám Da liễu.
Làm thế nào để bảo vệ làn da khỏi ánh sáng xanh?
Cách bảo vệ tốt nhất là phòng ngừa thông qua nhiều hình thức khác nhau. Cách tiếp cận đơn giản nhất để giảm thiểu tác hại của ánh sáng xanh là hạn chế tiếp xúc và giảm thời gian sử dụng các thiết bị bằng cách có những khoảng nghỉ thường xuyên để mắt được nghỉ ngơi. Cố gắng nghỉ 5 phút sau mỗi 30 phút.
Sử dụng thêm bộ lọc màn hình ánh sáng xanh hoặc miếng bảo vệ màn hình cho các thiết bị điện tử (chẳng hạn như điện thoại, máy tính bảng hoặc máy tính) có khả năng chặn hoặc làm giảm ánh sáng xanh tiếp xúc với cơ thể. Cũng có thể chuyển máy tính, điện thoại thông minh và các thiết bị khác sang “chế độ ban đêm” để giúp giảm phát xạ ánh sáng xanh từ chúng.
Có thể sử dụng tai nghe để có thể giữ điện thoại trong túi và cách xa má và mặt. Tuân thủ quy tắc 20-20-20 dành 20 phút nhìn vào màn hình, sau đó 20 phút nhìn vào thứ gì đó cách xa 20 feet (khoảng 6m).
Bên cạnh đó nên thoa kem chống nắng mỗi ngày. Nhưng không phải tất cả các loại kem chống nắng đều có khả năng chống ánh sáng xanh. Có ba loại kem chống nắng vật lý, hóa học và hỗn hợp của hai loại này. TiO2 (một thành phần trong kem chống nắng vật lý) đã được xác định là có đặc tính ngăn chặn ánh sáng xanh dựa trên một số đánh giá.
Kem chống nắng vật lý có các thành phần hoạt tính như TiO2, sắt oxid, vonfram dioxid, kẽm oxid và nhiều thành phần khác như bột talc, dầu khoáng, cao lanh, calamin. Kem chống nắng vật lý có tác dụng chống ánh sáng xanh nhờ các thành phần này có khả năng phản xạ tia UV và ánh sáng xanh ra khỏi bề mặt da.
Mặt hạn chế của dạng kem chống nắng vật lý này là dạng kem không trong suốt và nâng tone da nhưng có thể được giảm bớt bằng cách sử dụng các loại sản phẩm chống nắng chứa các hạt siêu nhỏ hoặc siêu mịn. Các chất hóa học hấp thu tia UV có thể gây nguy hại cho da thường được dùng trong kem chống nắng hóa học và không cung cấp tác dụng chống ánh sáng xanh.
Nên có một chế độ ăn nhiều chất chống oxy hóa chứa các loại trái cây và rau quả bên cạnh việc sử dụng các sản phẩm chống oxy hóa tại chỗ. Đây là phương pháp lành mạnh và lâu dài nhất để tránh ánh sáng xanh gây hại cho da. Chất chống oxy hóa đường uống như vitamin C, E và glutathione đều có tác dụng loại bỏ các gốc tự do.
Chế độ ăn uống nên bao gồm các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như trái cây tươi và rau quả như đậu, rau bina, củ cải đường, dâu tây, việt quất và quả mâm xôi, có thể giúp da chống lại các gốc tự do.
Carotene có thể được bổ sung thông qua chế độ ăn uống giàu các loại rau củ có màu xanh đậm, đỏ, vàng hay cam như rau bina và cà rốt. Rễ và chiết xuất cà rốt, cũng như chiết xuất trái cây cận nhiệt đới, đều chứa carotene và có thể hiện diện dưới dạng các sản phẩm bôi ngoài da.
Ngoài ra, vitamin cũng thường được sử dụng trong các sản phẩm chống ánh sáng xanh. Niacinamide hay thường được gọi là vitamin B3 đã được chứng minh là hữu ích trong việc chống lại chứng tăng sắc tố do lão hóa. Niacinamide là một lựa chọn tuyệt vời để tăng cường khả năng bảo vệ của kem chống nắng với ánh sáng trắng.
Vitamin C và E nổi tiếng với đặc tính chống oxy hóa và nghiên cứu đã chỉ ra rằng hai chất này có thể bảo vệ da khỏi tia UVA. Những vitamin này cũng có thể hữu ích trong việc chống lại ánh sáng xanh vì tia UVA và ánh sáng xanh đều có bước sóng khá gần nhau trên dải quang phổ ánh sáng.
Top kem chống nắng có tác dụng chống ánh sáng xanh
Gel chống nắng Heliocare 360 Mineral Tolerance Fluid Sunscreen Sensitive and Intolerant Skin SPF 50
Gel chống nắng Heliocare 360° với chiết xuất từ lá dương xỉ Polypodium leucotomos có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ hơn, làm chậm quá trình lão hóa da kết hợp với 100% màng lọc khoáng chất gồm titanium dioxide và kẽm oxid có tác dụng bảo vệ da khỏi UVA/UVB, tia hồng ngoại và ánh sáng xanh.
Ngoài ra sản phẩm còn chứa thành phần niacinamide có tác dụng tăng cường hàng rào bảo vệ và dưỡng ẩm tối ưu cho da. Sản phẩm chuyên dùng cho da nhạy cảm, chứa các thành phần lành tính, dịu nhẹ và an toàn, giúp hỗ trợ tái tạo và phục hồi tổn thương do ánh sáng.
Kem chống nắng kết hợp sáng da – MartiDerm Pigment Zero DSP SPF50+ Cream
Công thức chứa phức hợp MELA TSFK cùng niacinamide và vitamin C giúp làm giảm và ngăn ngừa sự xuất hiện của đốm nâu và tình trạng tăng sắc tố, đồng thời bảo vệ da chống lại tia UV với chỉ số SPF 50+, giúp làm đều màu da, dưỡng ẩm và cung cấp khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ.
Thành phần titan và niacinamide trong kem chống nắng có thể mang lại hiệu quả chống ánh sáng xanh. Ngoài ra, phiên bản mới có kết cấu kem vô cùng lỏng nhẹ, dễ dàng thoa đều và thẩm thấu, mang lại cảm giác dễ chịu trên da. Sản phẩm phù hợp cho da thường và da khô.
Kem chống nắng phổ rộng MartiDerm The Originals Proteos Screen SPF50+ Fluid Cream
Kem chống nắng MartiDerm The Originals Proteos Screen SPF50+ phù hợp với người hay tiếp xúc với các ánh sáng xanh từ màn hình máy tính hoặc các thiết bị điện tử, tham gia các hoạt động thể thao ngoài trời, bơi lội.
Đây là loại kem chống nắng dạng lỏng dễ hấp thụ với chỉ số SPF 50+ giúp ngăn ngừa và sửa chữa các dấu hiệu lão hóa da sớm. Sản phẩm cung cấp màng lọc chống nắng phổ rộng chống lại các tia UVA, UVB, IR (hồng ngoại), ánh sáng xanh.
Sự kết hợp của proteoglycans, phức hợp spectrum complex, phức hợp hyaluronic acid & silicon complex giúp giữ cho làn da trẻ trung, tươi tắn và đều màu. Kết cấu dạng cream-to-powder độc đáo mang lại cảm giác mượt mà, mỏng nhẹ tựa “vô hình” trên da và phù hợp cho mọi loại da.
Ánh sáng xanh là một phần của phổ năng lượng điện từ tự nhiên. Bên cạnh nguồn tiếp xúc chính là mặt trời, ánh sáng xanh từ các nguồn nhân tạo như đèn LED vẫn có thể gây hại cho da và sức khỏe. Ánh sáng xanh có khả năng tạo ra các gốc tự do, gây tổn hại cho DNA và làm tăng quá trình lão hóa da.
Việc tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng xanh có thể dẫn đến chảy xệ da, tăng sắc tố và hình thành nám da. Tuy có nhiều ảnh hưởng tới cơ thể nhưng ánh sáng xanh cũng đang được ứng dụng trong các liệu pháp điều trị một số tình trạng liên quan tới da.
Để tránh tác động có hại của ánh sáng xanh, nên xây dựng cho bản thân những thói quen giúp bảo vệ làn da hàng ngày khi phải tiếp xúc rất nhiều với ánh sáng xanh như hiện nay.
Tài liệu tham khảo
- Jyoti Kumari, Kinnor Das, Mahsa Babaei. “The impact of blue light and digital screens on the skin“. J Cosmet Dermatol . 2023 Apr;22(4):1185-1190
- Orawan Suitthimeathegorn, Cheng Yang, Yanyun Ma. “Direct and Indirect Effects of Blue Light Exposure on Skin: A Review of Published Literature“. Skin Pharmacol Physiol . 2022;35(6):305-318
- Jahnna G Coats, Briana Maktabi, Mariam S Abou-Dahech. “Blue Light Protection, Part I-Effects of blue light on the skin“. J Cosmet Dermatol . 2021 Mar;20(3):714-717
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
