Sẹo lõm là gì? Phân loại, nguyên nhân và phác đồ điều trị từ góc nhìn mô học

Sẹo lõm là hậu quả của quá trình phục hồi da không hoàn chỉnh, dẫn đến mất cân bằng collagen – yếu tố quan trọng quyết định cấu trúc và độ đàn hồi của da. Những vết lõm này xuất hiện khi da không tái tạo đầy đủ sau tổn thương, để lại những vùng da lõm xuống, thiếu mô. Để cải thiện tình trạng này, việc hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế hình thành sẹo lõm là bước đầu tiên quan trọng trong việc tìm ra các giải pháp điều trị hiệu quả.

Đặc điểm của sẹo lõm

Sẹo lõm, một dấu hiệu thường gặp sau các đợt viêm nhiễm mụn, biểu hiện dưới dạng những vết lõm nông hoặc sâu trên bề mặt da. Sự xuất hiện này liên quan đến quá trình chữa lành không hoàn toàn của vết thương, khiến cho mô da không được phục hồi nguyên bản.

Điều này tạo ra những vùng da bị lõm xuống so với khu vực xung quanh, tạo thành sẹo lõm. Đặc biệt, loại sẹo này thường diễn tiến từ các loại mụn nặng như mụn nang, mụn nốt hoặc ngay cả từ mụn đầu đen kéo dài nếu không được điều trị đúng cách.

Trong lĩnh vực mô học – một ngành khoa học chuyên sâu trong y học nghiên cứu về cấu trúc và chức năng của tế bào, mô và cơ quan – việc hiểu rõ quá trình tái tạo và phục hồi da sau tổn thương là rất quan trọng. Thông qua việc nghiên cứu và phân tích cấu trúc mô, các nhà khoa học có thể phát hiện ra các bất thường hoặc tổn thương trong mô. Từ đó, họ có thể phát triển các phương pháp để khắc phục và cải thiện cấu trúc mô, giúp mô trở nên khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả hơn.

Nghiên cứu trong mô học không chỉ dừng lại ở việc phân tích cấu trúc mô mà còn mở ra các phương pháp điều trị mới. Ví dụ, các phương pháp điều trị sẹo lõm có thể bao gồm:

• Sử dụng các chất làm đầy như acid hyaluronic để lấp đầy các vết sẹo lõm.
• Công nghệ laser để kích thích tái tạo mô và sản sinh collagen mới.
• Công nghệ PRP (Platelet-Rich Plasma) sử dụng huyết tương giàu tiểu cầu để kích thích quá trình làm lành tự nhiên của cơ thể.

Các phương pháp điều trị được phát triển từ nghiên cứu mô học giúp giảm thiểu sự xuất hiện của sẹo lõm bằng cách kích thích sự phát triển của mô mới và làm đầy các vết lõm. Kết quả là tình trạng sẹo lõm được cải thiện, làm cho da trở nên mịn màng và đều màu hơn.

Các loại sẹo lõm thường gặp

Dựa vào kích thước, độ sâu cũng như cấu trúc ba chiều, sẹo lõm được phân làm ba loại chính:

• Sẹo đáy nhọn (icepick scar): là vết sẹo hẹp, sâu, đường kính dưới 2mm, lỗ mở trên bề mặt rộng hơn, có dạng hình phễu chữ V.
• Sẹo đáy tròn (rolling scar): là do các dây xơ lớp bì gắn kết lớp bì với lớp dưới da. Chúng có dạng gợn sóng với đáy nông, tròn và có dạng chữ M, đường kính 4 – 5mm.
• Sẹo đáy vuông (boxcar scar): là loại sẹo có đáy rộng và hình chữ U. Những vết sẹo này thường rộng hơn sẹo icepick và có các cạnh sắc, vách thẳng đứng. Điều này tạo ra một hình dáng giống như các hốc lõm nông và rộng trên bề mặt da.

Tuy nhiên, trong thực tế có nhiều người bệnh xuất hiện cả 3 loại sẹo lõm. Sẹo lõm không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý và sự tự tin của người mắc phải. Do đó, việc điều trị và phòng ngừa mụn trứng cá cũng như chăm sóc da đúng cách rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ phát triển loại sẹo này.

Các phương pháp điều trị sẹo lõm

Có nhiều phương pháp điều trị sẹo lõm hiệu quả như peel da hóa chất, laser xâm lấn, bóc tách đáy sẹo, lăn kim, filler và các liệu trình kết hợp. Tuy nhiên, không phải phương pháp nào cũng mang lại kết quả như mong đợi. Một số kỹ thuật có thể kèm theo tác dụng phụ hoặc hạn chế, ảnh hưởng đến tính hiệu quả và phạm vi ứng dụng trong điều trị sẹo lõm.

Dựa vào cơ chế điều trị có thế chia thành 4 phương pháp như sau:

• Liên quan đến phẫu thuật/ cử động: kỹ thuật punch (punch nâng, punch cắt bỏ), cắt khâu, tiêm Botulinum toxin, Căng da mặt, bóc tách đáy sẹo
• Liên quan đến thể tích: tăng mô mềm (filler), ghép da, cấy mỡ, huyết tương giàu tiểu cầu
• Liên quan tái tạo bề mặt: vi mài mòn da, mài mòn da, lột da bằng hoá chất, tái tạo sẹo bằng hoá chất (CROSS), lăn kim, tái tạo bề mặt bằng laser
• Liên quan đến làm săn chắc da: laser, RF phân đoạn

Phương pháp điều trị liên quan đến phẫu thuật/ cử động

Phương pháp phẫu thuật là một trong những tiêu chuẩn hiệu quả nhất trong điều trị sẹo lõm, đặc biệt với các sẹo đáy vuông sâu, sẹo đáy nhọn hoặc sẹo có đường kính từ 3 – 4mm. Bác sĩ sẽ loại bỏ mô sẹo lõm và sử dụng kỹ thuật cấy ghép hoặc tái cấu trúc để tái tạo vùng da bị tổn thương, giúp giảm độ sâu của sẹo và cải thiện vẻ ngoài da.

Kỹ thuật cử động, như các bài tập massage nhẹ nhàng, nhằm kích thích lưu thông máu và kích thích tái tạo da. Những bài tập này giúp làm mềm sẹo, giảm độ sâu, cải thiện độ đàn hồi và linh hoạt của da. Việc thực hiện đều đặn cũng giúp giảm căng thẳng trên vùng da bị sẹo, hỗ trợ quá trình hồi phục tự nhiên.

Liệu pháp botox (botulinum toxin) cũng được sử dụng để điều trị sẹo bằng cách giảm co kéo các cơ quanh vùng sẹo, làm mềm sẹo và ngăn ngừa sự tiến triển của sẹo lõm, nâng cao tính thẩm mỹ cho da.

Một thủ thuật khác trong điều trị sẹo lõm là bóc tách đáy sẹo (subcision), phương pháp này đặc biệt hiệu quả với sẹo đáy tròn hoặc đáy vuông có xơ dính dưới da. Phương pháp này phá vỡ các sợi xơ kéo bề mặt da xuống, kích thích sản xuất collagen mới, giúp làm đầy các vùng lõm và cải thiện kết cấu da.

Phương pháp điều trị sẹo lõm liên quan đến thể tích

Các phương pháp liên quan đến thể tích trong điều trị sẹo lõm thường tập trung vào việc làm đầy và nâng cao các vùng da bị lõm, nhằm phục hồi bề mặt da một cách mịn màng và đồng đều hơn. Phổ biến nhất là tiêm chất làm đầy (filler), ghép da, cấy ghép mỡ tự thân và sử dụng liệu pháp huyết tương giàu tiểu cầu (PRP).

Chất làm đầy (filler)

Đây là một phương pháp hiệu quả trong điều trị sẹo lõm, không chỉ mang lại kết quả tức thì mà còn ít xâm lấn, an toàn và có thể duy trì hiệu quả trong một thời gian dài, giúp cải thiện bề mặt da bằng cách làm đầy các vùng bị thiếu thể tích. Hyaluronic acid (HA) là loại filler phổ biến nhất, được tiêm vào dưới da để tăng thể tích và làm phẳng các vết sẹo lõm. HA là một chất tự nhiên trong cơ thể, giúp giữ nước và làm da mềm mại. Khi tiêm vào các vùng sẹo, HA nâng cao bề mặt da, giảm độ sâu của sẹo và cải thiện cấu trúc da. Ngoài ra, các filler khác như calcium hydroxylapatite (CaHA) và Poly-L-lactic acid (PLLA) cũng được sử dụng để kích thích sản xuất collagen, giúp làm đầy các vết lõm.

Ghép da và cấy ghép mỡ tự thân

Ghép da sử dụng mảnh da từ vùng khác của cơ thể để đặt vào vùng da bị lõm, giúp cải thiện cấu trúc da. Cấy ghép mỡ tự thân cũng sử dụng mỡ từ chính cơ thể bệnh nhân, được hút ra từ vùng khác và tiêm vào vùng da bị lõm để tăng thể tích và cải thiện cấu trúc da. Tuy nhiên, cả hai phương pháp này có thể tạo ra những vết sẹo mới do cần thực hiện nhiều vết mổ, vì vậy chúng ít được sử dụng hiện nay.

Liệu pháp PRP, exosome và tế bào gốc

PRP (huyết tương giàu tiểu cầu): PRP được chiết tách từ máu của chính người bệnh và tiêm vào vùng sẹo để kích thích quá trình lành thương, tái tạo mô và tăng sản xuất collagen. Điều này giúp cải thiện độ đàn hồi và cấu trúc da, làm đầy các vết lõm.

Exosome: là các túi ngoại bào nhỏ được tiết ra từ tế bào, chứa các yếu tố tăng trưởng và cytokine Exosome được sử dụng để kích thích sản xuất collagen và elastin, cải thiện cấu trúc da. Exosome thường được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với PRP để tăng hiệu quả điều trị.

Tế bào gốc: đây cũng là một phương pháp đầy tiềm năng trong điều trị sẹo. Tế bào gốc có khả năng phân chia và biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau, giúp tái tạo và sửa chữa mô. Các tế bào gốc thường được chiết xuất từ mô mỡ hoặc tủy xương của bệnh nhân, sau đó được tiêm vào vùng da bị sẹo lõm để kích thích quá trình lành da và cải thiện vẻ ngoài tổng thể.

Phương pháp liên quan tái tạo bề mặt

Phương pháp tái tạo bề mặt da là sử dụng các liệu pháp kích thích sự phục hồi và tái tạo của da qua các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu, nhằm cải thiện kết cấu, màu sắc, và tổng thể vẻ ngoài của da. Tuỳ vào mức độ xâm lấn, mài mòn da, mỗi liệu pháp có liệu trình điều trị và phù hợp với các đối tượng khác nhau.

• Liệu pháp vi mài mòn da (Microdermabrasion) và mài mòn da (Dermabrasion): là những kỹ thuật xâm lấn tối thiểu. Kỹ thuật này hỗ trợ cải thiện kết cấu da, giảm các vết sẹo lõm và tương đối ít gây khó chịu hơn so với các phương pháp xâm lấn khác. Cơ chế hoạt động của liệu pháp này là loại bỏ lớp ngoài cùng của da chết, kích thích quá trình tái tạo da và sản xuất collagen mới. Điều này giúp làm mờ các vết sẹo lõm và cải thiện tổng thể bề mặt da, mang lại làn da mịn màng và tươi sáng hơn, tuy nhiên nó chỉ phù hợp với các loại sẹo nông.
• Peel da: là một liệu pháp điều trị giúp cải thiện kết cấu, sắc tố và tông màu da bằng cách sử dụng các hóa chất để loại bỏ các lớp ngoài cùng của da, kích thích quá trình tái tạo da mới và tăng cường sản xuất collagen. Tuy nhiên, việc kiểm soát đầy đủ độ sâu của peel da và quá trình bong tróc có thể khó đạt được. [13] Điều này đòi hỏi sự chính xác cao trong việc lựa chọn loại hóa chất, nồng độ và thời gian tiếp xúc để tránh các biến chứng như bỏng da, sẹo mới hoặc tăng sắc tố sau viêm.
• Liệu pháp tái tạo sẹo bằng hóa chất (CROSS): là một kỹ thuật điều trị sẹo tập trung sử dụng nồng độ cao của acid trichloroacetic (TCA) để làm đầy và làm phẳng các vết sẹo lõm. Phương pháp này đã được chứng minh hiệu quả cao với ít tác dụng phụ và phù hợp với làn da sẫm màu. Tuy nhiên, TCA CROSS chỉ hiệu quả đối với sẹo đáy nhọn và sẹo đáy vuông.
• Lăn kim: hoạt động dựa trên nguyên tắc trị liệu cảm ứng collagen qua da (PCI). Cơ chế của lăn kim là sử dụng thiết bị lăn có hàng trăm kim siêu nhỏ, tạo ra hàng nghìn vết thương vi điểm trên lớp thượng bì và trung bì. Mặc dù nhỏ, những vết thương này đủ để kích thích cơ chế tự lành của cơ thể, thúc đẩy giải phóng các yếu tố tăng trưởng, tái tạo tế bào và sản xuất collagen mới. Collagen được tạo ra giúp làm đầy sẹo lõm, cải thiện bề mặt da và mang lại làn da mịn màng hơn.
• Laser xâm lấn (laser CO2 fractional, laser Erbium YAG): hoạt động dựa trên nguyên lý sử dụng ánh sáng đơn sắc tập trung, được chuyển hóa thành năng lượng nhiệt khi chiếu vào da. Năng lượng nhiệt này tạo ra các tổn thương vi nhiệt cục bộ và chính xác ở các lớp sâu của da mà không gây hại cho các khu vực xung quanh. Quá trình này phá hủy mô collagen cũ và kích thích nguyên bào sợi sản xuất collagen mới, làm đầy các vết lõm và cải thiện độ đàn hồi của da. Ngoài ra, laser còn giúp tái tạo bề mặt da bằng cách loại bỏ lớp biểu bì bên ngoài, làm mịn và đều màu da. Tuy nhiên, do nguy cơ tăng sắc tố sau viêm, đặc biệt ở những người có làn da sẫm màu, cần cân nhắc kỹ lưỡng khi tiến hành điều trị bằng laser xâm lấn.

Phương pháp liên quan đến làm săn chắc da

Trong điều trị sẹo lõm, làm săn chắc da không chỉ giúp cải thiện vẻ ngoài của sẹo mà còn tăng cường độ đàn hồi và kết cấu da. Các phương pháp làm săn chắc da phổ biến bao gồm fractional laser (FL) và fractional radio frequency (FRF), đều được sử dụng rộng rãi để cải thiện cấu trúc da và giảm sự xuất hiện của sẹo.

Công nghệ laser phân đoạn (FL)

Giúp xử lý các phần da bằng cách tạo ra các cột tổn thương nhiệt, gọi là vùng vi nhiệt. Điều này cho phép biến tính dạng cột của lớp biểu bì và trung bì (laser xâm lấn) hoặc chỉ lớp biểu bì (laser không xâm lấn). Các vùng da không bị ảnh hưởng bắt đầu quá trình sửa chữa nhanh chóng bằng việc tái tạo tế bào gốc biểu bì và tái tạo các cột mô bị cắt bỏ, kích thích quá trình sản xuất collagen mới từ nguyên bào sợi.

Công nghệ tần số vô tuyến phân đoạn (FRF)

Công nghệ này sử dụng sóng điện từ để tạo ra nhiệt qua các điện cực, tạo ra các tổn thương da vi nhiệt xen kẽ với các vùng không bị ảnh hưởng. Phương pháp này kích thích tái tạo da bằng cách thúc đẩy sản sinh collagen mới và tăng sinh tế bào. FRF đã được chứng minh hiệu quả qua việc tăng mức Procollagen loại I và III, giúp da săn chắc và mịn màng hơn. So với FL, FRF có lợi thế hơn cho những bệnh nhân có làn da nhạy cảm nhờ thời gian phục hồi ngắn hơn.

Ngoài ra, các phiên bản khác của FRF như Fractional Microneedle Radiofrequency (FMR) và Bipolar Fractional Radiofrequency cũng mang lại hiệu quả cao trong việc điều trị sẹo lõm, đáp ứng tốt nhu cầu của những người cần quá trình hồi phục nhanh chóng và hiệu quả.

Các liệu pháp kết hợp điều trị khác

Nhiều phương pháp điều trị sẹo lõm đã được phát triển, mỗi phương pháp có vai trò riêng biệt trong việc cải thiện tình trạng sẹo lõm. Các vết sẹo có thể khác nhau về phân loại và độ sâu, do đó, việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng. Kết hợp nhiều quy trình điều trị có thể mang lại hiệu quả cao hơn, cải thiện đáng kể mà một quy trình đơn lẻ khó có thể đạt được. Đặc biệt, với những bệnh nhân có nhiều loại sẹo cùng lúc, liệu pháp kết hợp là giải pháp tối ưu để đạt được kết quả điều trị tốt nhất và mang lại làn da tổng thể mịn màng, đồng đều hơn.

Tóm lại, các phương pháp điều trị sẹo lõm ngày càng phát triển, mang lại hiệu quả rõ rệt cho từng loại sẹo cụ thể. Từ phẫu thuật, vi mài mòn, peel da đến laser xâm lấn, mỗi phương pháp đều có ưu điểm riêng và được lựa chọn dựa trên tình trạng da cụ thể. Tại Doctor Acnes, liệu trình điều trị sẹo lõm được cá nhân hóa để mang lại làn da mịn màng và săn chắc hơn.

Liên hệ với Doctor Acnes để được tư vấn và trải nghiệm các giải pháp điều trị sẹo toàn diện, giúp bạn lấy lại sự tự tin với làn da hoàn hảo.

Bảng giá dịch vụ điều trị sẹo lõm tại Phòng khám Doctor Acnes

Tài liệu tham khảo

1. “Treatment for Atrophic Scars“. Healthline
2. Gozali MV, Zhou B. “Effective treatments of atrophic acne scars“. J Clin Aesthet Dermatol. 2015 May;8(5):33-40
3. Xu Y, Deng Y. “Ablative Fractional CO2 Laser for Facial Atrophic Acne Scars“. Facial Plast Surg. 2018 Apr;34(2):205-219. doi: 10.1055/s-0037-1606096
4. Ebrahim HM, Artima AY, Elardi A, Mohamed Morsi H. “Clinical and Histopathological evaluation of different tools for the Subcision of Atrophic Acne Scars“. J Cosmet Dermatol. 2022 Mar;21(3):1127-1134. doi: 10.1111/jocd.14562
5. El-Domyati M, Barakat M, Awad S, Medhat W, El-Fakahany H, Farag H. “Microneedling Therapy for Atrophic Acne Scars: An Objective Evaluation“. J Clin Aesthet Dermatol. 2015 Jul;8(7):36-42

Bài viết này có hữu ích không?

Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết

Submit Rating

Điểm trung bình 5 / 5. Lượt đánh giá 1