Một vấn đề có thể khiến những người bị sẹo e ngại việc điều trị là tình trạng tăng sắc tố sau trị sẹo có thể kéo dài rất lâu lên đến hàng tháng, đặc biệt với một số người có cơ địa dễ bị thâm thì các vết thâm này sẽ đậm hơn và cũng lâu nhạt màu hơn. Tình trạng này tuy không ảnh hưởng đến hiệu quả tăng sinh mô sẹo nhưng lại ảnh hưởng đến tâm lý người bệnh.

Vậy cách khắc phục tình trạng tăng sắc tố sau trị sẹo như thế nào? Bài viết sau đây, BSCKI Lê Hải Huy tại Phòng khám Doctor Acnes sẽ chia sẻ về phương pháp phòng ngừa và điều trị tình trạng tăng sắc tố sau trị sẹo nhé.

Tăng sắc tố sau trị sẹo là gì?

Tăng sắc tố sau trị sẹo về bản chất chính là tình trạng tăng sắc tố sau viêm (post inflammatory hyperpigmentation – PIH) là tình trạng tăng quá mức hoặc phân bố không đều của melanin ở da sau phản ứng viêm, làm da thâm đỏ và kéo dài. Bất kỳ tác nhân nào khiến da bị tổn thương hoặc bị kích ứng đều có thể gây ra tăng sắc tố sau viêm.

Quá trình viêm kích thích sản xuất và oxy hóa acid arachidonic. Điều này dẫn đến tăng sản xuất các chất gây viêm như leukotriene, cytokine, chemokine, prostaglandin và các hóa chất trung gian gây viêm khác. Các hoá chất trung gian gây viêm kích thích tế bào melanocyte làm tăng sản xuất sắc tố melanin dưới da và tăng vận chuyển melanin lan ra xung quanh. Đối với tăng sắc tố sau viêm ở lớp trung bì có 2 cơ chế:

Cơ chế thứ nhất là quá trình viêm làm vỡ lớp tế bào đáy ở thượng bì, dẫn tới phóng thích sắc tố melanin vào nhú ở trung bì. Đại thực bào ở lớp nhú trung bì sẽ thực bào và giải phóng ra melanin.
Cơ chế thứ hai là do đại thực bào có thể đi vào lớp thượng bì để thực bào melanosome tại đó rồi quay lại trung bì. Sắc tố melanin có thể tồn tại trong đại thực bào ở lớp trung bì trong nhiều năm.

Nguyên nhân gây ra tình trạng tăng sắc tố sau trị sẹo

Tương tự như thâm do mụn, tăng sắc tố sau trị sẹo hình thành do một số nguyên nhân liệt kê bên dưới nhưng ở mức độ nặng nề hơn:

Các thủ thuật xâm lấn: bóc tách đáy sẹo, lăn kim hay laser trong các phác đồ trị sẹo đều gây ra các tác động nhiệt học và cơ học lên da, tạo ra các phản ứng viêm tại chỗ, hình thành nên những quầng tăng sắc tố, có thể lan rộng ra xung quanh.

Độ nặng của tình trạng tăng sắc tố liên quan đến các yếu tố như mức độ sâu của thủ thuật xâm lấn, độ rộng xung dài của các loại laser, độ nóng tác động lên vùng da can thiệp, khoảng cách giữa những lần điều trị quá gần nhau khiến da chưa kịp phục hồi, người thực hiện chưa hiểu rõ cơ chế tác dụng cũng như các thông số kỹ thuật cần cài đặt riêng cho mỗi bệnh nhân.

Nguyên nhân gây tăng sắc tố sau điều trị sẹo - Doctor acnes — Bóc tách đáy sẹo, lăn kim hay laser đều gây ra các tác động nhiệt học và cơ học lên da, tạo ra các phản ứng viêm tại chỗ, hình thành nên những quầng tăng sắc tố

Ngoài ra, những yếu tố sau đây cũng góp phần làm nặng thêm tình trạng tăng sắc tố da sau trị sẹo:

Tránh nắng kém: dưới tác dụng của ánh nắng mặt trời sẽ kích thích hắc tố bào melanocyte tăng sản xuất sắc tố melanin. Do đó tránh nắng và thoa kem chống nắng là một trong những yếu tố quan trọng để dự phòng PIH.

Da tối màu: mặc dù tất cả các loại da đều có thể bị tăng sắc tố sau viêm nhưng lại thường gặp hơn ở người có làn da tối màu. Đặc biệt là khi viêm da gây tổn thương sâu xuống lớp bên dưới, qua màng đáy của thượng bì, da có thể bị đen sạm kéo dài rất lâu.

Nhiều nghiên cứu cho thấy ở những người da tối màu, lượng hắc sắc tố melanin nhiều nên dễ xuất hiện tình trạng tăng sắc tố da sau viêm hơn so với những người da sáng màu.

Làn da người Châu Á thuộc loại da tối màu nên PIH xảy ra phổ biến hơn, chiếm tới 50% trường hợp và thường nghiêm trọng hơn so với người da trắng. Điều này gây ảnh hưởng đáng kể đến thẩm mỹ và cả chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Chăm sóc da sau điều trị sẹo không đúng cách: vùng da tổn thương tróc mài sớm do các tác động vật lý như dùng tay cào gỡ sẽ dễ bị tăng sắc tố sau viêm, thậm chí tăng sắc tố có thể nặng và kéo dài hơn.

Phòng ngừa tăng sắc tố sau viêm

Tăng sắc tố sau viêm có lẽ là “tác dụng phụ” đáng quan tâm nhất để lại khi điều trị sẹo, vậy nên trong quá trình điều trị, các Bác sĩ Da liễu thường sẽ có các biện pháp phòng ngừa tình trạng này xảy ra như sau:

Sử dụng hoạt chất kháng viêm sau xâm lấn: tình trạng tăng sắc tố diễn ra do nguyên nhân viêm, vì vậy sau khi thực hiện thủ thuật, bệnh nhân cần được đắp mặt nạ kháng viêm, đồng thời sử dụng các loại thuốc uống, thuốc bôi và dược mỹ phẩm có hiệu quả kháng viêm để giảm thiểu tình trạng trên.
Chườm lạnh: bên cạnh sử dụng hoạt chất kháng viêm thì hiệu quả của chườm lạnh cũng rất đáng kể trong việc làm dịu da, giảm khó chịu sau điều trị.

Chườm lạnh - Doctor Acnes — Chườm lạnh giúp làm dịu da, giảm khó chịu sau điều trị

Chống nắng: sau khi điều trị, việc sử dụng các loại viên uống chống nắng, kem chống nắng và che chắn kỹ khi ra ngoài sẽ giảm thiểu tình trạng thâm trở nên nặng hơn.
Sử dụng dược mỹ phẩm có khả năng ức chế melanin: sau khi bong mài, ngoài kem dưỡng ẩm cần sử dụng thêm các loại kem dưỡng có chứa các thành phần ức chế melanin như tranexamic acid, vitamin C, retinoid. Khi da dần khỏe hơn có thể phối hợp thêm các hoạt chất khác như kojic acid, arbutin… giúp cho vết thâm sớm mờ đi.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn chăm sóc da sau điều trị sẹo rỗ từ Bác sĩ Da liễu Phòng khám Doctor Acnes

Điều trị tăng sắc tố sau viêm

Nếu đã sử dụng rất nhiều cách để phòng ngừa nhưng tình trạng thâm vẫn xuất hiện hay kéo dài, Bác sĩ có thể chỉ định thêm những phương pháp điều trị tăng sắc tố với các loại laser Nd:YAG hoặc ánh sáng xung mạnh.

Phương pháp này sử dụng tia xuyên sâu xuống lớp trung bì, phá nát và loại bỏ các hắc tố ở sâu mà không gây tổn hại bề mặt da. Đồng thời còn giúp tái tạo làn da từ bên trong, kích thích tăng sinh collagen, giúp da căng bóng và đàn hồi tốt hơn.

Điều trị tăng sắc tố sau điều trị sẹo - Doctor Acnes — Điều trị tăng sắc tố với ánh sáng xung mạnh

Ngày nay, với sự phát triển của y học hiện đại thì việc phòng ngừa và điều trị tăng sắc tố sau điều trị sẹo là hoàn toàn trong tầm tay. Điều bạn cần làm là tuyệt đối tuân thủ những hướng dẫn của Bác sĩ Da liễu về việc chăm sóc da sau điều trị sẹo để đạt được hiệu quả đầy sẹo và phòng ngừa tình trạng tăng sắc tố sau viêm tốt nhất.

Doctor Acnes hy vọng những lời khuyên từ BSCKI Lê Hải Huy có thể giúp bạn an tâm điều trị sẹo mà không còn lo lắng về bất cứ điều gì. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào về điều trị sẹo, hãy liên hệ ngay với Phòng khám Doctor Acnes – Phòng khám chuyên khoa Da liễu chuyên trị mụn và trị sẹo đáng tin cậy nhất hiện nay để được tư vấn ngay nhé.