Peel da hóa học bằng TCA là liệu pháp thẩm mỹ quen thuộc được ứng dụng trong điều trị nhiều vấn đề da liễu như mụn trứng cá, thu nhỏ lỗ chân lông, tăng sắc tố sau viêm, sẹo mụn và trẻ hóa. Peel da hoạt động theo nguyên lý sử dụng các tác nhân acid hữu cơ tác động lên bề mặt da làm bong tróc tế bào chết và kích thích quá trình tái tạo da.
Trong số các tác nhân thường dùng, acid trichloroacetic hay còn gọi là TCA thường được các Bác sĩ Da liễu lựa chọn cho nhiều chỉ định khác nhau. Peel da bằng TCA có thể cho tác động tới nhiều cấp độ, từ peel da bề mặt cho đến peel da trung bình và peel da sâu. Vậy peel da bằng TCA có những lợi ích gì? Hãy cùng Doctor Acnes tìm hiểu trong bài viết ngay sau đây.
Peel da hóa học là gì?
Peel da hóa học (chemical peel) là liệu pháp sử dụng các tác nhân acid hữu cơ như acid glycolic, acid mandelic, acid salicylic, acid trichloroacetic… tác động làm bong tróc tế bào chết và loại bỏ những tổn thương trên bề mặt, từ đó kích thích quá trình tái tạo biểu mô.
Peel da hóa học có thể cho tác động từ lớp biểu bì cho đến một phần lớp hạ bì của da. Tùy thuộc vào mức độ xâm nhập của tác nhân peel, peel da hóa học có thể được phân loại thành: peel da rất nông (very superficial peeling), peel da nông hay peel da bề mặt (superficial peeling), peel da trung bình (medium-depth peeling) và peel da sâu (deep peeling).
Peel da hóa học thường được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá, lỗ chân lông to, tăng sắc tố sau viêm, làm mờ thâm nám, nếp nhăn và sẹo mụn.
Peel da là một liệu pháp thẩm mỹ không xâm lấn, an toàn, không gây đau, ít tác dụng phụ không mong muốn và có thời gian phục hồi da sau trị liệu ngắn.
Peel da bằng acid trichloroacetic (TCA) có những lợi ích gì?
Acid trichloroacetic hay TCA là tác nhân tiêu chuẩn vàng trong peel da hóa học, đặc biệt là trong peel da trung bình. TCA có tính ứng dụng cao, có thể cho tác động peel ở nhiều cấp độ, ngoài ra TCA không gây độc toàn thân do không hấp thu vào tuần hoàn chung và ổn định về mặt hóa học do đó có thời gian bảo quản khá lâu.
Mức độ xâm nhập của TCA chủ yếu phụ thuộc vào nồng độ. TCA nồng độ thấp từ 10 – 20% cho tác động chính trên lớp biểu bì, tương đối an toàn, được ứng dụng trong peel da bề mặt, tuy nhiên không phổ biến bằng acid glycolic hay acid salicylic nồng độ 20 – 35%.
TCA được sử dụng chủ yếu là ở nồng độ từ 35% – 50%, xâm nhập sâu hơn đến lớp trung bì nông của da, cho tác động peel da trung bình để điều trị sẹo mụn, thâm nám và làm mờ nếp nhăn. Ở nồng độ từ 50% trở lên, TCA có thể cho tác động đến tận lớp hạ bì hay còn gọi là peel da sâu.
Tuy nhiên, TCA nồng độ cao hơn 50% không còn được sử dụng trong điều trị do một số nguy cơ tác dụng phụ như hình thành sẹo mới và gây rối loạn sắc tố da vĩnh viễn.
Để tăng mức độ xâm nhập của peel da bằng TCA mà không cần dùng nồng độ acid cao, có thể phối hợp TCA 35% với dung dịch Jessner (hỗn hợp bao gồm acid salicylic, acid lactic, dung dịch resorcinol pha trong cồn), CO2 rắn hoặc acid glycolic 70%.
Việc sử dụng các hoạt chất này trước khi dùng TCA giúp loại bớt dầu nhờn trên da, phá vỡ liên kết của lớp tế bào sừng giúp tác nhân TCA thẩm thấu tốt hơn, quá trình đông tụ sừng được kiểm soát tốt và đồng đều hơn, từ đó hạn chế tình trạng bỏng da.
Nghiên cứu cũng chứng minh rằng, sự kết hợp trên mang đến hiệu quả điều trị tương đương như khi peel da bằng TCA nồng độ 50% với nguy cơ gây rối loạn sắc tố da và hình thành sẹo thấp hơn đáng kể.
Peel da bằng TCA được tiến hành như thế nào?
Peel da hóa học bằng TCA là liệu pháp cần được thực hiện tại các cơ sở chuyên khoa da liễu. Trong quá trình peel bệnh nhân có thể cảm thấy châm chích và bỏng rát ngay khi tác nhân peel tiếp xúc với da. Tuy nhiên tình trạng này chỉ là tạm thời, sau đó sẽ giảm bớt khi quá trình đông tụ sừng xảy ra.
Trong một số trường hợp, Bác sĩ có thể cho sử dụng thuốc an thần hoặc giảm đau nhẹ trước khi điều trị. Quá trình làm sạch da và loại bỏ dầu nhờn là vô cùng quan trọng trước khi peel để tác nhân acid có thể thẩm thấu tốt và cho tác động đồng đều trên bề mặt da.
Cơ chế tác động của TCA là tái tạo biểu mô cấu trúc da thông qua quá trình đông tụ protein, hình thành lớp bông trắng (frosting) trên bề mặt nơi tác nhân peel tiếp xúc. Đối với peel da bằng TCA, mục tiêu frosting thông thường cần đạt ở khoảng mức độ từ II đến III.
Frosting mức độ I là khi da xuất hiện ban đỏ kèm với lớp frosting rải rác, không đồng nhất, thường là mục tiêu khi peel da nông hay peel da bề mặt.
Frosting mức độ II là khi quan sát thấy một lớp bông trắng phủ trên nền da ban đỏ. Frosting mức độ III đạt được khi tác nhân peel xâm nhập đến lớp trung bì nông, đặc trưng bởi lớp frosting trắng đục trên nền da không có hoặc rất ít ban đỏ. Đối với những vùng da nhạy cảm, dễ hình thành sẹo như gò má, mí mắt, xương hàm, cằm chỉ nên đạt tối đa frosting mức độ II.
Sau khi peel da bằng TCA không cần trung hòa lại với kiềm do chính quá trình đông tụ protein không thuận nghịch của TCA cũng là cơ chế tự trung hòa, ngăn tác nhân xâm nhập sâu hơn và cũng ngăn acid hấp thu vào tuần hoàn chung.
Tuy nhiên, cơ chế tự trung hòa này của TCA hiệu quả khi peel từ bề mặt đến trung bình. Khi nồng độ TCA vượt quá 50%, quá trình tự trung hòa diễn ra chậm, do đó có nguy cơ acid xâm nhập sâu hơn và khó kiểm soát hơn.
Một số nghiên cứu cho rằng, chuẩn bị da trước khi peel với retinoid giúp cải thiện hiệu quả tái tạo da và giảm nguy cơ tác dụng không mong muốn. Cơ chế được cho rằng có liên quan đến quá trình làm dày lớp biểu bì, tăng sản glycosaminoglycan, tân tạo mạch máu nuôi tế bào da và giảm hình thành sắc tố melanin.
Chưa có hướng dẫn chính thống cho quá trình tiền điều trị này, tuy nhiên nghiên cứu cho rằng sử dụng acid retinoid hoặc retinol khoảng 3 – 4 tuần trước khi peel là cho kết quả tốt nhất.
Ứng dụng của liệu pháp peel da bằng TCA
Peel da hóa học bằng acid trichloroacetic được ứng dụng trong điều trị một số vấn đề da liễu sau:
Điều trị nám da
Nghiên cứu cho thấy, peel da bằng TCA từ mức độ peel bề mặt đã có thể mang lại hiệu quả cải thiện nám da. So với peel da bằng acid glycolic thì TCA cho đáp ứng nhanh hơn tuy nhiên hiệu quả điều trị là không khác biệt.
Cải thiện tình trạng lão hóa da
TCA có khả năng kích thích sản xuất các protein đóng vai trò duy trì sự căng bóng và đàn hồi cho làn da như collagen, glycosaminoglycan, elastin từ đó giúp làm mờ nếp nhăn, vết chân chim do lão hóa. Tuy nhiên, liệu pháp cho hiệu quả cao với những tình trạng lão hóa ở mức độ trung bình.
Đối với tổn thương mức độ nặng, có thể cần phải phối hợp với các tác nhân peel khác để đạt mức độ xâm nhập sâu hơn hoặc phối hợp với liệu pháp khác như laser.
Làm mờ sẹo mụn
Nghiên cứu cho thấy, sau khoảng 6 liệu trình peel da bằng TCA, tình trạng sẹo mụn được cải thiện rõ lên đến 70% so với ban đầu. Ngoài sử dụng trong đơn trị liệu, peel da bằng TCA còn có thể kết hợp với các liệu pháp tái tạo da khác như lăn kim, laser không phân đoạn để tăng cường hiệu quả điều trị mà không cần phải tăng nồng độ acid.
Điều trị thâm, tăng sắc tố da
Peel da bằng TCA giúp làm mờ vết thâm (kể cả quầng thâm mắt) thông qua cơ chế ức chế sản sinh sắc tố melanin và loại bỏ lớp tế bào sừng.
Ngoài ra, peel da bằng TCA còn có một số chỉ định khác như: dày sừng quang hóa (actinic keratosis), dày dừng tiết bã (seborrheic keratosis), mụn cóc dẹt (flat warts), u vàng ở da (xanthelasma).
Xem thêm các bài viết liên quan
Peel da bằng TCA có an toàn không?
Cũng giống với peel da hóa học bằng các tác nhân acid khác, sau liệu trình peel bằng TCA, da có thể gặp phải một số tình trạng như ban đỏ, sưng tấy, khô và bong tróc nhưng đa phần sẽ tự hồi phục nhanh chóng trong 1 – 2 tuần.
Ngoài ra, một số tác dụng không mong muốn khác có thể gặp phải sau khi peel bao gồm: hình thành sẹo mới, thay đổi sắc tố da tạm thời hay vĩnh viễn, nhất là đối với làn da sậm màu, nhiễm virus herpes, nhiễm trùng da.
Để tránh gặp phải nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng, cần tuân thủ một số lưu ý chăm sóc da sau:
- Làm sạch da bằng các sản phẩm nhẹ dịu không chứa chất tẩy rửa.
- Không chà xát hay cào gãi lên vùng da sau điều trị.
- Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và sử dụng kem chống nắng phổ rộng với SPF tối thiểu 30.
- Hạn chế trang điểm khi làn da chưa hoàn toàn hồi phục .
- Duy trì cấp ẩm để làm dịu da và hạn chế tình trạng da khô căng, bong tróc.
Tóm lại, peel da hóa học bằng TCA là thủ thuật làm đẹp mang đến hiệu quả điều trị cho nhiều vấn đề da liễu, tuy nhiên đây cũng là biện pháp tiềm ẩn nhiều nguy cơ tác dụng phụ nguy hiểm. Chính vì vậy, cần lựa chọn thực hiện tại các cơ sở chuyên khoa Da liễu uy tín và tuân thủ các lưu ý chăm sóc da sau trị liệu theo hướng dẫn của Bác sĩ Da liễu để hạn chế gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng và đạt hiệu quả điều trị tối ưu.
Tài liệu tham khảo
- “How do chemical peels work?”. Medical News Today
- “Everything to know about a TCA peel”. Medical News Today
- Teo Soleymani, Julien Lanoue, Zakia Rahman. “A Practical Approach to Chemical Peels”. J Clin Aesthet Dermatol. 2018;11(8):21-28
- M.Truchueloa, P.Cerdáb L.F.Fernández. “Chemical Peeling: A Useful Tool in the OfficePeeling químico, una herramienta útil en la consulta”. Actas Dermo-Sifiliográficas (English Edition). 2017, 108(4), 315-322
- Monheit G. D. “Medium-depth chemical peels”. Dermatologic Clinics. 2001;19(3),413–425
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
