Ngày nay, các loại sản phẩm skincare không chỉ bao gồm một hoạt chất mà có thể là sự kết hợp của nhiều hoạt chất khác nhau. Để có được liệu trình skincare hiệu quả, điều tiên quyết là phải phối hợp được các sản phẩm và hoạt chất hợp lý, phù hợp. Việc kết hợp không đúng thậm chí còn có thể gây hại cho da. Trong bài viết sau đây, Doctor Acnes sẽ phân tích việc kết hợp các hoạt chất skincare trên phương diện khoa học.
Tại sao kết hợp đúng các hoạt chất trong skincare lại quan trọng?
Trong thế giới đa diện của lĩnh vực chăm sóc da, ngày càng có nhiều loại hoạt chất được sáng chế và lưu hành. Điều này nhằm thỏa mãn nhu cầu ngày càng cao về làm đẹp và đáp ứng yêu cầu của các Bác sĩ Da liễu về phương pháp điều trị những vấn đề của da thật an toàn, hiệu quả.
Với nhiều sự lựa chọn về hoạt chất, cần phải cẩn trọng khi xây dựng liệu trình skincare cho bản thân. Phối hợp các hoạt chất đúng cách giúp tăng mức độ hiệu quả cho từng mục đích skincare cụ thể.
Ở chiều ngược lại, nhiều loại hoạt chất có tương tác bất lợi khi phối hợp cùng nhau, gây ảnh hưởng xấu cho da. Nhiều hoạt chất có công dụng tương tự nhau, có tên khoa học phức tạp, càng khiến cho vấn đề phối hợp hoạt chất trở nên khó khăn hơn. Do đó, việc trang bị đầy đủ kiến thức về sự tương tác giữa các nhóm hoạt chất chăm sóc da phổ biến là rất quan trọng.
4 nhóm hoạt chất phổ biến trong mỹ phẩm
Các hoạt chất chăm sóc da hiện có trên thị trường được chia thành những nhóm lớn như sau:
- Nhóm hoạt chất trị mụn, làm bong da (exfoliator): azelaic acid, BHAs, polyhydroxy acid…
- Nhóm hoạt chất chống lão hóa: AHAs, bakuchiol, peptide, retinol, vitamin C, vitamin E…
- Nhóm hoạt chất dưỡng ẩm, dịu nhẹ: ceramide, cica, hyaluronic acid, niacinamide, polyglutamic acid…
- Nhóm hoạt chất dạng dầu (skin oil): castor oil, jojoba oil, rosehip oil, squalane oil…
Các nhóm hoạt chất này tương tác qua lại trong từng sản phẩm chăm sóc da, tạo nên đặc tính chuyên biệt của sản phẩm đó. Từng nhóm có những đặc điểm nổi trội cần lưu ý khi sử dụng riêng lẻ cũng như khi kết hợp với nhóm khác, như sau:
- Nhóm hoạt chất trị mụn, làm bong da: có khả năng tẩy tế bào chết và vi khuẩn trên da rất mạnh mẽ, làm thông thoáng lỗ chân lông. Do hoạt tính rất mạnh, cần thận trọng khi sử dụng.
- Nhóm hoạt chất chống lão hóa: có khả năng đẩy mạnh việc sản sinh collagen, thay mới tế bào da, làm giảm nếp nhăn, vi nếp nhăn và các dấu hiệu lão hóa. Cần cẩn trọng khi sử dụng do hoạt tính làm bong da mạnh mẽ có thể gây tăng nhạy cảm sau khi dùng. Cần phối hợp với kem chống nắng để bảo vệ da.
- Nhóm hoạt chất dưỡng ẩm, dịu nhẹ: có hoạt tính làm dịu, cấp ẩm cho da, giúp da phục hồi và giảm phản ứng nhạy cảm của da. Có thể dùng riêng lẻ hoặc phối hợp với các nhóm hoạt chất có hoạt tính mạnh như trên.
- Nhóm hoạt chất dạng dầu: là thành phần cơ bản của da, có thể được bổ sung thêm khi da khô, thiếu ẩm hoặc cần phục hồi chuyên sâu nhờ vào khả năng thẩm thấm sâu hơn so với các hoạt chất gốc nước thông thường. Các hoạt chất này có thể được dùng riêng lẻ hoặc phối hợp với những nhóm hoạt chất khác.
Mỗi hoạt chất trong từng nhóm lại có những đặc điểm riêng biệt của loại hoạt chất đó. Những đặc điểm này cũng cần được lưu tâm song song với đặc điểm chung của nhóm hoạt chất. Sau đây là ví dụ một vài điểm đặc biệt của riêng từng loại hoạt chất:
- Peptide: thuộc nhóm hoạt chất chống lão hóa, có hoạt tính mạnh mẽ về phương diện tăng sinh collagen, thay mới tế bào da. Ngoài ra, peptide cũng phối hợp tốt với các loại hoạt chất khác bằng cách tăng khả năng hấp thu của chúng vào làn da, do đó hoạt chất này là một thành phần hữu ích trong liệu trình chăm sóc da.
- BHA (beta hydroxy acid): thuộc nhóm hoạt chất chống mụn, làm bong da. Đây là một nhóm các acid thân dầu, có khả năng đi sâu vào lỗ chân lông, tác động trực tiếp đến tuyến bã nhờn làm giảm tiết chất bã, qua đó chống mụn hiệu quả. Điều này cho phép BHA kết hợp tốt với các nhóm thân nước để có phổ tác dụng phủ rộng từ nông đến sâu.
- Ceramide: thuộc nhóm hoạt chất dưỡng ẩm, dịu nhẹ, có khả năng cấp ẩm và giữ ẩm cho da. Đây là một loại chất béo tự nhiên, khi sử dụng lên da sẽ liên kết với các tế bào da tạo thành một lớp bảo vệ, giúp khôi phục hàng rào bảo vệ da, do đó đặc biệt phù hợp với người có làn da khô, dễ kích ứng.
Qua những thông tin trên, có thể thấy việc phối hợp hoạt chất là một nghệ thuật tinh tế. Có một số nguyên tắc cần tuân theo để phối hợp hoạt chất an toàn và hiệu quả, Doctor Acnes sẽ trình bày sau đây.
Một số nguyên tắc trong phối hợp hoạt chất skincare
Những nguyên tắc dưới đây áp dụng phổ biến cho các loại liệu trình, các nhóm hoạt chất khác nhau. Mục đích sau cùng là hạn chế tương tác bất lợi, nâng cao tương tác có lợi, bảo vệ làn da và tăng cường hiệu quả skincare. Hãy cùng Doctor Acnes đi qua từng nguyên tắc ngay sau đây:
- Khởi đầu với hoạt chất thân nước: điều này giúp đảm bảo sự xuyên sâu của những hoạt chất này vào làn da, vốn không hề dễ dàng.
- Tiếp theo, hãy sử dụng hoạt chất thân dầu: nguyên tắc này sẽ giúp duy trì hiệu quả của hoạt chất thân nước đã dùng trước đó, hạn chế tình trạng bay hơi của chúng.
- Lưu ý tương tác giữa các hoạt chất: một số cặp hoạt chất có đặc tính đối lập, gây bất hoạt lẫn nhau. Một vài cặp chất có đặc tính tương đồng, nếu dùng chung sẽ dẫn tới vượt ngưỡng an toàn và gây hại cho da. Cần xem kỹ hướng dẫn sử dụng của từng sản phẩm skincare và tham vấn Bác sĩ Da liễu để hạn chế nguy cơ này.
- Một số cặp hoạt chất bổ trợ cho nhau: ví dụ, retinol và chất dưỡng ẩm là một sự kết hợp tốt giúp giảm nguy cơ kích ứng da của retinol.
- Chú ý vùng da quanh mắt: đây là một khu vực nhạy cảm, cần chăm sóc chuyên biệt với các sản phẩm dành riêng cho da vùng mắt.
- Sử dụng kem chống nắng sau cùng: với mọi liệu trình chăm sóc da, kem chống nắng luôn là một thành phần không thể thiếu. Kể cả khi trời râm, vẫn nên dùng kem chống nắng phổ rộng.
- Thực hiện thử nghiệm trên một vùng da nhỏ (patch test) trước khi sử dụng một sản phẩm skincare mới: đáp ứng của mỗi cá nhân đối với một sản phẩm là sự tương tác giữa các hoạt chất và cơ địa riêng của mỗi người, do đó trước khi dùng một sản phẩm hay hoạt chất mới, cần thử đáp ứng của da với lượng nhỏ hoạt chất trước để đảm bảo an toàn.
Tiếp theo, để làm rõ những nguyên tắc trên và giải đáp một số thắc mắc thường gặp, Doctor Acnes sẽ đi sâu vào một số cặp hoạt chất skincare nên và không nên kết hợp với nhau.
Cách kết hợp các hoạt chất trong skincare để làn da mịn màng
Một số cặp hoạt chất có thể phối hợp trong skincare thường gặp như sau:
- Niacinamide và AHAs
Niacinamide thuộc nhóm hoạt chất dưỡng ẩm và dịu nhẹ, còn AHA thuộc nhóm hoạt chất chống lão hóa. Một nhược điểm của AHA là nguy cơ gây kích ứng da do hoạt tính quá mạnh, khi phối hợp với đặc điểm làm dịu và dưỡng da của niacinamide, nguy cơ này có thể được kiểm soát.
- AHAs và L-ascorbic acid
AHA và L-ascorbic acid đều thuộc nhóm hoạt chất chống lão hóa và hai loại hoạt chất này có những đặc điểm phù hợp với nhau. Cả hai thể hiện hoạt tính ở cùng mức pH (khoảng 3.5) và có thể phủ lên nhau mà không gây ra tương tác bất lợi. Cặp chất này có thể được dùng cho liệu trình chăm sóc da ban đêm hoặc cả ban ngày.
Lưu ý rằng cả AHA và L-ascorbic acid đều có nguy cơ gây kích ứng da. Do vậy, cần thử đáp ứng của da trước khi sử dụng, chú ý lựa chọn lượng hoạt chất phù hợp và ngưng ngay khi có dấu hiệu phản ứng bất lợi của da.
- AHAs và BHAs
AHA thuộc nhóm các hoạt chất chống lão hóa, BHA thuộc nhóm hoạt chất chống mụn. Đây là hai nhóm hoạt chất có hoạt tính mạnh mẽ, dễ gây kích ứng da, tuy nhiên việc kết hợp cặp chất này hoàn toàn có cơ sở dựa trên tính thân nước và thân dầu. AHA là nhóm thân nước, BHA là nhóm thân dầu, do đó khi phối hợp sẽ mang đến hiệu quả tẩy tế bào chết, giảm nhờn mạnh mẽ, từ nông đến sâu. Để tránh da bị kích ứng, cần phối hợp thêm hoạt chất dưỡng ẩm sau khi sử dụng cặp chất này.
- Niacinamide và hyaluronic acid
Trái ngược với cặp chất trên, cặp niacinamide và hyaluronic acid hoàn toàn thiên về xu hướng dịu nhẹ, dưỡng da. Niacinamide và hyaluronic acid đều thuộc nhóm hoạt chất dưỡng ẩm, dịu nhẹ. Trong khi niacinamide có khả năng giảm viêm và đỏ da, hyaluronic acid có khả năng mạnh mẽ giúp da giữ độ ẩm. Việc phối hợp này giúp da có được độ ẩm cần thiết và kiểm soát chất bã nhờn, hầu như không gây kích ứng da.
Những cặp kết hợp cần tránh trong skincare
- Retinol và AHAs
Retinol và AHA đều thuộc nhóm hoạt chất chống lão hóa, đặc trưng bởi hoạt tính kích thích tăng sinh collagen và thay mới tế bào da. Cả hai hoạt chất này đều có khả năng thay mới tế bào rất mạnh, do đó việc kết hợp sẽ khiến cho mức độ bong tế bào da trở nên quá đà, gây hại cho da.
- Retinol và L-ascorbic acid
Tương tự như cặp chất trên, đây đều là hai hoạt chất chống lão hóa. Tuy nhiên, sự khác biệt ở cặp chất này lại nằm ở mức pH tối ưu. Trong khi retinol hoạt động tốt ở pH 5.5 (acid nhẹ), L-ascorbic acid lại ưu thế ở pH 3.5. Việc sử dụng đồng thời hai hoạt chất này sẽ làm giảm mức hiệu quả của cả hai, thay vào đó, nên dùng retinol vào ban đêm và L-ascorbic acid vào ban ngày.
- L-ascorbic acid và sữa rửa mặt có tính kiềm
Cũng trên cơ sở độ pH tối ưu, cặp chất này phối hợp không tốt với nhau do L-ascorbic acid hoạt động hiệu quả ở pH 3.5. Trong khi đó, độ pH của sữa rửa mặt tính kiềm có thể dao động từ 5.9 đến 10.3, khiến cho hoạt tính của L-ascorbic acid bị ức chế.
- Retinol/retinoid và benzoyl peroxide
Retinol và retinoid không chỉ chống lão hóa cho da, mà còn có khả năng làm bong tế bào chết, thông thoáng lỗ chân lông, qua đó giảm tình trạng mụn. Benzoyl peroxide cũng là một hoạt chất trị mụn hiệu quả, tuy nhiên cặp chất này được cho là không phối hợp tốt với nhau do benzoyl peroxide có thể bất hoạt retinol/retinoid.
Tuy nhiên, hiện nay có một số sản phẩm kết hợp được nhóm retinol/retinoid với benzoyl peroxide mà không làm mất hoạt tính retinol ví dụ như Epiduo Forte. Điều này là nhờ vào việc sử dụng adapalene, một hoạt chất retinoid có độ bền vững cao trước benzoyl peroxide. Việc sử dụng cặp chất này có thể nguy cơ gây kích ứng da, do đó cần tham khảo ý kiến Bác sĩ Da liễu trước khi sử dụng.
Việc kết hợp các hoạt chất trong chăm sóc da cần có hiểu biết sâu rộng và tinh tế về đặc điểm của từng nhóm hoạt chất, từng hoạt chất riêng biệt và cách chúng tương tác với nhau. Khi kết hợp đúng, liệu trình có thể mang lại hiệu quả vượt trội so với từng hoạt chất riêng lẻ. Tuy nhiên, khi kết hợp không đúng, hiệu quả của hoạt chất có thể bị giảm đi, thậm chí làn da có thể bị hư tổn. Để kết hợp hoạt chất hiệu quả và an toàn, nên tham vấn với các Bác sĩ Da liễu tại Doctor Acnes để có được sự tư vấn chuyên sâu, chuẩn y khoa.
Tài liệu tham khảo
- Martin B, Meunier C, et al. “Chemical stability of adapalene and tretinoin when combined with benzoyl peroxide in presence and in absence of visible light and ultraviolet radiation“. Br J Dermatol. 1998 Oct;139 Suppl 52:8-11. doi: 10.1046/j.1365-2133.1998.1390s2008.x
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
