Rượu thuốc và peel da đều khiến da bong tróc, tái tạo và được quảng cáo với công dụng “lột xác làn da”. Chính sự giống nhau này khiến không ít người nhầm lẫn giữa hai phương pháp và lạm dụng rượu thuốc như một hình thức peel da tại nhà. Vậy rượu thuốc và peel da có thật sự giống nhau? Cùng Doctor Acnes tìm hiểu rõ hơn để tránh những hiểu lầm tai hại cho làn da.
Rượu thuốc là gì và cách nhận biết rượu thuốc trị mụn
Rượu thuốc là hỗn hợp thường được ngâm từ rượu (ethanol) cùng các loại rễ cây, vỏ cây, thảo mộc và có thể pha thêm một số hoạt chất như acid salicylic, corticoid để tăng hiệu quả “điều trị”. Các sản phẩm này thường được quảng cáo với nhiều công dụng như trị mụn, tái tạo da, làm mờ thâm nám, cải thiện sắc tố…
Tuy nhiên, rượu thuốc trị mụn thường không rõ nguồn gốc, không công bố đầy đủ thành phần và không được kiểm nghiệm khoa học. Thay vào đó, sản phẩm chủ yếu lan truyền qua lời giới thiệu, mạng xã hội hoặc truyền miệng, với các tuyên bố hấp dẫn như “trị được mụn lâu năm”, “tái tạo da thần tốc” hoặc “lột xác làn da”.
Đặc điểm thường gặp của loại sản phẩm này là chất lỏng có màu sẫm, mùi cồn hoặc thảo mộc nồng, thường đóng trong chai thủy tinh nhỏ, không dán nhãn hoặc thông tin cụ thể về nhà sản xuất.
Peel da là gì?
Peel da là phương pháp tái tạo bề mặt da bằng cách sử dụng các hoạt chất hóa học có khả năng tẩy tế bào chết, từ đó thúc đẩy quá trình thay mới lớp da trên cùng. Đây là liệu pháp được ứng dụng phổ biến trong điều trị mụn, thâm sau mụn, sạm nám và các dấu hiệu lão hóa da.
Khi thực hiện đúng cách, peel da có thể mang lại nhiều lợi ích như:
- Đối với da mụn: hỗ trợ làm sạch lỗ chân lông, giảm viêm, giảm mụn và mờ thâm.
- Đối với da lão hóa: kích thích tăng sinh collagen, giúp da săn chắc và đều màu hơn.
- Đối với da không đều màu hoặc xỉn màu: loại bỏ lớp sừng già, cải thiện sắc tố và làm sáng da.
Tùy theo loại hoạt chất và nồng độ sử dụng, peel da được chia thành 3 cấp độ:
- Peel nông: tác động lên lớp biểu bì là lớp ngoài cùng của da, giúp tẩy tế bào chết, điều trị mụn nhẹ, làm mờ nếp nhăn và làm đều màu da.
- Peel trung bình: tác động sâu hơn, có thể lấy đi các thành phần tế bào da ở lớp ngoài cùng của hạ bì, hiệu quả trong điều trị sẹo mụn, rối loạn sắc tố và nếp nhăn
- Peel sâu: đi sâu đến lớp trung bì, ít được sử dụng do ảnh hưởng lên hệ tuần hoàn và thận. Peel sâu thường có chỉ định hạn chế và phải được thực hiện bởi các Bác sĩ Da liễu nhiều kinh nghiệm tại các cơ sở uy tín, giúp điều trị một số tổn thương tiền ác tính trên da.
Những điểm giống nhau giữa rượu thuốc và peel da
Dù bản chất khác nhau, rượu thuốc và peel da đều khiến da bong tróc và có cảm giác sạch mụn, từ đó dễ gây nhầm lẫn là hai phương pháp tương đương nhau.
Trong quá trình sử dụng, cả hai đều làm bong lớp tế bào sừng trên bề mặt, giúp lộ ra lớp da mới bên dưới. Điều này mang lại cảm giác da sáng hơn, mịn hơn và các đốm thâm mờ đi nhanh chóng. Khi lớp tế bào chết được loại bỏ, nhân mụn cũng khô lại và dễ trồi lên bề mặt, tạo cảm giác lỗ chân lông thông thoáng hơn.
Ngoài ra, cả rượu thuốc và peel da đều có thể chứa các hoạt chất như acid salicylic hoặc chất kháng viêm, giúp tạm thời giảm mụn và điều tiết dầu. Một số loại rượu thuốc còn pha thêm corticoid để làm dịu viêm nhanh, tương tự hiệu ứng kháng viêm trong peel da nồng độ nhẹ.
Tuy nhiên, dù có biểu hiện tương đồng như bong da, sáng da hay gom cồi mụn, cơ chế tác động và mức độ kiểm soát giữa hai phương pháp hoàn toàn khác nhau, điều sẽ được phân tích rõ hơn trong phần tiếp theo.
Những điểm khác nhau giữa rượu thuốc và peel da
Dù có một số biểu hiện ban đầu tương đồng như bong tróc, sáng da hay giảm mụn tạm thời, rượu thuốc và peel da là hai phương pháp hoàn toàn khác nhau về bản chất. Việc nhầm lẫn giữa chúng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho làn da.
- Về thành phần
Rượu thuốc thường là hỗn hợp không rõ nguồn gốc, chứa cồn nồng độ cao và có thể pha thêm acid salicylic, corticoid hoặc thảo dược. Hàm lượng hoạt chất không được kiểm soát, không có kiểm nghiệm an toàn, nên rất khó dự đoán phản ứng trên da.
Peel da, ngược lại, sử dụng các acid hữu cơ lành tính như glycolic acid, salicylic acid, lactic acid… đã được nghiên cứu khoa học, kiểm định nồng độ và chứng minh hiệu quả trong điều trị da liễu. Điều này cho phép Bác sĩ kiểm soát tốt mức độ tác động và nguy cơ kích ứng trên da.
- Về cơ chế tác động
Rượu thuốc gây tổn thương lớp biểu bì theo cách “bào mòn” không kiểm soát. Cồn làm mất lớp dầu tự nhiên, phá vỡ hàng rào bảo vệ da và gây khô, bong tróc mạnh. Da có thể trở nên mỏng yếu, đỏ rát và dễ kích ứng sau một thời gian sử dụng.
Peel da hoạt động theo cơ chế làm lỏng liên kết giữa các tế bào sừng trên bề mặt, giúp loại bỏ tế bào chết có kiểm soát và kích thích tái tạo da mới. Một số peel sâu hơn còn tạo tổn thương vi điểm để kích thích tăng sinh collagen, nhưng vẫn trong mức độ an toàn có thể theo dõi và xử lý.
- Về chỉ định và thời gian sử dụng
Rượu thuốc thường được quảng cáo như sản phẩm “đa năng”, dùng hằng ngày để trị mụn, thâm, nám, sạm da… mà không có chỉ định cá nhân hóa. Việc sử dụng kéo dài, sai liều hoặc không phù hợp với tình trạng da dễ dẫn đến viêm da kích ứng, teo da hoặc viêm da do corticoid.
Peel da là thủ thuật y khoa có chỉ định rõ ràng. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng da, lựa chọn hoạt chất phù hợp và chỉ định số lần thực hiện theo từng giai đoạn. Quy trình peel da cũng được thiết kế có thời gian hồi phục, chống nắng và dưỡng da đi kèm để đảm bảo hiệu quả và an toàn lâu dài.
- Tính an toàn, các biến chứng
Rượu thuốc là sản phẩm không được kiểm soát về chất lượng, thường được truyền miệng và sử dụng tùy tiện. Điều này khiến nguy cơ biến chứng cao: bỏng da, kích ứng lan rộng, nổi mẩn, nhiễm khuẩn, tăng sắc tố hoặc viêm da do corticoid.
Peel da được thực hiện trong môi trường y khoa, có giám sát của Bác sĩ Da liễu, đảm bảo quy trình vô trùng, xử lý kịp thời mọi phản ứng bất lợi và giúp da hồi phục đúng hướng sau điều trị.
Nên thăm khám Bác sĩ Da liễu để được hướng dẫn cách điều trị an toàn, hiệu quả cho làn da
Tác hại khôn lường nếu peel da từ rượu thuốc
Việc sử dụng rượu thuốc như một phương pháp peel da tự chế có thể gây ra hàng loạt hậu quả nghiêm trọng cho làn da, đặc biệt khi được dùng trong thời gian dài mà không có chỉ định y khoa. Mức độ tổn thương thường tiến triển theo thời gian sử dụng:
- Giai đoạn đầu: vài tháng sau khi sử dụng rượu thuốc, da trở nên khô ráp, dễ bong tróc. Cồn trong rượu thuốc làm tan lớp lipid tự nhiên bảo vệ da, khiến da mất nước và trở nên dễ kích ứng hơn. Người dùng có thể cảm thấy da căng, rát hoặc ngứa nhẹ.
- Giai đoạn giữa: làn da bắt đầu bong vảy liên tục do hàng rào bảo vệ bị phá vỡ. Da trở nên mỏng yếu, nhạy cảm, dễ mẩn đỏ và có dấu hiệu tăng nhạy cảm với ánh sáng hoặc môi trường.
- Giai đoạn muộn: xuất hiện rõ tình trạng giãn mao mạch, các mạch máu nhỏ hiện rõ dưới bề mặt da do lớp biểu bì mỏng đi quá mức. Da có thể viêm đỏ kéo dài, căng rát, tiết dịch vàng, đóng vảy và dễ nổi mụn nước hoặc mụn trứng cá lan rộng.
Xem thêm các bài viết liên quan
Cần làm gì khi đã lỡ dùng rượu thuốc?
Việc xử lý hậu quả do rượu thuốc gây ra cần căn cứ vào mức độ tổn thương da và thời gian sử dụng. Tùy vào tình trạng cụ thể, có thể áp dụng các biện pháp phục hồi tại nhà hoặc cần can thiệp chuyên sâu tại cơ sở y tế.
Khi da đã bị tổn thương nặng
Nếu da xuất hiện các biểu hiện nghiêm trọng như ửng đỏ toàn mặt, da mỏng yếu, giãn mao mạch rõ, nổi mụn nước, tiết dịch vàng hoặc bong tróc kéo dài, cần đến ngay bệnh viện hoặc Phòng khám Da liễu uy tín để được bác sĩ chẩn đoán và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp.
Khi tổn thương còn nhẹ, có thể phục hồi tại nhà
Trường hợp chỉ mới dùng rượu thuốc trong vài tuần đến vài tháng và da có dấu hiệu khô, bong nhẹ, đỏ rát hoặc nổi vài mụn nhỏ, có thể áp dụng các bước phục hồi như sau:
- Ngưng hoàn toàn rượu thuốc: đây là bước quan trọng nhất. Tiếp tục sử dụng chỉ khiến da tổn thương sâu hơn bất kể có dưỡng da kỹ đến đâu. Nếu cần, hãy tìm sản phẩm thay thế an toàn hơn như AHA, BHA hoặc retinol nồng độ thấp, có kiểm soát.
- Dưỡng ẩm phục hồi hàng rào da: ưu tiên dùng serum chứa hyaluronic acid để cấp nước và kem dưỡng có ceramide, cholesterol, acid béo để khóa ẩm, phục hồi lớp màng bảo vệ tự nhiên.
- Làm sạch da bằng các sản phẩm dịu nhẹ: chọn sữa rửa mặt không chứa hương liệu, có pH 5.5, dành cho da nhạy cảm. Trong giai đoạn da tổn thương, nên hạn chế trang điểm để tránh thêm kích ứng.
- Bảo vệ da khỏi ánh nắng: da sau rượu thuốc cực kỳ nhạy cảm với UV. Dùng kem chống nắng vật lý dành cho da nhạy cảm, SPF khoảng 30 là đủ. Tránh dùng chống nắng hóa học hoặc có chỉ số SPF quá cao vì dễ gây kích ứng thêm.
Trong quá trình phục hồi nếu thấy tình trạng da xấu đi, nổi thêm mụn nước, viêm nặng hoặc sạm da nhanh, cần ngưng tất cả sản phẩm đang dùng và đến gặp Bác sĩ Da liễu để được đánh giá và hướng dẫn kịp thời.
Qua bài viết này, hy vọng Doctor Acnes đã giúp bạn hiểu rõ sự khác biệt giữa rượu thuốc và peel da, cũng như nhận thức được những nguy cơ tiềm ẩn khi sử dụng các sản phẩm không rõ nguồn gốc. Khi gặp các vấn đề về da, đừng tự xử lý bằng giải pháp thiếu kiểm chứng. Thay vào đó, hãy đến các bệnh viện hoặc Phòng khám Da liễu uy tín để được Bác sĩ thăm khám và tư vấn đúng cách, an toàn cho làn da và sức khỏe lâu dài.
Tài liệu tham khảo
- Castillo DE, Keri JE. “Chemical peels in the treatment of acne: patient selection and perspectives“. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2018;11:365-372. Published 2018 Jul 16. doi:10.2147/CCID.S137788
- “Chemical peel“. MayoClinic
Bài viết này có hữu ích không?
Chọn 1-5 sao cho chất lượng bài viết
