Cồi mụn là gì và khi nào nên hoặc không nên lấy cồi mụn?

Mụn không chỉ gây khó chịu mà còn dễ để lại thâm sẹo nếu xử lý sai cách, đặc biệt là khi can thiệp vào cồi mụn chưa phù hợp thời điểm. Không ít người có thói quen tự nặn mụn ngay khi thấy nhân trồi lên mà không hiểu rõ khi nào mới nên lấy. Việc này tưởng giúp mụn nhanh hết nhưng thực tế lại gây ra nhiều rủi ro cho làn da. Bài viết dưới đây sẽ giúp làm rõ khái niệm cồi mụn, cách gom cồi đúng và thời điểm nên hoặc không nên lấy cồi mụn để hạn chế viêm và sẹo.

Cồi mụn là gì?

Cồi mụn là phần nhân nằm bên trong nốt mụn, hình thành do sự tích tụ của bã nhờn, tế bào chết, bụi bẩn và vi khuẩn trong nang lông. Đây là lõi trung tâm của tổn thương mụn và đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ quá trình hình thành và tiến triển của mụn. Tùy loại mụn, cồi mụn có thể ở dạng đặc hoặc dạng mủ lỏng với mức độ viêm nông sâu khác nhau.

Về cấu tạo, cồi mụn gồm các thành phần chính sau:

• Bã nhờn do tuyến bã tiết ra
• Tế bào sừng bong tróc không được đào thải hết
• Vi khuẩn C. acnes và các tạp chất từ môi trường

Dựa vào hình thái, cồi mụn thường gặp ở các dạng như:

• Mụn đầu đen và mụn đầu trắng có cồi dạng rắn, màu trắng ngà hoặc sẫm màu do quá trình oxy hóa, thường nằm nông trong lỗ chân lông
• Mụn viêm, mụn mủ hoặc mụn bọc có cồi dạng mủ lỏng, màu trắng hoặc vàng, đôi khi lẫn máu và nằm sâu trong mô da kèm sưng đỏ đau nhức

Cồi mụn chính là yếu tố gây nên phản ứng viêm, cảm giác đau và sưng tại vùng da tổn thương. Nếu cồi mụn không được kiểm soát đúng cách, quá trình viêm có thể kéo dài, lan rộng và làm tăng nguy cơ để lại thâm hoặc sẹo lõm. Khi cồi mụn được gom và khô dần, phản ứng viêm giảm xuống và da bắt đầu bước sang giai đoạn hồi phục, đây cũng là nền tảng quan trọng để xử lý mụn an toàn và hạn chế biến chứng về sau.

Nguyên nhân hình thành cồi mụn

Nguyên nhân hình thành cồi mụn xuất phát từ sự rối loạn trong hoạt động của nang lông và tuyến bã, kết hợp với nhiều yếu tố bên trong lẫn bên ngoài cơ thể. Khi các yếu tố này xảy ra đồng thời, cồi mụn sẽ dần hình thành và phát triển theo thời gian.

• Tăng tiết bã nhờn: tuyến bã hoạt động mạnh khiến dầu thừa tích tụ trong lỗ chân lông, tạo môi trường thuận lợi cho cồi mụn hình thành
• Rối loạn sừng hóa: tế bào chết không được bong tróc và đào thải đúng chu kỳ sẽ bít miệng nang lông, giữ bã nhờn và vi khuẩn lại bên trong
• Sự phát triển của vi khuẩn C. acnes: khi nang lông bị bít tắc, vi khuẩn sinh sôi mạnh và kích hoạt phản ứng viêm, làm cồi mụn lớn dần
• Thay đổi nội tiết: dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, căng thẳng kéo dài hoặc rối loạn hormone có thể làm tuyến bã tăng hoạt động và thúc đẩy hình thành cồi mụn
• Chăm sóc da chưa phù hợp: làm sạch không kỹ, dùng sản phẩm dễ gây bít tắc hoặc nặn mụn sai cách khiến nhân mụn khó thoát ra ngoài
• Chế độ sinh hoạt và ăn uống: thiếu ngủ, stress, ăn nhiều thực phẩm nhiều đường hoặc dầu mỡ có thể gián tiếp ảnh hưởng đến hoạt động tuyến bã và phản ứng viêm của da

Khi các yếu tố trên không được kiểm soát sớm, cồi mụn sẽ tiếp tục tích tụ và ăn sâu hơn vào mô da, làm mụn kéo dài, dễ viêm nặng và tăng nguy cơ thâm sẹo về sau.

“Gom cồi mụn” nghĩa là gì?

“Gom cồi mụn” là quá trình hỗ trợ nhân mụn được cô đặc dần lại, khô hơn và nhô rõ lên bề mặt da. Phần nhân này bao gồm dịch viêm, mủ và bã nhờn tích tụ trong nang lông. Khi được gom đúng cách, nốt mụn sẽ bước sang giai đoạn ổn định hơn, ít sưng đau và dễ xử lý hơn.

Về bản chất, gom cồi mụn không phải là ép mụn trồi lên mà là kiểm soát viêm và tạo điều kiện cho cơ thể tự đào thải nhân mụn. Khi phản ứng viêm giảm, vi khuẩn bị ức chế và dịch mủ khô lại, nhân mụn sẽ tập trung rõ vào trung tâm nang lông.

Những dấu hiệu cho thấy mụn đang gom cồi gồm nốt mụn bớt sưng đỏ, cảm giác đau nhức giảm rõ và phần nhân trắng vàng hoặc đen trắng đục bắt đầu lộ rõ trên bề mặt da. Đây là giai đoạn mụn ít gây tổn thương mô xung quanh nhất.

Gom cồi mụn đúng giúp rút ngắn vòng đời của mụn, hạn chế viêm lan rộng và giảm nguy cơ thâm sau viêm hoặc sẹo lõm. Đồng thời, khi nhân mụn đã ổn định, các bước xử lý tiếp theo như lấy mụn hoặc chăm sóc phục hồi sẽ an toàn và hiệu quả hơn. Ngược lại, can thiệp khi mụn chưa gom cồi dễ làm rách mô da và khiến tình trạng mụn trở nên phức tạp hơn.

Hướng dẫn cách làm khô cồi mụn nhanh chóng tại nhà

Để cồi mụn khô lại đúng cách và hạn chế viêm lan rộng, việc chăm sóc da cần tập trung vào làm sạch nhẹ nhàng, kiểm soát vi khuẩn và hỗ trợ phục hồi da thay vì tác động mạnh hay nặn sớm. Dưới đây là những cách có thể áp dụng tại nhà như:

• Làm sạch da nhẹ nhàng mỗi ngày bằng sữa rửa mặt dịu nhẹ có độ pH phù hợp để loại bỏ dầu thừa, mồ hôi và vi khuẩn trên bề mặt da, tránh chà xát mạnh lên nốt mụn đang viêm vì có thể làm viêm lan rộng
• Sử dụng sản phẩm chấm mụn phù hợp chứa các hoạt chất hỗ trợ làm khô và gom cồi như benzoyl peroxide hoặc salicylic acid với nồng độ vừa phải, chỉ chấm trực tiếp lên nốt mụn để hạn chế kích ứng vùng da xung quanh
• Duy trì dưỡng ẩm đầy đủ cho da bằng các sản phẩm không gây bít tắc lỗ chân lông nhằm hỗ trợ phục hồi hàng rào da, giúp quá trình gom cồi diễn ra ổn định và hạn chế bong tróc
• Tránh tự ý nặn mụn, cạy mài hoặc kết hợp nhiều sản phẩm treatment cùng lúc khi cồi mụn chưa khô hoàn toàn vì dễ gây tổn thương mô sâu và tăng nguy cơ thâm sẹo
• Theo dõi diễn tiến của mụn trong vài ngày, nếu mụn vẫn sưng đau nhiều, lan rộng hoặc xuất hiện mụn viêm nặng nên ngưng tự xử lý tại nhà và đến thăm khám Bác sĩ Da liễu để được hướng dẫn đúng cách

Khi nào nên và không nên lấy cồi mụn?

Việc lấy cồi mụn chỉ thực sự an toàn và có lợi khi thực hiện đúng thời điểm. Nếu can thiệp quá sớm hoặc sai cách, nguy cơ viêm nặng hơn, thâm sẹo và sẹo lõm sẽ tăng rõ rệt. Dưới đây là những mốc cần phân biệt rõ.

Khi nên lấy cồi mụn

• Mụn đã chín rõ với đầu trắng hoặc vàng, nhân khô và trồi lên bề mặt da, không còn sưng đỏ nhiều hay đau nhức
• Mụn đầu đen khi lỗ mở của nhân đã lộ rõ, giúp lấy nhân dễ dàng mà không cần dùng lực mạnh
• Mụn ẩn đã gom cồi, nhân mụn trồi sát bề mặt da và không còn phản ứng viêm
• Mụn bọc đã chín khi không còn căng đau, sưng đỏ giảm rõ và đầu mụn trắng cứng xuất hiện

Khi không nên lấy cồi mụn

• Mụn còn sưng đỏ, đau nhiều, nóng rát hoặc đang mưng mủ
• Mụn ẩn sâu dưới da, nhân chưa trồi lên, sờ vào thấy cứng và đau
• Mụn bọc hoặc mụn nang có ổ viêm lớn, chưa khô
• Mụn nằm ở vùng da nhạy cảm như quanh mắt hoặc môi

Lưu ý khi nặn mụn

• Với mụn viêm nặng, mụn bọc hoặc mụn không rõ nhân, nên thăm khám Bác sĩ Da liễu để được xử lý chuẩn y khoa
• Nếu lấy mụn, chỉ thực hiện khi mụn đã chín và đảm bảo da sạch, dụng cụ vô trùng và chăm sóc sau lấy mụn đúng cách
• Sau khi lấy cồi, cần sát khuẩn, làm dịu da, dùng sản phẩm điều trị phù hợp và chống nắng kỹ để hạn chế thâm và sẹo

Nếu đang gặp tình trạng mụn kéo dài, mụn viêm tái phát hoặc chưa biết nên xử lý cồi mụn thế nào cho đúng, việc thăm khám sớm với Bác sĩ Da liễu là bước rất cần thiết. Tại Doctor Acnes, khách hàng được Bác sĩ trực tiếp thăm khám, soi da và đánh giá chính xác từng loại mụn theo giai đoạn phát triển để xây dựng phác đồ cá nhân hóa. 

Phòng khám tập trung điều trị mụn chuẩn y khoa với quy trình lấy nhân mụn an toàn, kiểm soát viêm, phục hồi hàng rào da và hạn chế tối đa nguy cơ thâm sẹo về sau. Thay vì tự xử lý tại nhà tiềm ẩn nhiều rủi ro, đến Doctor Acnes giúp quá trình điều trị rõ ràng, hiệu quả và an tâm ngay từ đầu.

Tóm lại, cồi mụn là phần nhân bên trong nốt mụn và chỉ nên được xử lý khi đã gom cồi đúng giai đoạn để hạn chế viêm, thâm và sẹo lõm. Nếu đang gặp mụn viêm, mụn bọc hoặc chưa chắc chắn khi nào nên lấy cồi mụn, hãy liên hệ Doctor Acnes để được Bác sĩ Da liễu thăm khám và hướng dẫn xử lý chuẩn y khoa, giúp da phục hồi an toàn và hiệu quả hơn nhé.

Tài liệu tham khảo

1. “Does facial sebum excretion really affect the development of acne?“. British Journal of Dermatology
2. “What to do about chin pimples“. MedicalNewsToday
3. “Facial sebum affects the development of acne, especially the distribution of inflammatory acne“. JEADV
4. “What to know about acne face maps“. MedicalNewsToday
5. “Acne Face Mapping: How To Determine the Cause of Your Breakouts“. Health
6. “I have acne! Is it okay to wear makeup?“. AAD
7. “Cystic acne treatment: A comprehensive review“. Medicine Advances
8. “What Is Fungal Acne?“. WebMD
9. Leyden J, Stein-Gold L, Weiss J. “Why Topical Retinoids Are Mainstay of Therapy for Acne“. Dermatol Ther (Heidelb). 2017 Sep;7(3):293-304. doi: 10.1007/s13555-017-0185-2
10. “Mask Acne (Maskne): A New Variant of Acne Mechanica“. Journal of the Medical Association of Thailand
11. “Why Am I Getting Pimples On My Chin?“. MedicineNet
12. Bagatin E, Freitas THP, et al. “Adult female acne: a guide to clinical practice“. An Bras Dermatol. 2019 Jan-Feb;94(1):62-75. doi: 10.1590/abd1806-4841.20198203
13. Leyden J, Stein-Gold L, Weiss J. “Why Topical Retinoids Are Mainstay of Therapy for Acne“. Dermatol Ther (Heidelb). 2017 Sep;7(3):293-304. doi: 10.1007/s13555-017-0185-2